Είχαν προειδοποιήσει για τους σκοπούς τους και αυτήν τη φορά εκπλήρωσαν τις απειλές τους. Πάνω από το ένα τρίτο των μελών του ιρανικού Κοινοβουλίου υπέβαλαν τις παραιτήσεις τους την 1η Φεβρουαρίου, διαμαρτυρόμενοι για απόφαση του θεοκρατικού κατεστημένου που δεν τους επιτρέπει να διεκδικήσουν τη λαϊκή ψήφο. Οι εκατόν είκοσι πέντε βουλευτές της μεταρρυθμιστικής τάσης, που υπέβαλαν παραιτήσεις, επεσήμαναν ότι δεν τους είχε μείνει καμία άλλη εναλλακτική λύση μετά την απόφαση του Συμβουλίου Φρουρών να ακυρώσει τις υποψηφιότητες πάνω από 2.000 υποψηφίων για τις γενικές εκλογές της 20ης Φεβρουαρίου. H απόφαση δεν προκάλεσε βέβαια έκπληξη, καθώς το Συμβούλιο Φρουρών είναι διορισμένο από τη θρησκευτική ηγεσία σώμα, αποτελούμενο από έμπιστους κληρικούς και νομικούς. Μία ημέρα μετά τις ομαδικές παραιτήσεις στελεχών, το μεγαλύτερο μεταρρυθμιστικό κόμμα, Το Μέτωπο Συμμετοχής, ανακοίνωσε την πρόθεσή του να απέχει των εκλογών, υποστηρίζοντας ότι το αποτέλεσμά τους έχει προδιαγραφεί υπέρ των σκληροπυρηνικών αντιπάλων του.
Η στάση των πολιτών
Μέχρι στιγμής, οι εξελίξεις αυτές δεν επηρέασαν τη στάση των απογοητευμένων Ιρανών, οι οποίοι θεωρούν ότι οι μεταρρυθμιστές και ειδικότερα ο πρόεδρος Μοχάμετ Χαταμί, έπρεπε να έχουν τοποθετηθεί εδώ και καιρό πάνω στο ζήτημα. Οι μεταρρυθμιστές αποφεύγουν, όμως, συστηματικά την πολιτική αντιπαράθεση και δεν έχουν μέχρι στιγμής πραγματοποιήσει τις απειλές τους για παραίτηση όταν τα νομοσχέδιά τους απορρίφθηκαν από το Συμβούλιο Φρουρών ή όταν η δικαστική εξουσία κινήθηκε εναντίον του πολιτικού τους κινήματος.
Η καθιστική διαμαρτυρία των μεταρρυθμιστών βουλευτών στην αίθουσα του κοινοβουλίου, που έληξε την Πέμπτη με νέες απειλές για μαζική παραίτηση, δεν κατάφερε να συγκινήσει το Συμβούλιο Φρουρών. Υστερα από επανεξέταση των φακέλων 3.300 αποκλεισθέντων υποψηφίων, το Συμβούλιο επέτρεψε σε 1.160 από αυτούς να παρουσιασθούν στις εκλογές, διατηρώντας όμως την απαγόρευσή του εναντίον των περισσότερων ηγετικών μορφών της μεταρρυθμιστικής πτέρυγας, μεταξύ τους και ογδόντα εν ενεργεία βουλευτές. Οι αποφάσεις του Συμβουλίου Φρουρών βασίσθηκαν, σύμφωνα με δηλώσεις μελών του, σε προσεκτική μελέτη της ισλαμικής πίστης και της δέσμευσης κάθε υποψηφίου στις αρχές της θεοκρατίας.
