Κατά τις βουλευτικές εκλογές του Μαΐου, ο Τόνι Μπλερ αγνόησε το θέμα του Ιράκ όσο μπορούσε, λέγοντας απλώς ότι πρέπει να τραβήξουμε μία γραμμή και «να προχωρήσουμε», αν και ποτέ δεν είναι εύκολο να προσπεράσεις μία καταστροφή. Ωστόσο σήμερα το θέμα έχει επανέλθει στην πολιτική σκηνή με τρόπο που δεν έχει προηγούμενο.
Μετά την τρίτη συνεχόμενη εκλογική ήττα των Τόρις, ο Μάικλ Χάουαρντ παραιτήθηκε από την αρχηγία του κόμματος. Καθώς η μάχη της διαδοχής του έχει ανάψει, το θέμα του Ιράκ παραμερίζει αυτό της ευρωπαϊκής ενοποίησης, που για τόσο καιρό δηλητηρίαζε το Συντηρητικό Κόμμα. Οταν ο Κένεθ Κλαρκ αποφάσισε να διεκδικήσει την αρχηγία αντιμετώπισε αντιδράσεις από το εσωτερικό του κόμματος, λόγω της θέσης του υπέρ της E.E., αλλά καθώς σήμερα το θέμα χάνει το ενδιαφέρον του, η αντίθεσή του προς τον πόλεμο -«ήταν καταστροφική απόφαση»- τον ενισχύει. Τόσο στη Βρετανία, όσο και στις ΗΠΑ, το θέμα του πολέμου δεν ήταν ποτέ απλό. Διαφορετικές απόψεις κυριαρχούσαν στο εσωτερικό των κομμάτων και στην Ουάσιγκτον πάντοτε υπήρχαν μερικοί Ρεπουμπλικανοί, κυρίως της παλαιάς φρουράς, που εμφανίζονταν σκεπτικοί. Στο Λονδίνο ο κ. Μπλερ με απειλές και καλοπιάσματα κέρδισε τη συναίνεση των βουλευτών του για τον πόλεμο και στηρίχθηκε στην υποστήριξη των Συντηρητικών, τόσο επί Ιαν Ντάνκαν Σμιθ, όσο και επί Μάικλ Χάουαρντ. Ωστόσο και στο εσωτερικό των Συντηρητικών αρκετοί, όπως ο Ντάγκλας Χαρντ και ο Μάλκολμ Ρίφκιντ, πρώην υπουργοί Εξωτερικών, τάσσονταν κατά του πολέμου στο Ιράκ. Ανέκαθεν όμως υπήρχε ένα παράδοξο στη θέση της δεξιάς πτέρυγας των Τόρις, οι οποίοι μετά μανίας αντιμάχονταν την E.E., ενώ υποστήριζαν άνευ όρων τις ΗΠΑ ακόμη και στις περιπτώσεις που ήταν προφανές ότι το συμφέρον Βρετανίας και ΗΠΑ δεν συμβαδίζει.
Στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης υπάρχουν δεξιά κόμματα που προσδιορίζονται κυρίως ως υπερασπιστικά των εθνικών συμφερόντων. Μόνο στη Βρετανία το κυρίαρχο τμήμα των Συντηρητικών υπερασπίζει πάντοτε το εθνικό συμφέρον μιας άλλης χώρας. Αυτοί οι Τόρις υπερασπίζονται με λύσσα έναντι των Βρυξελλών την ιερή εθνική μας κυριαρχία, ενώ μοιάζουν ευτυχισμένοι που η Βρετανία γίνεται κράτος-πελάτης της Ουάσιγκτον και ο βρετανικός στρατός παίζει τον ρόλο της αμερικανικής Λεγεώνας των Ξένων.
Οι δημοσκοπήσεις καταδεικνύουν ότι ο Κένεθ Κλαρκ προηγείται των εσωκομματικών του αντιπάλων. O κύριος λόγος μπορεί να μην είναι το Ιράκ, αλλά το γεγονός ότι από την αρχή αποκάλεσε τον πόλεμο άτιμο και προέβλεψε ότι στο Ιράκ θα επικρατήσει χάος, ενώ θα αυξηθεί η τρομοκρατική απειλή, σίγουρα τον ωφέλησε.
Για πολύ καιρό οι Τόρις αντιμετώπιζαν μεγάλες δυσκολίες. Ισως αποδειχθεί ότι η σωτηρία τους είναι να γίνουν ένα πραγματικά σκεπτικιστικό ή ρεαλιστικό κόμμα εθνικού συμφέροντος.
* O Geoffrey Wheatcroft είναι συγγραφέας του βιβλίου «The Strange Death of Tory England».