Οι υψηλές τιμές του πετρελαίου καθιστούν ξανά συμφέρουσα την εκμετάλλευση κοιτασμάτων που ήταν οριακά κερδοφόρα. Ομως, οι πετρελαϊκές εταιρείες δεν πιστεύουν ότι οι τιμές θα διατηρηθούν σε αυτά τα επίπεδα.
Με τις τιμές να ξεπερνούν τα 70 δολάρια το βαρέλι στις 30 Αυγούστου και τα συμβόλαια να κλείνουν πάνω από τα 60 δολάρια, οι εταιρείες εστιάζουν ξανά την προσοχή τους σε κοιτάσματα που απαιτούν πολυέξοδες επενδύσεις και δευτερογενή άντληση και στα μη συμβατικά κοιτάσματα στον Καναδά και τη Βενεζουέλα. Το 2004, οι επενδύσεις για την παραγωγή πετρελαίου από πίσσα και από πετρελαιοφόρο σχιστόλιθο στον Καναδά ξεπέρασαν τα 6 δισ. δολάρια, ενώ η παραγωγή βαρέος αργού πετρελαίου από το δέλτα του Ορινόκου στη Βενεζουέλα αυξήθηκε 20% μέσα σε δύο χρόνια.
Κάποιοι αναλυτές θεωρούν ότι οι υψηλές τιμές του πετρελαίου ήρθαν για να μείνουν και οι περισσότεροι παρατηρητές πιστεύουν ότι θα διατηρηθούν τουλάχιστον έως τις αρχές του 2006. Ομως, όπως λέει ο Γιάσερ Ελγκουιντί, διευθυντής της εταιρείας συμβούλων Μέντλεϊ Γκλόμπαλ Αντβάιζορς, οι περισσότερες μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες εξακολουθούν να χαράζουν τα μακροπρόθεσμα σχέδιά τους με βάση την υπόθεση ότι ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης θα επαναφέρει τις τιμές στον μέσο όρο.
«Οι πετρελαϊκές εταιρείες εξακολουθούν να μην είναι βέβαιες ότι θα υπάρξει αλλαγή παραδείγματος στην πετρελαιαγορά. Εμμένουν στη συντηρητική εκτίμηση πως η μακροπρόθεσμη τιμή του πετρελαίου θα είναι της τάξης των 20-30 δολαρίων», είπε ο Ελγκουιντί. Σε αυτά τα επίπεδα, η εκμετάλλευση του πετρελαίου του Περσικού Κόλπου (με κόστος 2 έως 4 δολάρια το βαρέλι) θα παραμείνει κερδοφόρα. Τα αποθέματα μη συμβατικού πετρελαίου, όμως, πολύ λιγότερο. Με βάση αυτά, δεν προξενεί έκπληξη το ότι οι παραγωγοί στη Μέση Ανατολή βιάζονται να παράξουν περισσότερο πετρέλαιο. Το 2004 τα κράτη-μέλη του ΟΠΕΚ άνοιξαν 7,5% περισσότερα φρέατα για την εξόρυξη πετρελαίου απ’ ό,τι το 2003, χρονιά ωστόσο κατά την οποία τα φρέατα είχαν μειωθεί κατά 18%.
Στη Σαουδική Αραβία, τη μεγαλύτερη εξαγωγό του κόσμου που διαθέτει σχεδόν το ένα τέταρτο των αποδεδειγμένων κοιτασμάτων, η κατασκευή των εγκαταστάσεων Χαράντ-3, που πρόκειται να ρίξουν στην αγορά άλλα 300.000 βαρέλια αργού ημερησίως, επιταχύνθηκε και τώρα οι εγκαταστάσεις αυτές είναι έτοιμες κατά 70%. H σαουδαραβική κυβέρνηση στοχεύει να επεκτείνει την παραγωγή της στα 12,5 εκατ. βαρέλια ημερησίως, από 11 εκατ. βαρέλια που είναι σήμερα.
Το πρόβλημα για τις διεθνείς πετρελαϊκές εταιρείες είναι ότι η Σάουντι Αράμκο έχει το μονοπώλιο του σαουδαραβικού πετρελαίου. H χώρα επέτρεψε κάποια πρόσβαση στο φυσικό αέριό της αλλά όχι στο πετρέλαιό της.
Τι γίνεται σε Ιράκ, Ιράν
Το Ιράν και το Ιράκ, που έχουν 20% των παγκόσμιων αποθεμάτων, παρουσιάζουν επίσης δυσκολίες πρόσβασης – το Ιράν λόγω των όρων που επιβάλλει στις ξένες εταιρείες και το Ιράκ λόγω ελλιπούς ασφάλειας και διοικητικών προβλημάτων στον πετρελαϊκό τομέα.
