O Σάμουελ Χάντινγκτον είναι ένας άνθρωπος με παρελθόν. Πριν από ένδεκα χρόνια, ο ακαδημαϊκός του Χάρβαρντ και πρώην μέλος του συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, δημοσιοποίησε την πολυσυζητημένη έκθεση με τίτλο, «H σύγκρουση των πολιτισμών», στην οποία υποστήριζε ότι στη μεταψυχροπολεμική εποχή τα βασικά αίτια των συγκρούσεων δεν θα είναι ιδεολογικά ή οικονομικά, αλλά πολιτιστικά. O διακεκριμένος ιστορικός είχε τότε αναγνωρίσει το Ισλάμ ως την πηγή της επερχόμενης διένεξης. Το 1996, η έκθεση του κ. Χάντινγκτον εξελίχθηκε σε βιβλίο, το οποίο παρέμεινε στον κατάλογο των μπεστ σέλερ της εφημερίδας, The New York Times, για μια πενταετία. Μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, μάλιστα, οι απόψεις του αποτέλεσαν αντικείμενο διαξιφισμών στους κύκλους των ακαδημαϊκών.
Τον προσεχή Μάιο, ο κ. Χάντινγκτον επανέρχεται στο προσκήνιο με το βιβλίο του, «Ποιοι είμαστε; Οι προκλήσεις προς την εθνική ταυτότητα της Αμερικής» και μια νέα θεωρία. Είναι, φυσικά, ξεκάθαρο ότι το «Εμείς» στον τίτλο του βιβλίου αποτελεί αναφορά στους λευκούς Αμερικανούς που φέρουν το βάρος της κληρονομιάς των ιδρυτών πατεράδων τους και της ανωτερότητας της λευκής, προτεσταντικής κουλτούρας. O κ. Χάντινγκτον, ωστόσο, έχει μια «δυσάρεστη» έκπληξη για τους παραπάνω: Οι Λατινοαμερικανοί έρχονται.
Δύο έθνη, δύο γλώσσες
Στην πραγματικότητα, οι Λατινοαμερικανοί βρίσκονται ήδη στην Αμερική, «όπου πλένουν τα πιάτα σας, προσέχουν τα παιδιά σας και ξεγυμνώνουν την παλαιά κραταιά περήφανη, ενωμένη χώρα και ό,τι αντιπροσωπεύει», γράφει. «Θα παραμείνουν οι ΗΠΑ ένα κράτος όπου η αγγλική θα είναι η επίσημη γλώσσα με πυρήνα της την αγγλοπροτεσταντική κουλτούρα;», διερωτάται ο κ. Χάντινγκτον σε έκθεσή του με τίτλο «H ισπανόφωνη πρόκληση», που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ForeigPolicy. «Αγνοώντας την ερώτηση», τονίζει, «οι Αμερικανοί προσυπογράφουν τη μεταμόρφωση των ΗΠΑ σ’ ένα κράτος με δύο έθνη και δύο γλώσσες». Καλώς ορίσατε στην Αμερική.
«Η πλέον άμεση απειλή για την εθνική ταυτότητα της Αμερικής είναι η διαρκής μετανάστευση από τη Λατινική Αμερική και η ανησυχητικά υψηλοί δείκτες γεννητικότητας των εν λόγω μεταναστών», σημειώνει και προσθέτει: «Οι τακτικές αφομοίωσης του παρελθόντος δεν θα έχουν τύχη με το κύμα των συγκεκριμένων μεταναστών». O κ. Χάντινγκτον επισημαίνει ότι οι Λατινοαμερικανοί δεν δείχνουν διάθεση να μυηθούν στην αγγλική γλώσσα και συμπεραίνει, μεταξύ άλλων, ότι στο μέλλον και δεδομένης της αδιάκοπης εισροής ισπανόφωνων, οι «γνήσιοι» Αμερικανοί θα έχουν πρόβλημα εργασίας, καθώς δεν θα μπορούν να συνεννοηθούν με τους λατινοαμερικανικής καταγωγής συμπολίτες τους. Δεν διστάζει, επίσης, να αναρωτηθεί τι θα είχε απογίνει οι Αμερική αν οι κατακτητές της δεν ήταν Αγγλοσάξονες, αλλά Γάλλοι ή Ισπανοί: «Δεν θα τις ονόμαζαν ΗΠΑ, αλλά Κεμπέκ, Μεξικό ή Βραζιλία». Βέβαια, ο κ. Χάντινγκτον, που κατηγορεί τους Λατινοαμερικανούς για απώλεια αίσθησης καθήκοντος προς τις ΗΠΑ, αγνοεί τον μεγάλο αριθμό των ισπανικής καταγωγής Αμερικανών που υπηρετούν στις ένοπλες δυνάμεις.
Πάντως, η εφημερίδα «Maimi Herald» υποδέχθηκε το νέο βιβλίο του Χάντινγκτον ως εξής: «Οι ρατσιστές της Αμερικής σήμερα γιορτάζουν, καθώς βρήκαν επιτέλους τον παγκοσμίου φήμης διανοούμενο που θα δώσει το απαραίτητο θεωρητικό υπόβαθρο στην απέχθειά τους για την ισπανόφωνη κοινότητα των ΗΠΑ». Στο ίδιο μήκος κύματος η εφημερίδα, «The New York Times», τονίζει ότι η χρήση του όρου «αγγλοπροτεσταντισμός» για την περιγραφή της αμερικανικής κουλτούρας από τον συγγραφέα είναι τουλάχιστον ενοχλητική. Από τη στιγμή, ωστόσο, που δημοσιεύθηκε το απόσπασμα του βιβλίου του, ο κ. Χάντινγκτον προσπαθεί να διατηρήσει χαμηλούς τόνους. «Πρόκειται για ένα μικρό τμήμα του βιβλίου», υποστήριξε συνάδελφός του από το Χάρβαρντ. «Εύχομαι να μην το είχε δημοσιεύσει», υπογράμμισε ο ίδιος. «Τα γράφει, τα δημοσιεύει και στη συνέχεια εξαφανίζεται αφήνοντας εμένα να απαντώ στα τηλεφωνήματα διαμαρτυρίας».
Πολιτιστικές αποστάσεις
Δεν αποκλείεται, βέβαια, αυτό το κεφαλαίο του βιβλίου που δημοσιοποιήθηκε πρόωρα στο ForeigPolicy να διαφέρει από το υπόλοιπο του έργου. Ωστόσο, φαίνεται, πως ο Χάντινγκτον λησμόνησε να διαβάσει εκ νέου τη «Σύγκρουση των πολιτισμών». Είχε γράψει: «H πολιτιστική απόσταση μεταξύ των ΗΠΑ και του Μεξικού είναι σαφώς μικρότερη από την αντίστοιχη μεταξύ Ευρώπης και Τουρκίας». Είτε πολλά άλλαξαν στον τρόπο σκέψης του γνωστού ιστορικού, είτε αυτός αποφάσισε να ασχοληθεί με κάτι νέο αδιαφορώντας για τις λεπτομέρειες.