O Πακιστανός επιστήμονας Αμντούλ Χαντέρ Χαν δαιμονοποιήθηκε απο τη Δύση επειδή παραδέχθηκε ότι πούλησε πυρηνικά μυστικά και εξοπλισμό σε άλλες χώρες. Ομως, στην πραγματικότητα, το εμπόριο αυτό ξεκινά από την Ευρώπη και όχι από το Ισλαμαμπάντ. Επιστήμονες αλλά και δυτικές μυστικές υπηρεσίες γνωρίζουν εδώ και δεκαετίες ότι μυστικά της πυρηνικής τεχνολογίας διαρρέουν από την Ευρώπη, παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονται για να περιορισθεί το φαινόμενο. Πολλά από τα ονόματα των μεσαζόντων και των προμηθευτών που προσέφεραν υλικό και τεχνογνωσία στα πυρηνικά προγράμματα του Πακιστάν και άλλων χωρών που αναπτύσσουν παρόμοια προγράμματα, είναι γνωστοί πρωταγωνιστές στην ευρωπαϊκή βιομηχανία εμπλουτισμού ουρανίου,. Ορισμένοι μάλιστα έχουν καταδικαστεί στο παρελθόν για παράνομες εξαγωγές.
Η εξάπλωση της πυρηνικής τεχνογνωσίας έχει τις ρίζες της στην ανάγκη της Ευρώπης να αποκτήσει ανεξαρτησία, στον τομέα των πυρηνικών, από τις ΗΠΑ, καθώς και στη χαλαρή ασφάλεια γύρω από μια τεχνολογία που μπορεί να είναι καταστροφική αν βρεθεί στα λάθος χέρια.
Την ώρα που οι μυστικές τους υπηρεσίες προειδοποιούσαν ότι δεν μπορούσε κανείς να έχει εμπιστοσύνη στο Πακιστάν, ορισμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις εξακολουθούσαν να ενισχύουν το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας αυτής. Ενα όνομα το οποίο αναδύεται από τις διεθνείς έρευνες για το πυρηνικό εμπόριο του Χαν είναι αυτό του Ουρς Τίνερ, ενός Ελβετού μηχανικού ο οποίος είχε την ευθύνη της παραγωγής συστήματος φυγοκέντρησης σε εργοστάσιο της Μαλαισίας. O πατέρας του Τίνερ, Φρίντριχ Τίνερ, επίσης μηχανικός, είχε βρεθεί στο στόχαστρο του αμερικανικού Πενταγώνου στη δεκαετία του ’70 και στη συνέχεια της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας, λόγω της εμπλοκής του σε εξαγωγές τεχνολογίας εμπλουτισμού ουρανίου στο Πακιστάν και στο Ιράκ. Αργότερα ίδρυσε τη δική του εταιρεία, η οποία βρέθηκε στο επίκεντρο ερευνών των ελβετικών αρχών το 1996, όταν αποκαλύφθηκε ότι προσπάθησε να εξαγάγει βαλβίδες για συσκευές φυγοκέντρησης για τον εμπλουτισμό ουρανίου. Είναι πάντως χαρακτηριστικό ότι οι Τίνερ δεν βρέθηκαν ποτέ να παρανομούν.
