Πάταρα. Ο Μέγας Αλέξανδρος πέρασε από εδώ, όπως και ο Απόστολος Παύλος, στον δρόμο του για την Εφεσο. Αρκετούς αιώνες αργότερα, οι εμπνευστές του αμερικανικού Συντάγματος βάσισαν τη δημοκρατική διακυβέρνηση της ομοσπονδίας που οραματίζονταν στη Λυκιακή Συμπολιτεία, η οποία αναφέρεται δύο φορές στα κείμενα των συντακτών του Συντάγματος, μία από τον Αλεξάντερ Χάμιλτον και μία από τον Τζέιμς Μάντισον. Ετσι, μπορεί με ασφάλεια κάποιος να ισχυριστεί ότι η Λυκιακή Συμπολιτεία έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στη δημιουργία των Ηνωμένων Πολιτειών.
Ξεχασμένη εδώ και αιώνες, η Συμπολιτεία αποκαλύπτει μερικούς από τους θησαυρούς της σε ομάδες Τούρκων και Γερμανών αρχαιολόγων, οι οποίοι εργάζονται σκληρά κάτω από τον ανελέητο ήλιο σε αυτήν τη μικρή παραθαλάσσια πόλη της Μεσογείου.
Ανάμεσα στους θησαυρούς που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη, θαμμένο κάτω από τόνους άμμου, είναι το κτίριο της Βουλής, το Βουλευτήριο, εκεί όπου συνεδρίαζαν οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι της Λυκιακής Συμπολιτείας.
Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν σειρές πέτρινων καθισμάτων χτισμένων σε ημικύκλιο, που θυμίζουν τις αίθουσες του αμερικανικού Κογκρέσου, ενώ άθικτες από τον χρόνο βρέθηκαν και οι πέτρινες είσοδοι στο κτίριο, όπως και η ειδική θέση, που θυμίζει θρόνο, την οποία καταλάμβανε ο λυκειάρχης, ο εκλεγμένος πρόεδρος της Συμπολιτείας. Η ανακάλυψη αυτή έχει προκαλέσει ενθουσιασμό στους αρχαιολόγους και όχι μόνον.
«Δεν μπορούσα καν να φανταστώ ότι το κτίριο της πρώτης ομοσπονδίας του κόσμου, η οποία αποτέλεσε πηγή έμπευσης για τους συντάκτες του δικού μας Συντάγματος, βρισκόταν θαμμένο μόλις 15 λεπτά από το σπίτι μου, στα μεσογειακά παράλια της Τουρκίας», δήλωσε ο Στίβεν Σόλαρτζ, πρώην μέλος του Κογκρέσου. Οπως και μερικοί εκατοντάδες ακόμη ξένοι, που λατρεύουν αυτήν την άγνωστη σε πολλούς τοποθεσία με τα γαλαζοπράσινα νερά, τις σπηλιές και τον καταγάλανο ουρανό, ο κ. Σόλαρτζ και η σύζυγός του Νίνα έκτισαν ένα σπίτι στη μικρή πόλη που βρίσκεται κοντά στο σημείο των ανασκαφών, στο οποίο περνούν δύο από τους καλοκαιρινούς μήνες. Οι ίδιοι έχουν μετατραπεί σε ανεπίσημους προστάτες της αρχαιολογικής ανασκαφής και ελπίζουν να πείσουν το αμερικανικό Κογκρέσο να χρηματοδοτήσει μια εορταστική τελετή που θέλουν να διοργανώσουν εκεί το 2007, με τη συμπλήρωση των 220 ετών από τη σύνταξη του αμερικανικού Συντάγματος.
Ομως, υπάρχουν και άλλα πράγματα που καθιστούν τα Πάταρα πολύ σημαντική πόλη, εκτός από τον ρόλο που διαδραμάτισε στην ίδρυση των Ηνωμένων Πολιτειών. Συχνά λέγεται ότι στην Τουρκία βρίσκονται περισσσότερα αρχαία από την ίδια την Ελλάδα. Ομως τα Πάταρα ήταν πόλη ελληνική, αλλά και ρωμαϊκή και βυζαντινή, γεγονός που την καθιστά ισότιμη με την Εφεσο.
