Την 1η Ιουλίου του 1916, άρχισε στη βόρεια Γαλλία η μάχη του Σομ.
Υπήρξε μια από τις αιματηρότερες μάχες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Στη μάχη, η οποία διήρκεσε μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου εκείνου του έτους, χάθηκαν 200.000 Γάλλοι, 400.000- 600.000 Γερμανοί και 420.000 Βρετανοί. Στην Περόν, μια από τις πόλεις στην περιοχή του Σομ, υπάρχει σήμερα ένα μουσείο αφιερωμένο στον «μεγάλο πόλεμο των χαρακωμάτων». Εκεί την περασμένη Πέμπτη, μπροστά σε προθήκες με στολές πεσόντων, συναντήθηκε ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών, ο Φιλίπ Ντουστ-Μπλαζί, με Γερμανούς διπλωμάτες και Γάλλους και Γερμανούς μαθητές. Η αφορμή για τη συνάντηση δεν ήταν μια ακόμη επετειακή ομιλία για τη φρίκη του πολέμου, ούτε η αποκάλυψη ενός εντυπωσιακού μνημείου, αλλά κάτι πολύ πιο ουσιαστικό: η παρουσίαση του πρώτου τόμου του νέου σχολικού βιβλίου Ιστορίας, γραμμένου από κοινού από Γάλλους και Γερμανούς καθηγητές. Η πρωτοβουλία ανήκε στους μαθητές των δύο χωρών, οι οποίοι, το 2003 απηύθυναν στον Γάλλο πρόεδρο Ζακ Σιράκ και τον τότε καγκελάριο της Γερμανίας, Γκέρχαρντ Σρέντερ, το αίτημα να διδάσκονται την κοινή τους ιστορία. Με το λακωνικό τίτλο «Histoire-Geschichte», το βιβλίο είναι γραμμένο στις δύο γλώσσες, η γαλλική εκδοχή του είναι ήδη έτοιμη, η γερμανική θα κυκλοφορήσει τον Ιούλιο.
Σε 335 σελίδες, το βιβλίο εστιάζει κυρίως στην περίοδο μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το 1945. Πραγματεύεται όμως και ακανθώδη ζητήματα. Για τη Γαλλία, τη σκοτεινή περίοδο της ναζιστικής κατοχής και της γαλλικής κυβέρνησης των δωσίλογων του Βισί. Για τη Γερμανία, την περίοδο του ναζισμού όπου ήδη από τον τίτλο του κεφαλαίου -«Ενοχοι ή Θύματα»- οι ιστορικοί θέτουν το ερώτημα που βασανίζει ακόμη πολλούς Γερμανούς. Στο φωτογραφικό υλικό του τόμου, περιλαμβάνονται εικόνες από την ιστορική συνάντηση του πρώην καγκελαρίου Χέλμουτ Κολ και του πρώην προέδρου της Γαλλίας, Φρανσουά Μιτεράν στο Βερντέν, το γερμανικό μνημείο για το Ολοκαύτωμα, αλλά και την πτώση του Τείχους του Βερολίνου.
Τη στιγμή που ο διάλογος για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ενωσης έχει ατονήσει και οι ελπίδες για την πολιτική ενοποίησή της έχουν καταρριφθεί ύστερα από την απόρριψη της Ευρωπαϊκής Συνταγματικής Συνθήκης από τη Γαλλία, στο δημοψήφισμα του περασμένου Μαΐου, η πρωτοβουλία των Γερμανών και Γάλλων μαθητών δεν είναι μόνο γεμάτη συμβολισμούς. Είναι και η απόδειξη ότι οι νεότερες γενιές έχουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον και πίστη στην Ευρώπη. Οτι νοιάζονται περισσότερο από τους επαγγελματίες πολιτικούς για την κοινή τους ιστορία, την ιστορία της κοινής τους πατρίδας, απαλλαγμένοι από τις προκαταλήψεις και τις εντάσεις του παρελθόντος.
Φαντάζεστε ανάλογη πρωτοβουλία από Ελληνες και Τούρκους μαθητές; Το ερώτημα είναι ρητορικό. Παρά τις προσπάθειες των ελληνικών κυβερνήσεων των τελευταίων ετών για προσέγγιση με την Τουρκία -με ζεϊμπέκικο και μη- οι προκαταλήψεις μεταξύ των δύο χωρών αποδεικνύονται εξαιρετικά ανθεκτικές. Οταν η υποψηφιότητα μιας Ελληνίδας μουσουλμάνας, για την υπερνομαρχία Καβάλας- Δράμας-Ξάνθης γίνεται αντικείμενο προπαγάνδας από ορισμένες τουρκικές εφημερίδες και αιτία οργισμένων, έως και προσβλητικών αντιδράσεων από μεγάλη μερίδα της ελληνικής κοινής γνώμης, είναι ουτοπικό να ελπίζουμε ότι τα επόμενα χρόνια θα ανατεθεί σε Ελληνες και Τούρκους ιστορικούς να γράψουν από κοινού σχολικά εγχειρίδια Ιστορίας. Και ακόμη, πώς μπορούμε να περιμένουμε από τους μαθητές των δύο χωρών, να προχωρήσουν σε ανάλογες πρωτοβουλίες, όταν οι γνώσεις τους για την άλλη χώρα, του «προαιώνιου» εχθρού, περιορίζονται σε πλάνα τηλεοπτικών σειρών με Ελληνες και Τούρκους πρωταγωνιστές, που αναδεικνύουν συνήθως, αν όχι αποκλειστικώς, τους κοινούς τόπους;