Στο πλαίσιο της προετοιμασίας για τις δραστηριότητες του Φόρουμ της Βαρκελώνης αναφορικά με τους ιθαγενείς λαούς, επισκέφθηκε την πρωτεύουσα της Καταλωνίας ο Τζούλιαν Μπέργκερ, επικεφαλής της σχετικής υπηρεσίας της Υπατης Αρμοστείας του OHE για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε, με αφορμή την επίσκεψή του, ο διπλωμάτης του OHE εξέθεσε ενδιαφέρουσες απόψεις και στοιχεία για τα προβλήματα των ιθαγενών λαών την εποχή της παγκοσμιοποίησης.
– Τι θα προσφέρουν οι εκπρόσωποι των ιθαγενών λαών στις συζητήσεις για την οικολογικά βιώσιμη ανάπτυξη, έναν από τους βασικούς θεματικούς άξονες του Φόρουμ της Βαρκελώνης;
– Από τη δική τους σκοπιά, η οικονομική ανάπτυξη έχει άλλες διαστάσεις και προτεραιότητες, διαφορετικές από τις δικές μας. Οι ιθαγενείς λαοί δεν μιλούν τόσο πολύ για το κέρδος. Μιλούν πολύ περισσότερο για τον σεβασμό της Γης και των φυσικών αποθεμάτων του πλανήτη. Δεν βλέπουν τη Γη τόσο ως αντικείμενο εκμετάλλευσης, όσο ως φυσική κληρονομιά που χρειάζεται να προστατευθεί προς όφελος των επόμενων γενιών.
– Εχουν βάση τα στερεότυπα που βλέπουν τους ιθαγενείς λαούς ως εμπόδιο στην οικονομική ανάπτυξη;
– Ασφαλώς, οι ιθαγενείς λαοί επιζητούν την οικονομική ανάπτυξη ως μέσο για τη βελτίωση της ζωής τους. Επιθυμούν, όμως, να ελέγξουν την ανάπτυξη και όχι να την υπομείνουν με οποιοδήποτε αντίτιμο. Δεν δέχονται να έρθουν κάποιοι άλλοι ως εισβολείς. Θέλουν να ακούγεται η γνώμη τους. H πραγματική διαμάχη δεν περιστρέφεται γύρω από ένα «ναι» ή ένα «όχι» στην ανάπτυξη, αλλά επικεντρώνεται στο ποιος θα την ελέγξει. Πρόκειται για ένα ερώτημα βαθιά πολιτικό.
– Ενας άλλος θεματικός άξονας του Φόρουμ αφορά την πολιτιστική πολυμορφία.
– Αν θέλουμε να προστατέψουμε την πολιτιστική ποικιλότητα του πλανήτη, οφείλουμε να ξεκινήσουμε από τις κουλτούρες των ιθαγενών λαών, μια μεγάλη πηγή πλούτου για την ανθρωπότητα. Οι ιθαγενείς ανησυχούν για την προστασία των γλωσσών τους, προσπαθούν να μην αφομοιωθούν από τους κυρίαρχους πολιτισμούς, όπως έγινε με την επιβολή της ισπανικής γλώσσας στη Λατινική Αμερική.
– Δεν είναι πολύ άνιση αυτή η μάχη;
– Θα φέρω ένα παράδειγμα. Στο Φόρουμ της Βαρκελώνης θα συμμετάσχει εκπρόσωπος των ιθαγενών Μαορί της Νέας Ζηλανδίας. Είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση. Πριν από 30-40 χρόνια, η γλώσσα των Μαορί είχε πρακτικά εκλείψει. Ορισμένοι ηλικιωμένοι ιθαγενείς ξεκίνησαν ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης των νεωτέρων στη γλώσσα των προγόνων τους. Σήμερα, αυτή η γλώσσα χρησιμοποιείται από την πλειοψηφία του πληθυσμού.
Διεκδικήσεις
– Αλλες πολιτιστικές διεκδικήσεις, πέραν της γλώσσας;
– Οι ιθαγενείς συχνά καταγγέλλουν τις πολυεθνικές εταιρείες ότι έρχονται στις κοινότητές τους αναζητώντας το πανάρχαιο γνωστικό κεκτημένο τους. Για παράδειγμα, οι φαρμακευτικές εταιρείες αναζητούν παραδοσιακές θεραπευτικές ουσίες και πρακτικές, κλέβουν τις γνώσεις των ιθαγενών και τις μετατρέπουν σε επικερδές εμπόριο. Οι κοινότητες των ιθαγενών δεν έχουν αντίρρηση να μοιραστούν τις γνώσεις τους με τον υπόλοιπο κόσμο, αλλά απαιτούν την αναγνώριση και την προστασία της πνευματικής τους ιδιοκτησίας.
– Πώς επηρεάζει η παγκοσμιοποίηση τους ιθαγενείς της Αμερικής;
– Τον περασμένο Ιούνιο συγκροτήσαμε ομάδα εργασίας με αυτό το θέμα. Την αποτελούσαν περίπου 1.000 άνθρωποι, στην πλειοψηφία τους ιθαγενείς. Οι εκπρόσωποι κοινοτήτων της Λατινικής Αμερικής ήταν πολύ κριτικοί απέναντι στην παγκοσμιοποίηση.
Κατήγγειλαν τις διαρκείς παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς πολλές εταιρείες συγκροτούν ιδιωτικές αστυνομίες ή και παραστρατιωτικές οργανώσεις. Χρειάζεται να αντικαταστήσουμε τη συμπεριφορά του αποικιοκράτη με εκείνη του συνεταίρου.