Επί πέντε χρόνια, οι Ρώσοι μάνατζερ των πλουσιότερων κοιτασμάτων πετρελαίου στη Δυτική Σιβηρία βελτίωναν την ετήσια παραγωγή τους κατά 14%, ξεπερνώντας τη σοβιετική αδιαφορία πολλών δεκαετιών με τις επιδιορθώσεις διαρροών, την αντικατάσταση αντλιών και τη δημιουργία καλύτερων γεωλογικών χαρτών. Ξαφνικά σταμάτησαν. Τη χρονιά μετά την επανεθνικοποίησή της, η μονάδα παραγωγής Yuganskneftgaz θα αποφέρει 52 εκατομμύρια τόνους ή 385 εκατομμύρια βαρέλια αργού, όσο δηλαδή και το 2004, σύμφωνα με τους νέους υπολογισμούς του νέου ιδιοκτησιακού καθεστώτος.
Οι συγκεκριμένες πετρελαιοπηγές είναι μεταξύ των πέντε πλουσιότερων της Ρωσίας. H κρατική Rosneft κέρδισε τον έλεγχό τους τον Ιανουάριο, αφότου το κράτος εξασφάλισε τον έλεγχο ως μερική αποζημίωση για το φορολογικό χρέος ύψους 28 δισεκατομμυρίων δολαρίων της Yukos, της πρώην μεγαλύτερης πετρελαϊκής εταιρείας της χώρας. H επιστροφή τους στο κράτος ήρθε σε μία εξαιρετικά κρίσιμη χρονική περίοδο, τη στιγμή που ο πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, προσπαθεί να ανακτήσει τον έλεγχο του Κρεμλίνου πάνω στα ρωσικά αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, μία πολιτική που οδήγησε στη μερική επανεθνικοποίηση της βιομηχανίας. H επακόλουθη μείωση του ποσοστού αύξησης της παραγωγής από 14% σε 0%, αποτελεί μια επικίνδυνη ένδειξη ότι η Ρωσία ενδέχεται να εγκαταλείψει το σχέδιο κρατικοποίησης των εταιρειών.
Τα προβλήματα στην παραγωγή συμπίπτουν με την επικείμενη εξαγορά της Sibneft του Ρόμαν Αμπράμοβιτς, του Ρώσου μεγιστάνα, ο οποίος έχει σήμερα ως έδρα του το Λονδίνο, από την κρατική Gazprom. H συμφωνία θα μπορούσε να καταστήσει το Κρεμλίνο ιδιοκτήτη του 25% της ρωσικής πετρελαϊκής παραγωγής, σύμφωνα με τα στοιχεία του 2004. H μείωση της παραγωγής έπειτα από αρκετά χρόνια ευημερίας εν μέρει προήλθε από προβλήματα στην άντληση και από τους υψηλούς φόρους στη βιομηχανία. Παρ’ όλα αυτά, όποιοι κι αν είναι οι λόγοι, η εξέλιξη απειλεί να υποβαθμίσει τις ρωσικές προσπάθειες για αποκατάσταση της θέσης των πετρελαϊκών εταιρειών της χώρας στο διεθνές ενεργειακό πεδίο.
Το διαφαινόμενο ρωσικό σχέδιο για την ενέργεια, όπως διατυπώθηκε από τον Πούτιν στη διάρκεια του καλοκαιριού, θα της έδινε τη δυνατότητα να αυξήσει την παραγωγή σε περιόδους κρίσης και την αξιοπιστία να τροφοδοτεί ακόμη και το μεγαλύτερο καταναλωτή του κόσμου, τις ΗΠΑ, στα επόμενα χρόνια.
Οι δυνατότητες παραγωγής
Παρ’ όλα αυτά, η παραγωγή πετρελαίου αναμένεται να μειωθεί από το μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας, 7,8%, σε 3% φέτος και να παραμείνει σε αυτά τα επίπεδα έως ότου κατασκευάσει επιπλέον αγωγούς η Ρωσία. Πολλά διακυβεύονται. H Ρωσία είναι ήδη ο μεγαλύτερος εξαγωγέας μαύρου χρυσού μετά τη Σαουδική Αραβία. Οι προβλέψεις του ρωσικού υπουργείου Ενέργειας αποδεικνύουν ότι οι εξαγωγές αργού πετρελαίου ενδέχεται να αυξηθούν σε 5,5 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα το 2004 και να αγγίξουν τα 6,2 εκατομμύρια το 2015. Το μεγαλύτερο ποσοστό του ρωσικού πετρελαίου προορίζεται για την Ευρώπη, αλλά ώς το 2010 η Ρωσία αναμένεται να αρχίσει να εξάγει και στις ΗΠΑ, τόσο μέσω του Ειρηνικού όσο και του Ατλαντικού Ωκεανού.
Η ενεργειακή ισχύς της Ρωσίας έχει αποκτήσει κεντρικό ρόλο στην εξωτερική της πολιτική, με τις πολυεθνικές επιχειρήσεις και τις διεθνείς κυβερνήσεις, από την Κίνα ώς τη Γερμανία, να χαιρετίζουν τις υποσχέσεις του Πούτιν για πρόσθετη ενέργεια. Ωστόσο, το κύρος που απολαμβάνει η Ρωσία στον τομέα εξαρτάται από τη δυνατότητά της να διαχειρίζεται και να διανέμει τον τεράστιο φυσικό της πλούτο. «Οταν ένας κλέφτης κλέβει το αυτοκίνητό σου, δεν ξέρει αμέσως πώς πρέπει να το οδηγήσει. Μέχρι να αποφασίσουν πώς θα το χρησιμοποιήσουν, θα επικρατεί χάος», σχολίασε εκπρόσωπος της Yukos. Οι μηχανικοί της Yukos αύξησαν την παραγωγή, αντικαθιστώντας τις σοβιετικές αντλίες, επιτείνοντας τους ελέγχους, δαπανώντας χρήματα για την απόκτηση ξένου εξοπλισμού. Οι δυνατότητες παραγωγής είναι απίστευτες σε σχέση με το παρελθόν και στη Ρωσία υπάρχουν χιλιάδες παρόμοιες πετρελαιοπηγές.