H Γενική Συνέλευση του OHE που άρχισε χθες στη Νέα Υόρκη, θα μπορούσε να μετεξελιχθεί σε χαώδη σύνοδο με καβγάδες, αντιπαραθέσεις και παράκαμψη των θεμάτων της ημερήσιας διάταξης. Αυτό θα συμβεί εάν οι μετέχοντες στη Συνέλευση αποκλίνουν από τους στόχους τους, εξαιτίας της οξείας κριτικής που ασκείται στον διεθνή οργανισμό, μέσω της έκθεσης Φόλκερ, ή εάν παραδοθούν στην εμμονή του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας». Εάν αυτό συμβεί, τότε θα είναι όλοι τους υπεύθυνοι για μια τραγωδία ιστορικών διαστάσεων.
Το φαινόμενο της φτώχειας στον πλανήτη συνιστά βιασμό του πολιτισμού όπως ακριβώς και η τρομοκρατία και είναι πολύ σημαντικότερο από τις ατασθαλίες στον OHE στο πλαίσιο του προγράμματος «πετρέλαιο αντί τροφίμων». O Κόφι Ανάν θα ήθελε αυτή η Γενική Συνέλευση να καταλήξει σε «μεγάλο συμβιβασμό» μεταξύ των πλουσίων και των φτωχών χωρών, ώστε ο πλανήτης να γίνει ασφαλέστερος και καλύτερος για όλους. Διαφορετικά, η αποτυχία στην επίτευξη αυτού του στόχου, η αποποίηση, από πλευράς των χωρών-μελών του OHE της πολιτικής και ηθικής τους ευθύνης, «θα σφραγίσει ανεξίτηλα τη συνείδηση του κόσμου».
Ο ενθουσιασμός ξεφούσκωσε
Ο ενθουσιασμός για την καθοριστική χρονιά στην αντιμετώπιση της φτώχειας, όπως είχε χαρακτηρίσει το έτος 2005 ο Βρετανός υπουργός Οικονομικών Γκόρντον Μπράουν, έχει εκτονωθεί σε επικίνδυνο βαθμό. H αισιοδοξία για την Επιτροπή για την Αφρική, που προσδιόριζε με σαφήνεια τις ανάγκες και τα προβλήματα των φτωχότερων χωρών του κόσμου έχει εξανεμιστεί. H σύνοδος του G8, των Οκτώ ισχυρότερων χωρών του κόσμου, προβλήθηκε ως μία ακόμη «ιστορική» εξέλιξη. Οι δεσμεύσεις των ηγετών του G8 τον περασμένο Ιούλιο στο Γκλένιγκλς, μοιάζουν σήμερα πολύ λιγότερο εντυπωσιακές απ’ ό,τι υπαινίσσονταν οι σχετικοί τίτλοι των εφημερίδων.
Οι δηλώσεις για την ανακούφιση των φτωχότερων χωρών από το εξωτερικό χρέος προβλήθηκαν ωσάν οι ηγέτες του G8 να είχαν ληστέψει το Φορτ Νοξ προς όφελος των κατοίκων της Γης που ζουν με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα. Για να γίνει αντιληπτό για το τι ακριβώς μιλάμε, αν οι δεσμεύσεις του G8 ετηρούντο, αυτό θα σήμαινε ότι οι πλουσιότερες χώρες του κόσμου θα έδιναν στην Αφρική μόνο ένα επιπλέον 0,03% του εθνικού τους εισοδήματος. Ομως, η τελευταία έκθεση του OHE για την ανθρώπινη ανάπτυξη, η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα την περασμένη εβδομάδα, αποκαλύπτει ότι οι φτωχές χώρες του κόσμου γίνονται φτωχότερες και ότι αυτό που λείπει, για να επιλυθεί το ζήτημα, είναι η πολιτική θέληση. Προς επίρρωσιν των θλιβερών διαπιστώσεων της έκθεσης, οι περισσότεροι από τους ηγέτες του G8 τήρησαν εκκωφαντική σιωπή μετά τη σύνοδο στο Γκλένινγκλς σχετικά με το πώς θα εκπληρώσουν τις ταπεινές δεσμεύσεις που ανέλαβαν.
Ακόμη πιο απογοητευτικό είναι το γεγονός ότι οι πιθανότητες για «δίκαιο εμπόριο» υπέρ του αναπτυσσόμενου κόσμου -μέσω του περιορισμού των δασμών και των επιδοτήσεων και της παράλληλης προστασίας των φτωχών χωρών από την απότομη ένταξή τους στις δυνάμεις της αγοράς- είναι σχεδόν ανύπαρκτες. Ακόμη και αν ο Αμερικανός πρόεδρος Μπους σκόπευε να συμμετάσχει σε διάλογο για το εμπόριο, είναι τόσο αποδυναμωμένος εξαιτίας του τυφώνα «Κατρίνα», που είναι βέβαιον ότι δεν μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπος με τις δυνάμεις του αμερικανικού προστατευτισμού, των οποίων ήταν επί μακρόν αιχμάλωτος.
