Τα νερά της Ουάσιγκτον και ολόκληρου του δημοσιογραφικού χώρου στις ΗΠΑ τάραξε την Τρίτη το περιοδικό Vanity Fair, αποκαλύπτοντας την ταυτότητα του διασημότερου μυστικού πληροφοριοδότη, με το ψευδώνυμο «Βαθύ Λαρύγγι», που οδήγησε στην αποκάλυψη του σκανδάλου Γουότεργκεϊτ και στην παραίτηση του προέδρου Νίξον. O 91χρονος σήμερα Μαρκ Φελτ υπήρξε υποδιευθυντής του FBI και στενός συνεργάτης του επικεφαλής της υπηρεσίας Τζ. Εντγκαρ Χούβερ. Επειτα από τυχαία γνωριμία που είχε ο Φελτ με τον τότε σημαιοφόρο του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ και μετέπειτα δημοσιογράφο της Washington Post, Μπομπ Γούντγουορντ, στην Ουάσιγκτον το 1970, αποφάσισε να καλλιεργήσει τις επαφές του με τον πολλά υποσχόμενο νεαρό, τροφοδοτώντας τον με μικρής σημασίας πληροφορίες, αφού ο Γούντγουορντ άρχισε να εργάζεται στην εφημερίδα. Υστερα από τρεις δεκαετίες απόκρυψης και αβάσιμων υποθέσεων σχετικά με την ταυτότητα του πληροφοριοδότη, ο Φελτ -ή μάλλον οι συγγενείς του, καθώς ο ίδιος έχει υποστεί πρόσφατα εγκεφαλικό και είναι ιδιαίτερα καταβεβλημένος- αποφάσισαν να αποκαλύψουν τον ρόλο του, χαρακτηρίζοντας τον γηραιό πρώην πράκτορα «πραγματικό Αμερικανό ήρωα».
Την άνοιξη του 1971
H πρώτη κρούση του Φελτ προς τον Γούντγουορντ έγινε την άνοιξη του 1971, όταν ο υποδιευθυντής του FBI αποκάλυψε ότι η υπηρεσία του είχε στοιχεία για χρηματισμό του αντιπροέδρου Σπύρου Αγκνιου με το ποσόν των 2.500 δολαρίων, τα οποία ο Ελληνοαμερικανός πολιτικός είχε λάβει προσωπικά και σε μετρητά. Αν και οι πληροφορίες του Φελτ επιβεβαιώθηκαν δύο χρόνια αργότερα, οδηγώντας στην παραίτηση Αγκνιου, η έρευνα δεν απέδωσε στοιχεία και η Washington Post απέφυγε να προχωρήσει σε δημοσίευση.
Ο θάνατος του Τζ. Εντγκαρ Χούβερ τον Μάιο του 1972 και ο διορισμός του Πάτρικ Γκρέι στη διεύθυνση του FBI υπήρξε κόλαφος για τον Φελτ και τις διευθυντικές φιλοδοξίες του. O παθολογικά καχύποπτος Νίξον προτίμησε για το ανώτατο πόστο του FBI τον πιστό Γκρέι, ο οποίος συνέδεσε τη σταδιοδρομία του με εκείνη του Νίξον, σε μία προσπάθεια να δώσει τέλος στο πνεύμα γραφειοκρατικής ανεξαρτησίας που διέπνεε την υπηρεσία στα χρόνια του Χούβερ.
«Κοριοί» στο Γουότεργκεϊτ
Στις 17 Ιουνίου 1972, πράκτορες του FBI προχωρούσαν στη σύλληψη πέντε διαρρηκτών, εξοπλισμένων με συσκευές ηλεκτρονικής παρακολούθησης, φωτογραφικές μηχανές και μεγάλα χρηματικά ποσά σε μετρητά στο ξενοδοχείο «Γουότεργκεϊτ» της Ουάσιγκτον, ενώ προσπαθούσαν να τοποθετήσουν «κοριούς» στα γραφεία της Εθνικής Επιτροπής του Δημοκρατικού Κόμματος. Ενας από τους συλληφθέντες ισχυρίσθηκε κατά την ανάκριση ότι υπήρξε υπάλληλος της CIA. Ακόμη πιο περίεργο ήταν ότι το όνομα και το τηλέφωνο του συμβούλου του προέδρου Νίξον, Χάουαρντ Χαντ, βρέθηκε σημειωμένο σε ατζέντα των διαρρηκτών.
Ο καταιγισμός συμπτώσεων και η πιθανή εμπλοκή του Λευκού Οίκου έστρεψαν τον Γούντγουορντ προς τον Φελτ. Επικοινώνησε μαζί του και ζήτησε τη συμβουλή του. H αντίδραση του στελέχους του FBI, που ζήτησε να πάψουν να μιλούν στο τηλέφωνο, εξέπληξε τον δημοσιογράφο. O Φελτ κατήρτισε από εκείνη τη στιγμή αυστηρούς συνωμοτικούς κανόνες για τις συναντήσεις τους, όπως τις περιέγραψε ο Γούντγουορντ στο βιβλίο του. «Βγες από την πίσω πόρτα του σπιτιού. Μην πάρεις το αυτοκίνητό σου. Μπες σε ταξί, τρία τετράγωνα από το σπίτι σου και άλλαξε ταξί πριν φθάσεις στο γκαράζ της οδού Ρόσλιν. Περπάτα τα τελευταία δύο τετράγωνα…», ήταν η εντολή.
