Αυστηρότατο μήνυμα προς την Αγκυρα ως προς τη διαγωγή που θα πρέπει να επιδεικνύει στο εξής, απέστειλε χθες το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αναβάλλοντας την έγκριση της επέκτασης της Τελωνειακής Ενωσης Ε.Ε.-Τουρκίας προς τα νέα κράτη-μέλη, λόγω της εμμονής της Αγκυρας να συνδυάζει το θέμα με την άρνησή της να αναγνωρίσει την Κύπρο. Το Κοινοβούλιο ενέκρινε, αντιθέτως, την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με 356 ψήφους (συμπεριλαμβανομένων εκείνων των ευρωβουλευτών της Ν.Δ.) έναντι 181 και 125 αποχών, όμως την ίδια ώρα πλήρες παραμένει το ενδοκοινοτικό αδιέξοδο για τη διαμόρφωση του νομικού πλαισίου εντός του οποίου θα διεξαχθούν οι διαπραγματεύσεις αυτές.
Η απόφαση του Κοινοβουλίου για την έναρξη των διαπραγματεύσεων είχε καθαρά συμβολικό χαρακτήρα, καθώς ο ρόλος του Κοινοβουλίου σε αυτό το θέμα είναι «συμβουλευτικός», με άλλα λόγια ανύπαρκτος. Ωστόσο, μεγάλης πολιτικής σημασίας υπήρξε η προσθήκη μακροσκελούς καταλόγου όρων, μηνυμάτων και προειδοποιήσεων, που αναμφίβολα θα βαρύνουν στην πορεία των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.
Ετσι, από την Τουρκία ζητείται μεταξύ άλλων να αποσύρει τα στρατεύματα κατοχής από την Κύπρο, να εφαρμόσει πλήρως την Τελωνειακή Ένωση και για την Κύπρο, να προχωρήσει σε αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας αλλά και να αποδεχθεί τη γενοκτονία των Αρμενίων. Επιπλέον επισημαίνεται ότι ουδεμία εγγύηση παρέχει η Ενωση ως προς την έκβαση των διαπραγματεύσεων…
Ομως το ισχυρότερο των μηνυμάτων ήταν η αναβολή της επικύρωσης, με χωριστή ψηφοφορία, της επέκτασης της Τελωνειακής Ενωσης Ε.Ε.-Τουρκίας και στα 10 νέα κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων και η Κύπρος. Μάλιστα η αναβολή αυτή ήλθε κατόπιν… τελεσιγράφου του επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος Χανς Γκερτ Πέτερινγκ προς την Αγκυρα.
Το τελεσίγραφο Πέτερινγκ ζητούσε από την τουρκική κυβέρνηση να παράσχει εγγύησεις ότι δεν προτίθεται, όταν υποβάλει την επέκταση της Τελωνειακής Ενωσης προς έγκριση στην Εθνοσυνέλευση της χώρας, να επισυνάψει και τη διαβόητη μονομερή δήλωσή της περί μη αναγνώρισης της Κύπρου, προσδίδοντάς της έτσι κάποια νομική υπόσταση, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την ίδια την Τουρκία. H Αγκυρα φυσικά δεν συμμορφώθηκε με την υπόδειξη Πέτερινγκ κι έτσι η ψηφοφορία ανεβλήθη, κατόπιν αποφάσεως που έλαβε το σώμα με ψήφους 311 έναντι 285 με 63 αποχές.
Για την επέκταση της Τελωνειακής Ενωσης, θα πρέπει να σημειωθεί, ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι καθοριστικός και ουδόλως «συμβουλευτικός». Οπως διευκρίνισε ο κ. Πέτερινγκ, το θέμα δεν θα επανέλθει προς συζήτησιν και έτσι η Τελωνειακή Ενωση απλώς δεν θα ισχύσει για την Κύπρο και τα άλλα 9 νέα κράτη-μέλη αν η Τουρκία συνοδεύσει την εκ μέρους της επικύρωση με τη μονομερή δήλωση.
Πώς ακριβώς θα ασκηθεί πρακτικά πίεση στην Αγκυρα από την κίνηση αυτή μένει να αποδειχθεί, πάντως από την πλευρά του ο επίτροπος διεύρυνσης Ολι Ρεν εξέφρασε τη θλίψη του γι’ αυτό το «αυτογκόλ», όπως χαρακτήρισε την αναβολή της ψηφοφορίας και επεσήμανε ότι δυσχεραίνεται η διαπραγματευτική ικανότητα των Βρυξελλών έναντι της Αγκυρας.
Εν τω μεταξύ, όμως, παραμένει το αδιέξοδο περί το Διαπραγματευτικό Πλαίσιο, το κείμενο που καθορίζει την πορεία της Τουρκίας τα επόμενα χρόνια. H Αυστρία απαιτεί την ένταξη στο κείμενο αυτό σαφούς διατύπωσης για το ενδεχόμενο οι διαπραγματεύσεις να μην οδηγήσουν σε πλήρη ένταξη της Τουρκίας, αλλά σε μία «ειδική σχέση». Αυτό ουδείς εκ των υπολοίπων 24 αποδέχεται και οι πιέσεις που ασκούνται στην Αυστρία είναι μεγάλες καθώς, θεωρητικά, η Βιέννη δύναται να θέσει βέτο στην έναρξη των διαπραγματεύσεων. Ενα τέτοιο βέτο είναι απίθανο, όμως δεν αποκλείεται να εμμείνουν οι Αυστριακοί στις θέσεις τους στην αυριανή συζήτηση του θέματος σε διπλωματικό επίπεδο, ώστε να… πέσουν μαχόμενοι το βράδυ της Κυριακής, σε έκτακτη συνεδρίαση των υπουργών Εξωτερικών.