Η τύχη του Μαλάουι
Ανάμεσα στον ενθουσιασμό του Μπομπ Γκέλντοφ, στα υπεραισιόδοξα οράματα ορισμένων φιλανθρώπων και του πολιτικού λόμπι το οποίο «πιέζει την Αφρική να νοικοκυρευτεί», βρίσκεται η σκληρή και σύνθετη πραγματικότητα που χρήζει άμεσων λύσεων και την οποία η Γενική Συνέλευση του OHE θα πρέπει να θέσει ως κύρια προτεραιότητά της. Με φωτεινή εξαίρεση τον Τόνι Μπλερ, οι ηγέτες του κόσμου αποστρέφουν το βλέμμα από αυτή την πραγματικότητα. Πρόεδροι και πρωθυπουργοί πλουσίων και φτωχών χωρών ζουν απομονωμένοι από τον καταστροφικό αντίκτυπο της παγκόσμιας φτώχειας. Διαβάζουν τις στατιστικές αλλά σπανιότατα βλέπουν από πρώτο χέρι τη μιζέρια και την υποβάθμιση της ζωής των ανθρώπων που ζουν με ένα δολάριο την ημέρα.
Και όμως. Αν είχαν ζήσει όσα είχα ζήσει εγώ την περασμένη εβδομάδα όταν επισκέφθηκα το Μαλάουι, θα απογοητεύονταν και θα σοκάρονταν όπως κι εγώ.
Γνωρίζουν ήδη, φαντάζομαι, οι ηγέτες του κόσμου ότι το Μαλάουι είναι μία από τις 10 πιο φτωχές χώρες στον πλανήτη και παρ’ όλα αυτά δεν πληροί τις προδιαγραφές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου σύμφωνα με τις οποίες θα μπορούσε να ενταχθεί στα 18 κράτη που δικαιούνται διαγραφή 100% του εξωτερικού χρέους τους. Θα γνωρίζουν επίσης ότι τα 12 εκατομμύρια των κατοίκων του Μαλάουι ζουν ειρηνικά με τις γειτονικές τους χώρες, αλλά η ανοιχτή κοινωνία τους μαστίζεται από τη διαφθορά.
Ελλείψεις που σκοτώνουν
Ο υπουργός Υγείας του Μαλάουι δηλώνει ανοιχτά ότι οι δημόσιες υπηρεσίες, για τις οποίες είναι υπεύθυνος, είναι καταστροφή. Απαριθμεί θλιβερά στατιστικά στοιχεία.Το Μαλάουι, λέει, έχει μόνο 94 γιατρούς, 300 νοσοκόμες, και ότι τα 15 δολάρια που δίνονται για την κάλυψη των αναγκών υγείας κάθε πολίτη, είναι ποσό πολύ χαμηλότερο από τα 36 δολάρια που απαιτούνται για τις στοιχειώδεις ανάγκες. Το Μαλάουι έχει το μεγαλύτερο ποσοστό θνησιμότητας στον κόσμο, το οποίο συνεχώς αυξάνεται. Το νοσοκομείο του δεν διαθέτει πλέον ούτε τα βασικά φάρμακα ούτε πενικιλίνη ούτε φάρμακα για την ελονοσία (την πιο θανατηφόρα ασθένεια στη χώρα) και τη μηνιγγίτιδα. Σε έναν από τους θαλάμους του νοσοκομείου, μια 18χρονη κοπέλα που έπασχε από μηνιγγίτιδα πέθανε αργά και βασανιστικά, μέσα σε φοβερούς πόνους. Αν είχαν δει τη θλίψη των γονιών της, οι ηγέτες του κόσμου θα είχα σίγουρα μοιραστεί την αγωνία των γιατρών που δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτε, που κατέγραψαν έναν ακόμη θάνατο σε μια χώρα όπου το προσδόκιμο ζωής έχει μειωθεί στα 37 έτη.
Στο Μαλάουι και σε τόσες άλλες αφρικανικές χώρες, θα ήταν πρόωρο να δώσει κανείς μόνο τα χρήματα που του λείπουν. Παρά το ταλέντο, την αφοσίωση και την ενεργητικότητα των γιατρών και των νοσοκόμων της χώρας, οι υπηρεσίες Υγείας είναι τόσο ελλιπείς που δεν μπορούν να απορροφήσουν εκατομμύρια δολάρια.
Το σύνθημα «Κάντε τη φτώχεια παρελθόν» είναι πολύ πιο σύνθετο απ’ όσο νομίζουμε και απείρως προβληματικό. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, η μεγαλύτερη συγκέντρωση ηγετών στην ιστορία οφείλει να θέσει το πρόβλημα της φτώχειας στο επίκεντρο των προσπαθειών της και να το κρατήσει εκεί. Διαφορετικά, οι ηγέτες αυτοί θα διατρέχουν τον κίνδυνο να θεωρηθούν συνένοχοι -εξ αμελείας- στο μεγαλύτερο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας σε αυτόν τον αιώνα.