«Οι μεγάλες διεθνείς πετρελαϊκές εταιρείες παίζουν ελάχιστο ρόλο στις μεγάλες παγκόσμιες πετρελαϊκές προκλήσεις», είπε πρόσφατα ο Μάικλ Ντάλι, πρόεδρος της BP για τη Μέση Ανατολή. O Ντάλι είπε ότι το μερίδιο της εταιρείας του στην παραγωγή του Ιράν, του Ιράκ, του Κουβέιτ, της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων ήταν λιγότερο από 5%. Λόγω της στασιμότητας σε αυτές τις χώρες, οι μεγάλες εταιρείες επικεντρώνουν την προσοχή τους στη Λιβύη, την Αλγερία και το Ομάν, δευτερευόντως δε στο Σουδάν, τη Συρία και την Υεμένη. Περιθωριοποιημένες στον Περσικό, οι μεγάλες εταιρείες είναι προσεκτικές στις κινήσεις τους. Ομως, τα μη συμβατικά κοιτάσματα είναι τόσο μεγάλα που οι εταιρείες δεν μπορούν να τα αγνοήσουν. Στον Καναδά η παραγωγή πετρελαίου από πίσσα και από πετρελαιοφόρο σχιστόλιθο άρχισε στα τέλη της δεκαετίας του ’60 και προσφέρει το 33% των 2,6 εκατομμυρίων βαρελιών που παράγει η χώρα ημερησίως. Σύμφωνα με προβλέψεις της καναδικής ένωσης πετρελαιοπαραγωγών, το ποσοστό αυτό μπορεί να ανέβει στο 60% το 2015.
Σε Καναδά και Βενεζουέλα
Παρότι συνήθως η καναδική πίσσα δεν περιλαμβάνεται στους υπολογισμούς των παγκόσμιων αποθεμάτων, τα αποθέματά της είναι τεράστια. Σύμφωνα με την ένωση παραγωγών, η καναδική πίσσα περιέχει 315 δισεκατομμύρια βαρέλια αργού, εκ των οποίων τα 174 εκατομμύρια βρίσκονται σε περιοχές όπου ήδη υπάρχουν εγκαταστάσεις παραγωγής. Συγκριτικά αναφέρουμε ότι τα πετρελαϊκά αποθέματα της M. Ανατολής φθάνουν τα 727 δισ. βαρέλια.
Στη ζώνη του Ορινόκου στη Βενεζουέλα παράγεται από τη δεκαετία του ’80 βαρύ αργό πετρέλαιο, που είναι βαρύτερο από το νερό και δεν είναι ρευστό υπό κανονικές συνθήκες. H κρατική εταιρεία Petroleos De Venezuela έχει σχηματίσει τέσσερις κοινοπραξίες με ξένες εταιρείες, οι οποίες εξάγουν 600.000 βαρέλια βαρέος αργού ημερησίως. Στις εγκαταστάσεις, το πετρέλαιο αναβαθμίζεται και γίνεται συνθετικό ελαφρύ αργό, κατάλληλο για τις διεθνείς αγορές και τα διεθνή διυλιστήρια.
Ομως, λόγω των τεχνικών προκλήσεων των μη συμβατικών κοιτασμάτων, τόσο στον Καναδά όσο και στη Βενεζουέλα απαιτούνται μεγαλύτερες επενδύσεις. Επίσης, τα έμμεσα έξοδα τείνουν να είναι κι αυτά μεγαλύτερα.
«Οι αναλυτές έχουν την τάση να αναλύουν τις εγκαταστάσεις μη συμβατικού πετρελαίου ως μεμονωμένες επενδύσεις, όμως στην πραγματικότητα πρέπει να συνυπολογιστούν και τα έξοδα υποδομής», είπε ο Ελγκουιντί.
Το κόστος αυτό μπορεί να προϋπολογιστεί, οι τιμές του πετρελαίου όμως όχι. H σχέση μεταξύ των δύο θα κρίνει το πόσο γρήγορα θα προωθηθεί η ανάπτυξη των μη συμβατικών κοιτασμάτων. «Ενώ δεν πιστεύουμε ότι οι τιμές θα μείνουν μακροπρόθεσμα στα 70 δολάρια, πρέπει σίγουρα να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι μακροπρόθεσμα η τιμή δεν θα είναι πλέον 25 δολάρια», κατέληξε.