Σήμερα, πέραν των όποιων πολιτικών επιλογών, οι οποίες γίνονται πρωτίστως με οικονομικά κριτήρια, αρκετοί επιστήμονες και περιβαλλοντολόγοι τάσσονται ανοιχτά υπέρ της χρήσης ατομικής ενέργειας, θεωρώντας ότι θα μπορούσε να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο στην καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Από την άλλη πλευρά, η εισαγωγή της συγκεκριμένης μορφής ενέργειας εξακολουθεί να συναντά τις επιφυλάξεις του μεγαλύτερου τμήματος της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας καθώς και σθεναρές κοινωνικές αντιδράσεις, ενώ τα ερωτήματα παραμένουν. Μπορεί η πυρηνική ενέργεια να αποτελέσει τη λύση των ενεργειακών και περιβαλλοντικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος κόσμος; Ή συνιστά μια τεχνολογία ολέθρου, όπως πιστεύεται ευρέως; Δύο ειδικοί επιστήμονες, ο κ. Αθανάσιος Κ. Γεράνιος, αναπληρωτής καθηγητής του Τομέα Πυρηνικής Φυσικής και Στοιχειωδών Σωματιδίων του Πανεπιστημίου Αθηνών και ο κ. Λεωνίδας Καμαρινόπουλος, πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας, μιλώντας στην «K» αναλύουν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά της.
Αθανάσιος Κ. Γεράνιος, αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών
Πλεονεκτήματα
– Πιο καθαρή ενέργεια: Το μοναδικό πλεονέκτημα που προκύπτει από τη χρήση ατομικής ενέργειας αφορά τη μη έκλυση ρύπων στην ατμόσφαιρα, αν και έρευνες περιβαλλοντικών οργανώσεων δείχνουν αυξημένη θερμική ενέργεια στις περιοχές όπου λειτουργούν πυρηνικά εργοστάσια.
Μειονεκτήματα
– Παλιά τεχνολογία: Οι σημερινοί αντιδραστήρες θεωρούνται γερασμένοι και σε περίπου δέκα χρόνια ένας μεγάλος αριθμός εξ αυτών θα πρέπει να διαλυθεί και να αποθηκευτεί μαζί με τα ήδη συγκεντρωμένα απόβλητα. Είναι γενική η αίσθηση ότι τα πυρηνικά εργοστάσια ό,τι είχαν να προσφέρουν, το πρόσφεραν. Κατά συνέπεια, θα ήταν επικίνδυνο για το περιβάλλον και τον άνθρωπο, και εξαιρετικά δαπανηρό για τις οικονομίες, να προχωρήσουμε στην κατασκευή νέων μονάδων αντί να επενδύσουμε τα κονδύλια αυτά σε άλλες μορφές ενέργειας.
– Πυρηνικά απόβλητα: Θεωρείται απ’ όλους το μείζον πρόβλημα καθώς σειρά κινδύνων απειλούν κάθε στιγμή κοινωνίες και περιβάλλον. Μπορούν να προκληθούν διαρροές όπως αυτή του Κοσλοντούι έως πυρηνικές εκρήξεις μεγάλης ισχύος με ανυπολόγιστες καταστροφές, υπό ορισμένες συνθήκες. Επίσης, μεγάλοι κίνδυνοι προκύπτουν και κατά τη μεταφορά προς τους σταθμούς αποθήκευσης, ενώ δεν θα πρέπει να παραβλέπουμε ότι για κάποια μυστηριώδη ναυάγια πλοίων, στη Μεσόγειο και αλλού, εκφράζονται σοβαρές υπόνοιες ότι μετέφεραν πυρηνικά απόβλητα.
– Στρατιωτική χρήση: Δεν πρέπει να διαφεύγει από κανέναν ότι η πυρηνική ενέργεια συνδέεται άμεσα με την ανάπτυξη όπλων, που σημαίνει ότι οι χώρες που διαθέτουν αντιδραστήρες μπορούν κάλλιστα να αποκτήσουν πυρηνικό οπλοστάσιο με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη διεθνή ειρήνη. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να βιώσει ο κόσμος ένα νέο πυρηνικό ολοκαύτωμα.
– Ατυχήματα: Δεν πρέπει να συγκρίνουμε τα συμβατικά ατυχήματα με τα πυρηνικά. Οι συνέπειες ενός συμβατικού ατυχήματος μπορούν εύκολα να εκτιμηθούν, ενός πυρηνικού όμως… Στο Τσερνομπίλ, για παράδειγμα, η γη ερήμωσε και οι άνθρωποι ασθενούσαν και έχαναν τη ζωή τους πολλά χρόνια μετά το συμβάν. Οι πυρηνικές εγκαταστάσεις έχουν να επιδείξουν ένα σημαντικό ιστορικό ατυχημάτων. Σε γενικές γραμμές τα γνωρίζουμε, όσο κι αν καταβλήθηκαν προσπάθειες παραπληροφόρησης και συγκάλυψης με πρόφαση ζητήματα ασφαλείας. Είμαι σίγουρος, πάντως, ότι κάποια κατάφεραν τελικά να τα αποκρύψουν.
