Ενθερμοι υποστηρικτές του κυοφορούμενου Συντάγματος της Ενωσης δηλώνουν οι Ελληνες, τονίζοντας όμως ταυτόχρονα ότι η Ελλάδα δεν πρέπει να δεχθεί να προβεί στην παραμικρή παραχώρηση ή συμβιβασμό, σε περίπτωση που κάτι τέτοιο της ζητηθεί για να αποκτήσει το Σύνταγμα αυτό σάρκα και οστά… Αυτό είναι το βασικό και κάπως οξύμωρο συμπέρασμα σφυγμομέτρησης του Ευρωβαρόμετρου σχετικά με το ευρωπαϊκό Σύνταγμα που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα στις Βρυξέλλες, του οποίου το βασικό συμπέρασμα είναι ότι οι απλοί πολίτες της Ενωσης τάσσονται σαφώς υπέρ του Συντάγματος αλλά και υπέρ της αναγκαιότητας να προβεί ενδεχομένως η χώρα τους σε υποχωρήσεις για να στεφθεί από επιτυχία το εγχείρημα.
Οι λιγότερο ενθουσιώδεις
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι μεταξύ των 10 υπό ένταξιν κρατών, ο ενθουσιασμός για το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα είναι κάπως μικρότερος από ό,τι μεταξύ των 15 σημερινών κρατών-μελών, ενώ αντιστοίχως πιο περιορισμένη είναι και η διάθεση για υποχωρήσεις. Συγκεκριμένα, το 78% των ερωτηθέντων στην Ευρωπαϊκή Ενωση και το 73% στις 10 υπό ένταξιν χώρες δηλώνουν ότι είναι απαραίτητο να υπάρξει ένα Σύνταγμα της Ενωσης, με τις πρώτες θέσεις να καταλαμβάνουν οι Ιταλοί με ποσοστό 92% και οι Ελληνες με ποσοστό 89%. Ενα 9% των Ελλήνων τάσσεται ευθέως κατά της υιοθέτησης του Συντάγματος. Στον αντίποδα, υπέρ του Συντάγματος τάσσεται μόνον το 51% των Βρετανών (ποσοστό που δεδομένων των συνθηκών μάλλον… εξαιρετικά υψηλό θα πρέπει να θεωρηθεί), ενώ ακολουθούν σε ένταση αμφιβολιών οι «συνήθεις ύποπτοι» Σουηδοί και Δανοί καθώς και οι Φινλανδοί. Μάλιστα μια ευρεία πλειοψηφία δύο τρίτων, ιδίως στα σημερινά 15 κράτη-μέλη, θεωρεί την υιοθέτηση Συντάγματος, απαραίτητη προϋπόθεση για την εύρυθμη λειτουργία της Ενωσης μετά τη διεύρυνση, άποψη την οποία γενικά συμμερίζεται η πλειοψηφία των ερωτηθέντων σε καθένα από τα 25 κράτη, με εξαίρεση Σλοβακία και Μάλτα.
Υπέρ παραχωρήσεων
Σε ό,τι αφορά τις ενδεχόμενες παραχωρήσεις που θα κληθεί να κάνει η κάθε χώρα, η εικόνα είναι κάπως διαφορετική. Συγκεκριμένα, αν το 64% ή περίπου τα δύο τρίτα των πολιτών των «15» δέχονται την αναγκαιότητα αυτή, το ίδιο ισχύει μόνον για το 55% των υπό ένταξιν… Στον κατάλογο αυτόν, η Ελλάδα καταλαμβάνει την 18η θέση μεταξύ των 25, με μόνον το 51% να δηλώνει διατεθειμένο να προβεί σε παραχωρήσεις, έναντι 76% των κατοίκων του Λουξεμβούργου, 73% των Βέλγων και 71% των Ιρλανδών.