Τα Πάταρα αναφέρονται στην Ιλιάδα του Ομήρου, ενώ ο Θουκυδίδης την αναφέρει ως λιμάνι το οποίο χρησιμοποιήθηκε από τους Πέρσες κατά τον 5ο π.Χ. αιώνα, στη διάρκεια των Περσικών Πολέμων. Ενα από τα βασικότερα ευρήματα, μέχρι στιγμής, των ανασκαφών είναι τα ερείπια ενός φάρου, που βρισκόταν στην άκρη του αρχαίου λιμένος.
Η Λυκιακή Συμπολιτεία αριθμούσε περίπου 23 γνωστές πόλεις-κράτη ως μέλη, τα οποία εκπροσωπούνταν ανάλογα με το μέγεθός τους στο Βουλευτήριο. Επιγραφές που βρέθηκαν στον χώρο αναφέρουν τα ονόματα διαφόρων λυκειαρχών, οι οποίοι καταλάμβαναν συγκεκριμένες θέσεις στο ημικύκλιο.
Αργότερα, η Λυκία αποτέλεσε επαρχία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Επιγραφή η οποία ανακαλύφθηκε από τους αρχαιολόγους σε μια τεράστια σιταποθήκη, αφήνει να εννοηθεί ότι ο αυτοκράτορας Αδριανός επισκέφθηκε τα Πάταρα την άνοιξη του 131 μ.Χ. Η Λυκία έπαψε να αποτελεί ομόσπονδη επαρχία τον 4ο αιώνα, στη διάρκεια των βυζαντινών χρόνων.
«Τα Πάταρα υπήρξαν διεθνές κέντρο τόσο επί των ρωμαϊκών χρόνων όσο και την εποχή της Λυκιακής Συμπολιτείας», υπογραμμίζει ο Γιοακίμ Γκάνζετ, καθηγητής της αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Αννόβερου, ο οποίος μαζί με μια ομάδα φοιτητών έλαβε το καλοκαίρι μέρος στις ανασκαφές. «Είναι το ίδιο σημαντική με την Εφεσο και την Πέργαμο, όμως οι ανασκαφές είναι ακόμη πολύ νέες, άρχισαν μόλις πριν από 15 χρόνια, όταν στην Πέργαμο πρόσφατα γιόρτασαν την 110η επέτειο από την έναρξη των ανασκαφών»,
Παρότι επί σχεδόν δύο αιώνες δεκάδες αρχαιολόγοι επισκέπτονταν τα Πάταρα, η πιο σοβαρή και δύσκολη ανασκαφή ξεκίνησε πρόσφατα, κυρίως εξαιτίας του αμμώδους εδάφους της περιοχής.
Ομως, το εγχείρημα χρειάζεται άμεση χρηματοδότηση, προκειμένου να προστατευθούν οι επιγραφές που έρχονται στο φώς έπειτα από αιώνες παραμονής μέσα στην άμμο. Αυτή τη στιγμή, πάντως, δεκάδες φορτηγά μεταφέρουν καθημερινώς φορτία με άμμο από την περιοχή της ανασκαφής, ενώ γερανοί σηκώνουν τις τεράστιες πέτρινες επιγραφές προκειμένου να τις μεταφέρουν εκεί όπου θα καθαριστούν και θα μελετηθούν από τους ειδικούς, προτού επανατοποθετηθούν στα αναστηλωμένα κτίρια.
«Τη δεκαετία του ’80 δεν μπορούσε κανείς να δει τίποτε εδώ εκτός από κάποιες πέτρες», τονίζει ο Γκιουλ Ιζίν, αρχαιολόγος στο Πανεπιστήμιο Ακτενίζ. Η ίδια η πόλη των Πατάρων, η οποία διαθέτει μερικούς μόνον ξενώνες, είναι ουσιαστικά απομονωμένη από τα πολύ τουριστικά τουρκικά παράλια, αν και η ακτή της είναι πραγματικά μοναδική. «Εχουμε κάνει μεγάλη πρόοδο», υπογραμμίζει ο κ. Ισίν. Μια εντυπωσιακή νεκρόπολη, ρωμαϊκά λουτρά, μια τεράστια αγορά, μια βυζαντική βασιλική (μία από τις 22 εκκλησίες που βρίσκονταν κάποτε στα Πάταρα) και ένα τείχος έχουν μέχρι στιγμής έρθει στο φως.
Και φυσικά, δεν θα πρέπει κανείς να ξεχνάει το κτίριο του Βουλευτηρίου, που συνδέει αυτό το σκονισμένο και ξεχασμένο μέρος με τις Ηνωμένες Πολιτείες.