Οι μεταρρυθμιστές διαθέτουν, όμως, άλλο ένα πολιτικό όπλο στη φαρέτρα τους, το οποίο οι συντηρητικοί αντίπαλοί τους εκτιμούν ιδιαίτερα. O υπουργός Εσωτερικών, Αμπντολβαχέντ Μουσαβί Λαρί, αρμόδιος για τη διεξαγωγή της επικείμενης εκλογικής αναμέτρησης και στενός συνεργάτης του μεταρρυθμιστή προέδρου Χαταμί, ανακοίνωσε ότι δεν πρόκειται να επιτρέψει τη διενέργεια εκλογών, εφόσον δεν αρθεί η απαγόρευση για όλους τους υποψηφίους, ενώ ορισμένοι τοπικοί αξιωματούχοι προέβησαν σε ανάλογες δηλώσεις. Το Συμβούλιο Φρουρών αρνήθηκε, όμως, την πρόταση του Λαρί για αναβολή των εκλογών. Εάν η κυβέρνηση αρνηθεί να διοργανώσει εκλογές, η σκληροπυρηνική Επαναστατική Φρουρά και οι παραστρατιωτικές ομάδες ίσως χρειασθεί να παρέμβουν για να διασφαλίσουν την ομαλή διεξαγωγή της διαδικασίας. Κάτι τέτοιο θα αντιστοιχούσε σε πραξικόπημα και θα οδηγούσε επιτέλους το λαό στους δρόμους σύμφωνα με τους μεταρρυθμιστές.
Οι τελευταίες ελπίδες για αποκλιμάκωση της κρίσης εναποτίθενται πλέον στον «ύπατο ηγέτη» της χώρας, τον αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ο οποίος επανέλαβε τη διαφωνία του με την πρόταση αναβολής των εκλογών. Αν και δημιούργημα της σκληροπυρηνικής παράταξης, ο Χαμενεΐ εμφανίζει τον εαυτό του υπεράνω της πολιτικής σκηνής και έχει κατά καιρούς μεσολαβήσει σε διαμάχες, που απειλούσαν να προκαλέσουν τη λαϊκή οργή. Αυτό έκανε και πρόσφατα, όταν ζήτησε την αναθεώρηση της θανατικής ποινής του ακαδημαϊκού Χασεμί Αγκατζαρί, ο οποίος είχε καταδικασθεί για αμφισβήτηση της θεϊκής εντολής για διακυβέρνηση που έχει λάβει το ιερατείο. O ύπατος ηγέτης αντιμετωπίζει, όμως, δύσκολη απόφαση, εξαιτίας της επιμονής των δύο πλευρών. Ορισμένοι ρεαλιστές υποστηρίζουν σιωπηλά συμβιβαστική λύση, η οποία θα επιτρέψει σε πολλούς από τους αποκλεισθέντες βουλευτές να κατέβουν στις εκλογές, ώστε να διασφαλισθεί ο ανταγωνιστικός χαρακτήρας της αναμέτρησης. Οι μεταρρυθμιστές, όμως, γνωρίζουν ότι εάν περιορίσουν τα αιτήματά τους, η αξιοπιστία τους θα τρωθεί ανεπανόρθωτα στα μάτια όσων τους ψήφισαν.
Υστατη ευκαιρία
Οι ελάχιστοι ακτιβιστές φοιτητές που υποστηρίζουν ανοικτά τα αιτήματα των μεταρρυθμιστών, φοβούμενοι ενδεχόμενο συμβιβασμό από μέρους της ηγεσίας της παράταξης, απηύθυναν έκκληση στο μεταρρυθμιστικό στρατόπεδο να μην ακολουθήσει παρασκηνιακές συμβιβαστικές τακτικές. Οι μεταρρυθμιστές διαισθάνονται ότι αυτή ίσως να είναι η ύστατη ευκαιρία τους. Εάν οι προσπάθειες αυτές αποτύχουν, οι μεταρρυθμιστές θα βουλιάξουν στην ηττοπάθεια
επιτρέποντας στους σκληροπυρηνικούς να προετοιμασθούν κατάλληλα για τις προεδρικές εκλογές του 2005, ημερομηνία λήξης της θητείας του προέδρου Χαταμί. Εάν οι ελπίδες των σκληροπυρηνικών ευοδωθούν και επικρατήσουν στο Κοινοβούλιο, θα σβήσει και η τελευταία αχνή φωνή αμφισβήτησης και διαμαρτυρίας στο θεοκρατικό Ιράν.