Το «Βαθύ Λαρύγγι», όμως, δεν σκόπευε να διευκολύνει το έργο των δημοσιογράφων, αποφεύγοντας να τους δίνει σαφείς πληροφορίες και προτιμώντας να τους καθοδηγεί προς τη σωστή κατεύθυνση. O Φελτ πίστευε ότι προστατεύει το FBI, αποκαλύπτοντας στο κοινό τη διαφθορά και την ανηθικότητα που επικρατούσε στον στενό κύκλο του προέδρου Νίξον, σε μία προσπάθεια να μεταβάλει τις επικρατούσες μεθόδους δράσης, πριν να είναι πια αργά.
Δισταγμούς και ανησυχίες
Η ιστορική και δημοσιογραφική αξία του πληροφοριοδότη με το ψευδώνυμο «Βαθύ Λαρύγγι» δεν πρέπει να υπερτιμάται. H πτώση του Νίξον δεν προήλθε από μία και μόνη αποκάλυψη, αλλά κυρίως από τις αποτυχημένες προσπάθειες του προέδρου να καταπνίξει τα πορίσματα της δημοσιογραφικής έρευνας. H σωκρατική – μαιευτική μέθοδος του Φελτ στην καθοδήγηση των δημοσιογράφων αποκαλύπτει τους δισταγμούς, αλλά και τις νομικές ανησυχίες του, καθώς ενδεχόμενη αποκάλυψή του θα σήμαινε σίγουρα την καθαίρεσή του από το FBI, τη διακοπή της σύνταξής του, ακόμη και τη φυλάκισή του. H απέχθεια που του προκαλούσε, όμως, ο Λευκός Οίκος του Νίξον, με τις διαρκείς μικροπολιτικές ίντριγκες, την καχυποψία και την απαξίωση του θεσμού, στάθηκε πιο ισχυρή από τους όρκους πίστης που είχε δώσει στην υπηρεσία του ο Φελτ.
Η χρόνια σεναριολογία που συνόδευσε τις αποκαλύψεις του «Λάρυγγα» σχετικά με την ταυτότητα και τα πραγματικά του κίνητρα έπληξε την ιστορική έρευνα και δημιούργησε ανθεκτικές ψευδαισθήσεις γύρω από το δημοσιογραφικό έργο, σύμφωνα με τις οποίες οι δημοσιογράφοι είναι πιόνια στα χέρια πανίσχυρων πολιτικών και γραφειοκρατών, οι οποίοι διαρρέουν την αλήθεια κατά βούληση. H ψευδαίσθηση αυτή καθίσταται επικίνδυνη, καθώς αμφισβητεί, με τη σειρά της, την ίδια την αξιοπιστία της επίσημης ιστορίας, επιλέγοντας αντ’ αυτής τις θεωρίες συνωμοσίας ως μέθοδο ερμηνείας της πραγματικότητας.
Οι τέσσερις ύποπτοι
Αλεξάντερ Χέιγκ
Ο στρατηγός Αλ Χέιγκ υπήρξε αμυντικός σύμβουλος του Χένρι Κίσινγκερ από το 1969 έως το 1973. Ανέλαβε τη θέση του προσωπάρχη του Λευκού Οίκου εν μέσω του σκανδάλου Γουότεργκεϊτ. Το 1981 διορίσθηκε υπουργός Εξωτερικών, ενώ απέτυχε να εξασφαλίσει το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών το 1988.
Τζον Ντιν
Στη φυλακή για τέσσερις μήνες κατέληξε ο πρώην σύμβουλος του Λευκού Οίκου για τον ρόλο του στο «κουκούλωμα» της υπόθεσης Γουότεργκεϊτ. O Ντιν είναι σήμερα τραπεζίτης στο Μπέβερλι Χιλς της Καλιφόρνιας και συγγραφέας βιβλίου απομνημονευμάτων για την εποχή εκείνη.
Πατ Μπιουκάναν
Κειμενογράφος του προέδρου Νίξον. Επανήλθε στον Λευκό Οίκο του προέδρου Φορντ και ως υπεύθυνος Επικοινωνίας του προέδρου Ρέιγκαν. Προσπάθησε να εξασφαλίσει το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών το 1992 και το 1996, ενώ το 1999 ίδρυσε το δεξιό Μεταρρυθμιστικό Κόμμα.
Νταϊάν Σόγιερ
Η πρώην Μις Κεντάκι 1962 ανέλαβε θέση στην υπηρεσία Τύπου του Λευκού Οίκου, ενώ το 1972 διορίσθηκε σύμβουλος Τύπου του προέδρου Νίξον, τον οποίο βοήθησε στη συγγραφή των απομνημονευμάτων του, προτού αναδειχθεί ως δημοσιογράφος στο δίκτυο CBS News.