Αυτό που μπορεί κανείς να πει μετά βεβαιότητος για την ηδονή είναι ότι εκδηλώνεται νωρίς. Πείτε ό,τι θέλετε για το μελιστάλαχτο προσωπάκι ενός αθώου νεογέννητου, γεγονός είναι πώς τη στιγμή που εμφανιζόμαστε στον κόσμο, δεν είμαστε τίποτα παραπάνω από φωνακλάδικες υπάρξεις γεμάτες πάθος. Οι ανάγκες μας δεν είναι πολλές: ύπνος, φαγητό, αγκαλιά, αλλαγή πάνας. Αν ικανοποιηθούν, δεν υπάρχει πρόβλημα. Αν όχι, οι διαμαρτυρίες είναι δεδομένες. Απ’ όλες τις ανάγκες που μας καθοδηγούν, πρώτο εκδηλώνεται το πάθος για αγκαλιά. Οπως ανακάλυψε το 1918 ο Γερμανος παιδίατρος Ερνστ Μόρο, εάν ένα μωρό, που μόλις έχει βγει από την κοιλιά της μητέρας του, τρομάξει, πρώτα ανοιγοκλείνει σπασμωδικά τα χέρια του και έπειτα τα τυλίγει απελπισμένα γύρω από το σώμα του. Μετά τη γέννηση, καλή είναι μόνο η αγκαλιά και τίποτε άλλο, αυτό είναι γραμμένο στα γονίδια. Και οι γιατροί γνωρίζουν εδώ και καιρό ότι τα μωρά που δεν χαίρονται επαρκώς την αγκαλιά, δεν αναπτύσσονται φυσιολογικά. Φυσικά, δεν πρόκειται για την ανακάλυψη του αιώνα. H αγκαλιά είναι μία ανάγκη την οποία ο άνθρωπος δεν ξεπερνά ποτέ, ούτε με την ηλικία. Με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, περνάμε το υπόλοιπο της ζωής μας σε αέναη αναζήτηση του εναγκαλισμού, όπως τον περιγράφει ο Μόρο.
Η μεγαλειώδης φαντασμαγορία της σεξουαλικότητάς μας
Η φυσική επαφή, η αίσθηση του δέρματος πάνω στο δέρμα, το γαργαλητό των μαλλιών πάνω στο πρόσωπο, η οικεία μυρωδιά που αναδύει ένας λαιμός είναι ορισμένα από τα πλέον πολύτιμα, ανεκτίμητα δώρα, που μπορεί να προσφέρει ο Homo Sapiens σε έναν άλλον. Αλλιώς τα μοιράζονται οι μητέρες και τα μωρά τους, αλλιώς οι φίλοι και τα αδέρφια, αλλιώς οι ομάδες και τα πλήθη. Ομως, ο τρόπος που μοιράζονται τα δώρα οι εραστές είναι ο πιο περίπλοκος. H ερωτική πράξη, με τις αναρίθμητες εναλλαγές και παραλλαγές συντρόφων και τεχνικής, προκαλεί σύγχυση, ταραχή εν κρανίω. Γιατί, όμως, το σεξ απασχολεί τόσο τους ανθρώπους;
Η ροπή προς την αναπαραγωγή ενδέχεται να είναι ο πυρήνας της σεξουαλικής ανάγκης, αλλά, όπως και η ανάγκη της τροφής, δεν αποτελεί παρά το εφαλτήριο για μία εντυπωσιακά πλούσια δεξίωση. Από το σεξουαλικό κέντρο μας ξεχύνεται ένας πίδακας άλλων στοιχείων, η τέχνη, το τραγούδι, το ειδύλλιο, η μανία, η οργή, η θλίψη, η συντροφικότητα, η αγάπη, ακόμη και η βία και η εγκληματικότητα. Ολα αυτά επιδρούν καταλυτικά σε πολλές πτυχές της ζωής μας, από τη φυσική μέχρι τη συναισθηματική μας υγεία μέχρι την πολιτική, την κοινωνία ή και τη διάρκεια ζωής.
Η σεξουαλική απόλαυση
Γιατί να είναι έτσι; Αν όντως τα μωρά είναι μία μόνο από τις αιτίες του σεξ, αναμφισβήτητα δεν είμαστε το μοναδικό είδος που ευεργετείται από το γεγονός. Ακόμη και στα άλλα είδη του ζωικού βασιλείου, το σεξ μοιάζει, για πολλούς λόγους άσχετους με την αναπαραγωγή, συστηματική ενασχόληση, άκρως ευεργετική για τη συνοχή της κοινότητας. Πώς αλλιώς εξηγείται το γεγονός ότι η ομοφυλοφιλική συμπεριφορά συναντάται σε 450 είδη; Πώς εξάλλου εξηγείται το γεγονός ότι ορισμένα ζώα με έντονη σεξουαλική δραστηριότητα, όπως οι θαλάσσιοι λέοντες, μοιάζουν να αποφεύγουν επίτηδες την αναπαραγωγή, ζευγαρώνοντας σε περιόδους που είναι απίθανη η τεκνοποίηση; Το ίδιο κάνουν πολλοί άνθρωποι, επιζητώντας παθιασμένα το σεξ.