Αφετηρία η συνθήκη Αρμέλο
Το πρόβλημα ξεκίνησε με τη συνθήκη του Αρμέλο, το 1970, με την οποία η Βρετανία, η Γερμανία και η Ολλανδία συμφώνησαν να προχωρήσουν στην από κοινού κατασκευή συσκευών φυγοκέντρησης, διασφαλίζοντας έτσι για την πυρηνική τους βιομηχανία μια πηγή ενέργειας ανεξάρτητη από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τον επόμενο χρόνο ιδρύθηκε η Urenco (εταιρεία εμπλουτισμού ουρανίου) στην Ολλανδία. H ασφάλεια στην εταιρία αυτή ήταν απο κάθε άποψη πολύ χαλαρή. O Χαν, ο οποίος εργαζόταν για υπεργολάβο της Urenco, τη FDO, είχε πρόσβαση στα πιο προηγμένα σχέδια της εταιρείας, παρά το γεγονός ότι προέρχονταν από το Πακιστάν, μια χώρα που ήταν γνωστό πως προσπαθούσε να κατασκευάσει πυρηνικά. Το 1980, μια έκθεση της ολλανδικής κυβέρνησης αποκάλυψε ότι επισκέφθηκε για πρώτη φορά τη Urenco τον Μάιο του 1972, και το 1974 είχε ήδη αποκτήσει το δικό του γραφείο εκεί. Μετά την επιστροφή του στο Πακιστάν, οι ΗΠΑ προέβλεψαν ότι ο Χαν θα άρχιζε να αναζητά εξαρτήματα για την κατασκευή των μηχανών φυγοκέντρησης. Σύντομα διαπίστωσαν ότι υπήρχε μια διαρροή εξοπλισμού από την Ευρώπη προς το Πακιστάν. H ολλανδική κυβέρνηση ανακάλυψε το 1976 ότι δύο ολλανδικές εταιρείες εξήγαγαν προς το Πακιστάν 6.200 σωλήνες. Το 1983 ολλανδικό δικαστήριο καταδίκασε ερήμην τον Χαν, αν και η απόφαση ανετράπη αργότερα εξαιτίας κάποιας νομικής λεπτομέρειας. Παρά ταύτα, στα τέλη της δεκαετίας του ’80, Βέλγοι υπουργοί ηγήθηκαν αντιπροσωπειών επιστημόνων και επιχειρηματιών στο Πακιστάν, παρά τις προειδοποιήσεις Ευρωπαίων εμπειρογνωμόνων ότι συναντούσαν ανθρώπους εμπλεκομένους στη στρατιωτική χρήση πυρηνικής τεχνολογίας.
Το 1989, δύο μηχανικοί, ο Μπρούντο Στέμλερ και ο Καρλ Χάιν Σάαμπ, οι οποίοι εργάζονταν για τη γερμανική εταιρεία ΜΑΝέα Τεχνολογία, άλλο υπεργολάβο της Urenco, πούλησαν τα σχέδια κατασκευής συσκευών φυγοκέντρησης στο Ιράκ. Ταξίδεψαν δε οι ίδιοι στη Βαγδάτη για να επιλύσουν επί τόπου τεχνικά προβλήματα. O Σάαμπ καταδικάστηκε για προδοσία και στη φυλακή λίγους μήνες. O Στέμλερ πέθανε πριν δικαστεί.
Πέρυσι, οι γερμανικές αρχές ανακάλυψαν εμπόρευμα με σωλήνες αλουμινίου, έτοιμο για εξαγωγή από τη Γερμανία στη B. Κορέα. Οι σωλήνες ταίριαζαν στις προδιαγραφές της Urneco για κατασκευή μηχανών φυγοκέντρησης. Στη λίστα με ονόματα προμηθευτών του Ιράν ήταν και αυτό του Χενκ Σλέμπος, φοιτητή στην σχολή του Χαν, στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Ντελφτ του Βελγίου. Το ’80 ο Σλέμπος συνελήφθη και φυλακίσθηκε για μεταφορά παλμογράφου για λογαριασμό του Χαν στο Πακιστάν. Τον περασμένο Σεπτέμβριο, ο Σλέμπος ήταν χορηγός διεθνούς συμποσίου για προηγμένα υλικά που διοργανώθηκε στο Πακιστάν από τον Χαν. O Γιαπ ντε Χουπ Σέφερ, σημερινός Γ.Γ. του NATO και τότε υπουργός Εξωτερικών της Ολλανδίας, δήλωσε στο ολλανδικό Κοινοβούλιο ότι ο Σλεμπος εξακολουθεί να έχει επιχειρηματικές συναλλαγές με τον Χαν.