Μάλιστα ακόμα και οι Βρετανοί, δέχονται σε ποσοστό 52% ή ελαφρά υψηλότερο από τους Ελληνες, ότι κάποιες παραχωρήσεις ίσως χρειασθούν, ενώ ακόμα υψηλότερο είναι το ποσοστό των Ισπανών (65%) και των Πολωνών (62%), παρά την σθεναρά άκαμπτη στάση που επισήμως τηρούν μέχρι τούδε η Μαδρίτη και η Βαρσοβία. Την Ελλάδα ακολουθούν στην οδό αυτή μόνον οι Φινλανδοί από τα νυν κράτη-μέλη, καθώς και οι πολίτες ορισμένων από τις υπό ένταξιν χώρες, με πλέον αντίθετους σε παραχωρήσεις τους Εσθονούς.
Πάντως δεν είναι γνωστό να έχει ζητηθεί από την Ελλάδα να προβεί σε κάποιες παραχωρήσεις έναντι θέσεων και απόψεών της σχετικά με το Σύνταγμα, ιδίως καθ’ ότι βασικές πρόνοιές του όπως η «διπλή πλειοψηφία» κρατών-λαών, για τη λήψη αποφάσεων είναι παλαιές θέσεις της. Ισως η στάση αυτή των Ελλήνων, το αποφασιστικό «ναι» στο Σύνταγμα συνοδευόμενο από ένα «όχι» στη διευκόλυνση της υιοθέτησης του Συντάγματος αυτού, να εξηγείται και από το γεγονός ότι περισσότερο από σχεδόν όλους τους άλλους Ευρωπαίους, οι Ελληνες δηλώνουν απληροφόρητοι για το ακριβές περιεχόμενο του κειμένου.
Ευρώπη «δύο ταχυτήτων»
Ετσι, το 77% των Ελληνών δηλώνει κατά το μάλλον ή το ήττον άγνοια του περιεχομένου του Συντάγματος (παραδόξως στο προηγούμενο ευρωβαρόμετρο το 62% έκρινε ότι το κείμενο απαιτεί έως και δραστικές αλλαγές), ενώ ένα 60% δηλώνει ότι προτιμά να πληροφορείται σχετικά μέσω της τηλεοράσεως και του ραδιοφώνου και το υπόλοιπο 40% μέσω του Τύπου. Από την άλλη πλευρά, εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι οι δύο στους τρεις Ευρωπαίους, ιδίως δε οι προερχόμενοι από τα υπό ένταξιν μέλη, δεν είναι αντίθετοι στη δημιουργία μιας Ευρώπης «δύο ταχυτήτων», όπου ορισμένα μέλη παρακάμπτουν ουσιαστικά την Ενωση και συνάπτουν μεταξύ τους πολύ βαθύτερη μορφή σχέσης και συνεργασίας από ότι είναι έτοιμα (ή ικανά) να πράξουν τα υπόλοιπα κράτη. Στην Ελλάδα το ποσοστό αυτών που αποδέχονται την ιδέα αυτή είναι 61%, λίγο υψηλότερα από τον μέσο όρο. Πλέον ενθουσιώδεις είναι μάλιστα οι Σλοβένοι, ακολουθούμενοι από τους Λιθουανούς τους Πολωνούς και τους Κυπρίους, ενώ μεταξύ των «15» την πρώτη θέση καταλαμβάνουν οι Ισπανοί. Αντιθέτως, κάτω του 60% βρίσκονται οι Γάλλοι και οι Γερμανοί, οι κυβερνήσεις των οποίων είναι εκείνες που κυρίως προωθούν την ιδέα μιας τέτοιας Ευρώπης.
Η σφυγμομέτρηση πραγματοποιήθηκε τηλεφωνικά στο διάστημα από 15 μέχρι 21 Ιανουαρίου 2004, με άλλα λόγια περίπου έναν μήνα μετά την κατάρρευση των διαπραγματεύσεων για το Σύνταγμα, που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ των 25 πρωτευουσών στο πλαίσιο της «Διακυβερνητικής Διάσκεψης». Το δείγμα ήταν 1.000 άτομα στην Ελλάδα και 20.000 πανευρωπαϊκά, εκ των οποίων τα 10.050 στα σημερινά 15 κράτη-μέλη.