– Στόχοι τρομοκρατών: Τι θα γινόταν σε περίπτωση τρομοκρατικής επίθεσης σε πυρηνικό εργοστάσιο; Ενδεχόμενο εξαιρετικά πιθανό, με τις διαστάσεις που έχει λάβει η διεθνής τρομοκρατία μετά και τα χτυπήματα σε Νέα Υόρκη, Μαδρίτη και Λονδίνο. Αυτήν τη στιγμή μονάδες επεξεργασίας που συγκεντρώνουν από διάφορους σταθμούς τα πυρηνικά απόβλητα σε Αγγλία και Γαλλία, αποτελούν στόχους επίθεσης. Επίσης, στις ΗΠΑ, φοβούνται ιδιαίτερα το ενδεχόμενο τρομοκρατικές ομάδες να αποκτήσουν ραδιενεργά στοιχεία σε υγρή μορφή, για να τα χρησιμοποιήσουν στη συνέχεια σε επιθέσεις κατά πολυσύχναστων δημόσιων χώρων, σε επιβατικούς σταθμούς, κ.ά.
Λεωνίδας Καμαρινόπουλος, πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας
Πλεονεκτήματα
– Αμελητέα ρύπανση: Κατά τη λειτουργία μιας μονάδας πυρηνικής ενέργειας δεν εκλύονται αέριοι ρύποι στην ατμόσφαιρα, όπως συμβαίνει κατά την παραγωγή συμβατικών μορφών ενέργειας και γενικότερα, η ρύπανση του περιβάλλοντος σε περίπτωση ομαλής λειτουργίας είναι αμελητέα έως μη μετρήσιμη.
– Ενεργειακή ανεξαρτησία: Το κόστος παραγωγής, ανεξάρτητα εάν είναι υψηλότερο ή χαμηλότερο από άλλες μορφές ενέργειας, είναι προβλέψιμο για μεγάλο χρονικό ορίζοντα, κάτι το οποίο θεωρείται πολύ σημαντικό για κάθε χώρα που επιλέγει να κάνει μια τέτοιου είδους επένδυση. Σε βάθος χρόνου, η χώρα που θα επιλέξει την πυρηνική ενέργεια θα καταστεί ανεξάρτητη από τις ενεργειακές κρίσεις που κατά καιρούς παρουσιάζονται διεθνώς.
– Επάρκεια: H κατασκευή πυρηνικών μονάδων αφ’ ενός μειώνει την εξάρτηση από συμβατικές μορφές ενέργειας αφ’ ετέρου αποδεσμεύει από προβλήματα σχετικά με τα φυσικά αποθέματα, όπως συμβαίνει με το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.
– Καθαρή μεταβατική λύση: H χρήση πυρηνικής ενέργειας μπορεί να συνδεθεί με την τεχνολογία της σύντηξης, η εφαρμογή της οποίας βέβαια είναι ακόμη πολύ μακρινή, ίσως χρειαστεί να περάσουν έως και πενήντα χρόνια μέχρι να γίνει πραγματικότητα. Στο χρονικό διάστημα που μεσολαβεί, η πυρηνική ενέργεια θα μπορούσε να αποτελέσει μια καθαρή μεταβατική λύση.
Μειονεκτήματα
– Ασφάλεια: Το βασικό μειονέκτημα της χρήσης σχετίζεται με την ασφάλεια καθώς τεχνικά δεν υπάρχει ακόμη η δυνατότητα να αποκλειστεί πλήρως το ενδεχόμενο ενός μεγάλου ατυχήματος, που μπορεί να οφείλεται στη λειτουργία μιας μονάδος αλλά και σε τρομοκρατική επίθεση. H ασφάλεια αποτελεί το ζητούμενο για τους αντιδραστήρες τέταρτης γενιάς. Τέτοιοι αντιδραστήρες, όμως, βρίσκονται ακόμη στο στάδιο του σχεδιασμού, η κατασκευή τους αργεί, και ως εκ τούτου το αίτημα περί πλήρους ασφάλειας των εγκαταστάσεων παραμένει στη σφαίρα του θεωρητικού.
– Διαχείριση αποβλήτων: Η διαχείριση των αποβλήτων αποτελεί μειονέκτημα, όμως πιστεύω ότι το πρόβλημα έχει διογκωθεί και δεν ανταποκρίνεται στις πραγματικές του διαστάσεις. Ηδη, οι ποσότητες πυρηνικών αποβλήτων φυλάσσονται επαρκώς και επιπλέον, η εξέλιξη των τεχνολογιών ενδέχεται στο μέλλον να μας οδηγήσει σε οριστική λύση του προβλήματος. Το σενάριο π.χ. που εξετάζεται, για την αποστολή τους στον ήλιο… Αν μειωθεί η πιθανότητα αστοχίας αυτών των διαστημικών αποστολών τότε ίσως βρεθεί η οριστική λύση στο πρόβλημα.