Εν μέρει αυτό που κάνει το άγγιγμα -και κατ’ επέκτασιν το σεξ- καίριο τμήμα του λογισμικού των ειδών είναι ότι ο ηδονισμός εξυπηρετεί τη θεωρία του Δαρβίνου. Προτού να έχουμε την ευκαιρία να εξασκήσουμε την πρώτη μικρή -κατά Μόρο- αγκαλιά, προτού δηλαδή εγκαταλείψουμε τη μήτρα, σφυρίζει ήδη η μηχανή της απόλαυσης. «Τα μικρά αγοράκια έχουν στύσεις από τη μέρα που γεννιούνται, ενίοτε και μέσα στην κοιλιά της μητέρας τους», επισημαίνει η Τζόαν Μάροου, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας. H διάπλατη αγκαλιά που βρίσκουμε στα χέρια της μητέρας διαρκεί μόνο κατά τη βρεφική ηλικία, αλλά τα παιδιά γίνονται ειδήμονες στην αναζήτηση της ίδιας ασφάλειας όσο μεγαλώνουν. Και οι καλοί γονείς έχουν μία έκτη αίσθηση για τις προτεραιότητές τους. Από τη στιγμή που τα σώματα των αγοριών και των κοριτσιών αποκτούν τη δυνατότητα σύλληψης, είναι σαφές ότι η φύση θέλει τα παιδιά αυτά να κάνουν δικά τους παιδιά. Οπότε η ροπή είναι σχεδόν ακαταμάχητη.
Υπάρχει λόγος για το θρυλούμενο σεξουαλικό σφρίγος των εφήβων: όσο συχνότερο το ζευγάρωμα, τόσο πιθανότερη η τεκνοποίηση. Επιπλέον, η απόλαυση του σεξ συχνά γεννάει μακροχρόνιους δεσμούς, κάτι που επίσης επιδιώκει η φύση, για να επιζήσουν ως ενήλικες τα μωρά και τα παιδιά.
Η σύνθετη σεξουαλικότητα
Ολο και συχνότερα οι επιστήμονες δεν κάνουν λόγο για το σεξ, αλλά για τη σεξουαλικότητα, που αφορά σε ολόκληρη την προσωπικότητα και την πορεία της ζωής και όχι απλώς στη σεξουαλική πράξη. H Μάροου προεκτείνει τη συλλογιστική αυτή, βάσει της οποίας η ανθρώπινη σεξουαλικότητα είναι τόσο μία μορφή επικοινωνίας όσο και αναπαραγωγής, είναι ένας δημιουργικός τρόπος να μεταβιβάζεις σύνθετες ιδέες και βαθιά συναισθήματα. «H συνείδηση είναι το πρώτο μέρος του σεξ και η διερεύνηση της συνείδησης μαζί με έναν άλλο άνθρωπο είναι ένας από τους στόχους του», εκτιμά η Μάροου.
Αν η Αμερικανίδα ψυχολόγος έχει δίκιο, δεν είναι περίεργο που η ποίηση και η μουσική περιλαμβάνονται στη διαδικασία του ειδυλλίου, έστω και για τον εμπλουτισμό του μηνύματος. Κάθε σχέση δεν ευργετείται απλώς από μία σταθερή σεξουαλική ζωή. Το ίδιο συμβαίνει και με τη φυσική και συναισθηματική υγεία των συντρόφων. Ερευνες αποδεικνύουν ότι οι παντρεμένοι ζουν περισσότερο από τους εργένηδες, καθώς και ότι οι ευτυχείς σύζυγοι και όσοι διατηρούν σεξουαλική ζωή σε προχωρημένη ηλικία εκφράζουν ικανοποίηση τόσο για τις σχέσεις τους όσο και για τη συνολική τους ζωή.
Είναι δύσκολο να αποφασίσει κανείς αν αυτοί που αρχίζουν τη ζωή τους με θετική διάθεση είναι και σεξουαλικά δραστήριοι ή εάν η ερωτική τους ζωή τους κάνει ευτυχισμένους και ολοκληρωμένους ανθρώπους. Οποια κι αν είναι η απάντηση, τα ανθρώπινα πλάσματα δεν θα ήταν ολοκληρωμένοι Homo Sapiens, χωρίς τη μεγαλειώδη, μυστηριώδη φαντασμαγορία της σεξουαλικότητάς τους.