Μετά την Κεντρική Ευρώπη και την Πολωνία οι Βαλτικές, μετά τις Βαλτικές η Κεντρική Ασία και μετά την Κεντρική Ασία η Μαύρη Θάλασσα. Ο Εύξεινος Πόντος έχει αναδειχθεί στο τελευταίο πεδίο μεταψυχροπολεμικής αντιπαράθεσης Ουάσιγκτον – Μόσχας. Το 2004 το ΝΑΤΟ έφθασε στη Μαύρη Θάλασσα με την ένταξη της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας, στο έδαφος των οποίων οι ΗΠΑ απέκτησαν έξι βάσεις. Παράλληλα, η «πορτοκαλί» επανάσταση της Ουκρανίας και η «ρόδινη» της Γεωργίας αύξησαν τα αμερικανικά ερείσματα στην περιοχή. Αυτό όμως που δεν έχει επιτύχει η Ουάσιγκτον και το οποίο προξενεί θερμές αντιδράσεις από την πλευρά της Ρωσίας είναι η πρόσβαση του αμερικανικού πολεμικού ναυτικού στον Εύξεινο Πόντο.
«Το ότι διέρχονται από την περιοχή δίαυλοι ενέργειας που εξυπηρετούν τη Δύση δεν σημαίνει ότι χρειάζεται και η παρουσία αμερικανικών δυνάμεων», είπε στην «Κ» ο Ρώσος βουλευτής, τέως πρόεδρος της Βόρειας Οσετίας και διπλωμάτης Αλεξάντερ Τζασόχοφ, που βρέθηκε στην Αθήνα ως επικεφαλής της ρωσικής αποστολής στην κοινοβουλευτική συνέλευση των χωρών Παρευξείνιας Συνεργασίας. «Εχουμε κι εμείς συμφέροντα στον αγωγό που περνάει από την Αλάσκα, δεν θεωρούμε όμως ότι πρέπει να πάει το ρωσικό ναυτικό στην Αλάσκα», προσθέτει, «η οποία όπως ξέρετε κάποτε ήταν και δική μας…».
Η Ουάσιγκτον ζητεί πρόσβαση με τη μορφή της επέκτασης της νατοϊκής επιχείρησης Αctive Endeavor. Η επιχείρηση αυτή οργανώθηκε μετά το 2001 κατόπιν αιτήματος των ΗΠΑ και αφορά τη διενέργεια ελέγχων σε εμπορικά πλοία που πλέουν στη Μεσόγειο από πολεμικά πλοία των ΗΠΑ, της Βρετανίας, της Ισπανίας, της Ιταλίας, της Γερμανίας, της Ολλανδίας, της Ελλάδας και της Τουρκίας.
Ανατροπή γεωπολιτικών δεδομένων
Σε μια ανατροπή των γεωπολιτικών δεδομένων των τελευταίων αιώνων, αντί η Ρωσία να διαγκωνίζεται με την Τουρκία για τον έλεγχο της Μαύρης Θάλασσας, οι δύο χώρες συνασπίστηκαν για να κρατήσουν έξω τους Αμερικανούς. Η Αγκυρα φοβάται ότι οι ΗΠΑ επιδιώκουν την αναθεώρηση της Συνθήκης του Μοντρέ του 1936, που ρυθμίζει την πρόσβαση της κάθε χώρας στη Μαύρη Θάλασσα και αποδίδει στην ίδια τον έλεγχο των Στενών.
Οι τουρκικές ανησυχίες βασίζονται σε δημόσιες τοποθετήσεις, όπως η παρακάτω: «Πρέπει να αναθεωρήσουμε τον αποκλεισμό της επιχείρησης Active Endeavor από τη Μαύρη Θάλασσα και να ανατρέψουμε την απαρχαιωμένη συνθήκη του Μοντρέ, που μερικές φορές αναφέρεται ως δικαιολογία για να απαγορευθεί η διέλευση από τον Βόσπορο νατοϊκών δυνάμεων επιτήρησης». Οι προτάσεις διατυπώθηκαν από τον επιφανή νεοσυντηρητικό Μπρους Τζάκσον, παλαιό παράγοντα της αμερικανικής πολιτικής στην ανατολική Ευρώπη σε κατάθεση στην επιτροπή εξωτερικών υποθέσεων του αμερικανικού Κογκρέσου, τον Μάρτιο του 2005.
Το αντικείμενο της κατάθεσης δεν ήταν όμως η Τουρκία, της οποίας η στάση απλώς αναφέρεται ως «μη βοηθητική», αλλά η Ρωσία και ο εκδημοκρατισμός, η επέκταση της οικονομίας της αγοράς, της ελευθερίας και της αμερικανικής επιρροής στην περιοχή. Η πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα είναι ένα από τα πολλά σημεία τριβής και η σημασία της δεν παύει να αυξάνεται. Το γιατί το λένε οι αριθμοί. Αν σήμερα η Ευρώπη εισάγει το 50% της ενέργειάς της διά μέσου ή γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα, σε δεκαπέντε χρόνια το ποσοστό αυτό, σύμφωνα με αμερικανικές εκτιμήσεις, θα φθάσει το 70%.