Δίχως αμφιβολία και ανεξαρτήτως των πραγματικών προθέσεων του εμπνευστή της, Αριέλ Σαρόν, η μονομερής αποχώρηση των Ισραηλινών από τη Λωρίδα της Γάζας ήδη έχει πυροδοτήσει δραστικές ανακατατάξεις στο γεωπολιτικό τοπίο της Μέσης Ανατολής. Αν και θα ήταν πρόωρο και παρακινδυνευμένο να ισχυριστεί κανείς ότι το ιστορικό γεγονός θα επιταγχύνει την ειρηνευτική διαδικασία, οι αλυσιδωτές συνέπειες του σχεδίου «απεμπλοκής» οδηγούν στην ανάδυση νέων δυναμικών τόσο στο εσωτερικό του Ισραήλ, όσο και στα παλαιστινιακά εδάφη.
Αξιόπιστες ισραηλινές πηγές ανέλαβαν να απαντήσουν στα ερωτήματα που προκύπτουν για την επόμενη ημέρα του τερματισμού της τριακονταοκταετούς κατοχής της Λωρίδας της Γάζας και τα οποία αφορούν πρωτίστως το μέλλον της Δυτικής Οχθης και κατ’ επέκτασιν τη μορφή τού υπό ίδρυση παλαιστινιακού κράτους. Σύμφωνα μ’ αυτές, η πορεία της ειρηνευτικής διαδικασίας θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τη διάθεση του Μαχμούντ Αμπάς να επιβάλει την τάξη στη Λωρίδα της Γάζας, καθώς και από την έκβαση της προσπάθειας του Αριέλ Σαρόν να μετατοπίσει το Λικούντ στον κεντρώο χώρο.
Η σειρά του Αμπάς
Η παράδοση του ελέγχου της Λωρίδας της Γάζας στην Παλαιστινιακή Αρχή, την οποία μεθόδευσε και επιμελήθηκε ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, υποχρεώνει τον πρόεδρο Αμπάς να λάβει οριστικές και ενδεχομένως επίπονες αποφάσεις για την πολιτική του έναντι των ένοπλων οργανώσεων, ενώ η Χαμάς καλείται να αποφασίσει εάν πραγματικά επιθυμεί να ακολουθήσει το δρόμο της μετάλλαξης σε αμιγώς πολιτικό κίνημα. Μολονότι, η Χαμάς δεν φέρεται διατεθειμένη να υποκύψει στην απαίτηση της Παλαιστινιακής Αρχής για αφοπλισμό και ενώ η προχθεσινή ένοπλη παρέλαση της ισλαμικής Τζιχάντ στο κέντρο της Γάζας κατέστησε σαφές ότι η επιβολή της τάξης είναι εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση, οι Ισραηλινοί δεν δείχνουν να συμμερίζονται την κινδυνολογία περί εμφύλιας σύρραξης. Επιμένουν δε, ότι οι ένοπλες οργανώσεις λαμβάνουν τις εντολές του από τη Δαμασκό. «O Παλαιστίνιος ηγέτης έχει υπό τις διαταγές τους τριάντα χιλιάδες άνδρες και απολαμβάνει της υποστήριξης της διεθνούς κοινότητας», δήλωσε πρόσφατα Ισραηλινός αξιωματούχος, ο οποίος θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του. «Εχουμε αντιληφθεί προ πολλού ότι η τακτική της υποχώρησης στο ζήτημα της τρομοκρατίας, που ακολουθήσαμε επί ημερών Αραφάτ, με πρόσχημα τον κίνδυνο εμφύλιας σύρραξης μεταξύ των Παλαιστινίων, οδηγεί σε αδιέξοδο», τόνισε ο ίδιος, ο οποίος στο παρελθόν είχε συμμετάσχει στις διαπραγματεύσεις του Καμπ Ντέιβιντ.
