Σαν κύμα που απλώνεται σε όλη την Ευρώπη μοιάζει η περιστασιακή απασχόληση, με τα παραδοσιακά συνδικάτα να στέκονται αμήχανα μπροστά στο φαινόμενο. Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα που διαπέρασε τα σεμινάρια και τις συζητήσεις για την απασχόληση και την ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, κατά το πρώτο διήμερο των εργασιών του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Φόρουμ.
Μία εικόνα για την έκταση της προσωρινής απασχόλησης στην Ιταλία μάς έδωσε ο γενικός γραμματέας του συνδικάτου CGIL, Τζ. Ριναλντίνι. «Το 50% των προσλήψεων στην Ιταλία το 2005 αφορούσε την προσωρινή απασχόληση και είχε απροσδιόριστη διάρκεια. Οι νέες τεχνολογίες όχι μόνο δεν μείωσαν τον χρόνο εργασίας αλλά τον παρέτειναν, ενώ οι συνθήκες εργασίας συνδέονται όλο και περισσότερο με τις συνθήκες ζωής, με αποτέλεσμα να χάνεται η διαχωριστική γραμμή ανάμεσά τους». Σύμφωνα με τη Λ. Γονζάλες, στη Χώρα των Βάσκων το 26,2% απασχολείται προσωρινά.
Σε σχολές για 360 ευρώ
Για τη Γαλλία, η Σ. Ζαφαρί (ATTAC) ανέφερε ότι το 47% έως 49% των εργαζομένων δεν καλύπτεται από το σύστημα κοινωνικής ασφάλειας, λόγω του περιστασιακού χαρακτήρα που έχει η απασχόλησή τους.
Μάλιστα, όπως ανέφεραν δύο Γαλλίδες εκπρόσωποι των «stagiaries» (μαθητευόμενων σπουδαστών), οι οποίες δεν θέλησαν να αποκαλύψουν τα ονόματά τους, αρκετοί άνεργοι εγγράφονται σε σχολές μόνο και μόνο για να κάνουν πρακτική άσκηση, με μηνιαίο μισθό 360 ευρώ κατά μέσον όρο. Αποκαλούν την κίνηση που δημιούργησαν μέσω του Διαδικτύου και των blog, «Gnration Prcaire» («Αβέβαιη Γενιά») και αναφέρουν ότι σήμερα στη Γαλλία 800.000 νέοι κάνουν πρακτική άσκηση με τον παραπάνω μισθό, αντικαθιστώντας 100.000 θέσεις εργαζομένων. Πάντως, τα κεντροευρωπαϊκά συνδικάτα φαίνονται πιο ευέλικτα στην απόκτηση επικοινωνίας με το κομμάτι των εργαζομένων που βγαίνει εκτός αγοράς.
Για τις συνδικαλιστικές οργανώσεις του Βελγίου, η σύνδεση των συνδικάτων με τους ανέργους υποβοηθείται από τον τρόπο καταβολής των επιδομάτων. Τα επιδόματα δίδονται μέσω των αντιπροσωπευτικών κλαδικών οργανώσεων.
Εκτός συνδικάτων
Σύμφωνα με τη M. Βαντερστούκεν, στο Βέλγιο (συνδικάτο FGTB), ποσοστό 80% έως 90% των ανέργων είναι μέλη των συνδικάτων.
Ωστόσο, δεν συμβαίνει το ίδιο και στη Γερμανία. Σύμφωνα με τον Γερμανό συνδικαλιστή Π. Ερλανσον (ATTAC), με τη νομοθεσία Σρέντερ οι άνεργοι που δεν επιδεικνύουν κινητικότητα στην ανεύρεση εργασίας και δεν προσαρμόζονται στους νέους κανόνες της αγοράς, χάνουν το επίδομα και περιορίζονται μόνο σε κουπόνια.
Ομως, η «μετακυλιόμενη ανασφάλεια από την αναζήτηση εργασίας, στην αναζήτηση στέγης», σύμφωνα με την Αν. Λεκλέρκ (από την Οργάνωση «Ευρωπαϊκό Δίκτυο Γυναικών»), οδηγεί σε νέες μορφές οργάνωσης των νέων, όπως έδειξαν και οι πρόσφατες κινητοποιήσεις για την κατάργηση της Σύμβασης Πρώτης Απασχόλησης. «Ολη η κλιμάκωση των κινητοποιήσεων, κατέδειξε ότι οι νέοι στα πανεπιστήμια κατόρθωσαν να μην εξαρτηθούν από τα συνδικάτα, αλλά και να μην αποκοπούν εντελώς από αυτά», είπε η Γαλλίδα.
Βοήθεια στους ανέργους
Καινούργια για τα ελληνικά δεδομένα είναι η εμπειρία από τις κεντροευρωπαϊκές κινήσεις αναφορικά με μορφές πρακτικής βοήθειας, ηθικής και υλικής στήριξης σε ανέργους και εξαιρετικά ανασφαλείς εργαζόμενους.
Κάτι εντελώς άγνωστο στην Ελλάδα, καθώς οι ελληνικές συνδικαλιστικές οργανώσεις παραμένουν προσκολλημένες στα «εντός των τειχών» μέλη τους, τα οποία συνήθως έχουν, λίγο έως πολύ, κατοχυρωμένη πλήρη απασχόληση.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας άλλης αντίληψης για τους ανέργους είναι η δράση του γαλλικού MNCP (κίνημα για τους ανέργους και τους ανασφαλείς εργαζομένους). Ιδρύθηκε το 1988 κι έκτοτε δραστηριοποιείται σε 17 περιοχές της Γαλλίας, παρέχοντας υπηρεσίες ενημέρωσης στους ανέργους, υλική βοήθεια και ηθική υποστήριξη.
Στις δραστηριότητές του είναι, ακόμη, η ένταξη ανέργων στην κατάρτιση, αλλά και η συμμετοχή του σε μονάδες που δραστηριοποιούνται στον χώρο της αποκαλούμενης «κοινωνικής οικονομίας», η οποία φαίνεται ότι είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένη στη νότια Μεσόγειο, πλην Ελλάδας. «Στη χώρα μας, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις δεν μπορούν να προσελκύσουν τους ανέργους», αναγνώρισε ο αναπληρωτής πρόεδρος της ΓΣΕΕ κ. Αλ. Καλύβης, απευθυνόμενος σε Ευρωπαίους συναδέλφους του.