Οργή, απογοήτευση και απαισιοδοξία εκφράζουν πολλοί Γερμανοί ψηφοφόροι δύο εικοσιτετράωρα πριν από τις ομοσπονδιακές εκλογές στη Γερμανία. Μάλλον δικαιολογημένα, εάν σκεφτεί κανείς ότι πριν από δύο δεκαετίες η σημερινή κατάσταση της οικονομίας στη χώρα όπου συντελέσθηκε το θεαματικότερο ίσως οικονομικό θαύμα του μεταπολέμου, θα έμοιαζε απίστευτη. Κανείς δεν θα μπορούσε τότε να διανοηθεί ότι η ανεργία θα υπερέβαινε το 10%, ότι η Γερμανία θα έχανε την πρωτοπορία της στην τεχνολογία, ότι το κοινωνικό κράτος, ιδέα και δημιούργημα του Μπίσμαρκ για τη διατήρηση συνεκτικού κοινωνικού ιστού, θα αναγορευόταν σε «τροχοπέδη» της οικονομίας. Ωστόσο, όπως η έλευση Γκορμπατσόφ στα μέσα του ’80 υπήρξε ένδειξη, αν όχι προάγγελος, των επερχόμενων σαρωτικών μεταβολών και της κομμουνιστικής κατάρρευσης, το ίδιο και η κατάσταση ευδαιμονίας στην οποία βρισκόταν όχι η Γερμανία, αλλά ολόκληρη η Ευρώπη -αν όχι η Δύση- προϊδέαζε για την επερχόμενη κακοδαιμονία τους ανήσυχους της εποχής, που ελάμβαναν υπόψη το παράδειγμα της Γαλλίας με τη χρόνια ήδη ανεργία. Από την άλλη πλευρά, στα μέσα της δεκαετίας του ’80 η κατάρρευση του Τείχους του Βερολίνου και η γερμανική επανένωση έμοιαζαν ακόμη μακρινό όνειρο, το ευρώ και η πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης στόχοι εξίσου μακρινοί και δύσκολοι.
Σήμερα πολλά βήματα, υπερβατικά για τους οραματιστές του παρελθόντος, έγιναν άλματα. Και όπως όλες οι μεγάλες αλλαγές, και οι τωρινές έχουν το αντίτιμό τους. Αυτό, ωστόσο, δεν δικαιολογεί τους πειραματισμούς, την κακοδιαχείριση, τα «μπαλώματα» και την ατολμία που όλο και πιο συχνά διακρίνει κανείς στις περισσότερο ή ολιγότερο ειλικρινείς μεταρρυθμιστικές προσπάθειες Ευρωπαίων ιθυνόντων της τελευταίας δεκαετίας.
Η Γερμανία προσέρχεται μεθαύριο στις κάλπες για να εκλέξει νέα κυβέρνηση. Κυρίως όμως, για να ξαναβρεί το βηματισμό της, μαζί με τις ιδέες και τα οράματα που υπήρξαν σήμα κατατεθέν της Ευρώπης. Οι μικροπολιτικές σκοπιμότητες, τα παιχνίδια στη δεύτερη ή τρίτη κατανομή, οι «ανίερες» συμμαχίες του παρασκηνίου ή η χειραγώγηση ψηφοφόρων τουρκικής καταγωγής, εξασφαλίζουν την εξουσία, συνήθως όμως εξυπηρετούν μόνον κοντόφθαλμους στόχους σε μια Ευρώπη εμφορούμενη από μεγαλόπνοα σχέδια, αλλά εξαιρετικά κουρασμένη από τον εαυτό της.