Η τύχη της Ιερουσαλήμ
Επιπλέον, ισραηλινές πηγές υποστηρίζουν ότι η σταθεροποίηση της Λωρίδας της Γάζας είναι άμεσα συνυφασμένη με μία μελλοντική, μονομερή αποχώρηση από σημαντικό τμήμα της Δυτικής Οχθης. Οι ίδιες πηγές, ωστόσο, αποκλείουν κάθε πιθανότητα διάλυσης των μεγάλων εβραϊκών εποικισμών της Δυτικής Οχθης, αφήνοντας ανοικτό το ενδεχόμενο συμφωνίας για την ανταλλαγή εδαφών τα επόμενα χρόνια. Ακανθώδες παραμένει, επίσης, το ζήτημα της Ιερουσαλήμ. Οι Ισραηλινοί επισήμως υποστηρίζουν ότι το καθεστώς της Ιερουσαλήμ θα συζητηθεί μόνο στο πλαίσιο της τελικής διαπραγμάτευσης, αλλά σε «οφ δι ρέκορντ» συζητήσεις υποστηρίζουν ότι η διαίρεση της πόλης είναι πρακτικά αδύνατη.
Παρά ταύτα, η πορεία των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων συνδέεται άμεσα και με τις εξελίξεις στο εσωτερικό του Ισραήλ, όπου η φημολογία περί ίδρυσης νέου κόμματος από τον κ. Σαρόν έχει φουντώσει. H αναγνώριση του δικαιώματος των Παλαιστινίων στην ανεξαρτησία, στην οποία αναφέρθηκε ο Ισραηλινός πρωθυπουργός κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στα Ηνωμένα Εθνη, προκάλεσε νέες αντιδράσεις στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος. Υπενθυμίζεται, ότι ο κ. Σαρόν έχει και στο παρελθόν αποδεχθεί την ιδέα της ίδρυσης παλαιστινιακού κράτους, όχι όμως ως αναφαίρετο δικαίωμα των Παλαιστινίων, αλλά ως επίπονο συμβιβασμό.
Προχθές, ηγετικά στελέχη του κόμματος «Λικούντ» έκαναν λόγο για επισημοποίηση του διαζυγίου του κ. Σαρόν με το κόμμα, ενώ ο πολιτικός του αντίπαλος Μπέντζαμιν Νετανιάχου κατηγόρησε τον αρχιτέκτονα του σχεδίου «απεμπλοκής» από τη Γάζα, για στροφή προς την Αριστερά. Μερίδα, μάλιστα, του ισραηλινού Τύπου χαρακτήρισε «αποχαιρετιστήρια προς το Λικούντ» την ομιλία του κ. Σαρόν στα Ηνωμένα Εθνη και εκτιμά ότι ο τελευταίος έχει πλέον αντιληφθεί ότι οι ελπίδες του να επικρατήσει έναντι του κ. Νετανιάχου στις εκλογές για την ηγεσία του κόμματος είναι μηδαμινές.
«Μη αναστρέψιμη» πορεία
Διπλωματικές πηγές, ωστόσο, επεσήμαιναν ότι η νίκη της πτέρυγας Νετανιάχου στο συνέδριο του κυβερνώντος κόμματος, το οποίο θα διεξαχθεί στις 25 Σεπτεμβρίου, δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη και ότι προτεραιότητα του κ. Σαρόν δεν είναι η ίδρυση νέου κόμματος, αλλά η μετατόπιση του «Λικούντ» στον κεντρώο χώρο. O κ. Σαρόν φέρεται να στηρίζει τις ελπίδες του για επανεκλογή στον φόβο συρρίκνωσης της εκλογικής δύναμης της παράταξης σε περίπτωση αποχώρησής του που τρέφει η πλειοψηφία των μελών του «Λικούντ». Επί της ουσίας, η μόνη βεβαιότητα είναι ότι η διαδικασία αλλαγής του προσώπου του «Λικούντ», που πυροδότησε το σχέδιο «απεμπλοκής», είναι μη αναστρέψιμη.
Είναι βέβαιον ότι η επικράτηση των μετριοπαθών δυνάμεων στο Ισραήλ και στα παλαιστινιακά εδάφη θα συμβάλει πολύ στην προώθηση της ειρηνευτικής διαδικασίας. Ακόμα, όμως και σ’ αυτήν την περίπτωση, οι δύο πλευρές θα κληθούν να υπερκεράσουν πολλά εμπόδια, με σημαντικότερο αυτό της Ιερουσαλήμ, προκειμένου να υλοποιήσουν το όραμα της ειρηνικής συμβίωσης. Ενα όραμα, που προς το παρόν, παραμένει μάλλον ουτοπικό.