Την ώρα που η Ευρωπαϊκή Ενωση υπόσχεται σημαντικά οικονομικά και τεχνολογικά κίνητρα στο Ιράν, με αντάλλαγμα την παραίτηση της Τεχεράνης από τον εμπλουτισμό ουρανίου, σε μια νέα προσπάθεια μεσολάβησης για τη διπλωματική επίλυση της κρίσης γύρω από το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας, η Ρωσία, η Κίνα και οι άλλες χώρες – μέλη του «Συμφώνου της Σαγκάης» εξετάζουν το ενδεχόμενο να δεχθούν στους κόλπους τους το Ιράν, όπως και άλλα τέσσερα ασιατικά κράτη (Ινδία, Πακιστάν, Αφγανιστάν, Μογγολία).
Την είδηση επιβεβαίωσε χθες ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Λαβρόφ κατά τη συνάντηση ομολόγων του στη Σαγκάη, εν όψει της συνόδου κορυφής του Συμφώνου, τον Ιούνιο.
Το Σύμφωνο της Σαγκάης ιδρύθηκε το 1996 και περιλαμβάνει, πλην της Ρωσίας και της Κίνας, τις πρώην σοβιετικές Δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας (Καζακστάν, Ουζμπεκιστάν, Τατζικιστάν, Κιργιζιστάν). Στόχος του είναι να δημιουργήσει μέτωπο εναντίον των ΗΠΑ. Πάντως, ο υπουργός Εξωτερικών του Τατζικιστάν, Ταλμπάκ Ναζάροφ, δήλωσε ότι υπήρξαν επιφυλάξεις σχετικά με τη διεύρυνση του Συμφώνου. Τόνισε όμως ότι το Ιράν είναι ανεξάρτητη χώρα και ότι το ζήτημα των πυρηνικών μπορεί να αντιμετωπισθεί μόνο με διπλωματικά μέσα.
Η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία εκδηλώνεται σε μια κρίσιμη στιγμή, ύστερα από την απόφαση των Ηνωμένων Πολιτειών να δώσουν περιθώριο δύο εβδομάδων στην ευρωπαϊκή διπλωματία, προτού ζητήσουν από το Συμβούλιο Ασφαλείας να λάβει απόφαση, βάσει του κεφαλαίου 7 του καταστατικού χάρτη του ΟΗΕ, που δίνει τη δυνατότητα επιβολής κυρώσεων ή και προσφυγής στη στρατιωτική βία. «Θα παρουσιάσουμε ένα γενναιόδωρο, τολμηρό πακέτο που θα περιέχει θέματα σχετιζόμενα με την πυρηνική τεχνολογία, την οικονομική ανάπτυξη, εν ανάγκη δε και με ζητήματα ασφαλείας», δήλωσε ο εκπρόσωπος Εξωτερικής Πολιτικής της Ενωσης Χαβιέ Σολάνα, προσερχόμενος σε συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών. Ο Ευρωπαίος αξιωματούχος διευκρίνισε ότι η Ε.Ε. δεν αμφισβητεί το δικαίωμα του Ιράν να αποκτήσει πυρηνική τεχνολογία για ειρηνικούς σκοπούς, υποσχέθηκε δε στην Τεχεράνη «την καλύτερη και πιο εξελιγμένη τεχνολογία», τονίζοντας, ωστόσο, ότι «επί του παρόντος» η Ενωση δεν μπορεί να δεχθεί εμπλουτισμό ουρανίου επί ιρανικού εδάφους.
Από την πλευρά της, η νέα υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας, Μάργκαρετ Μπέκετ, υποσχέθηκε ότι «αν οι Ιρανοί ανταποκριθούν θα εργασθούμε εντατικά προκειμένου να τους βοηθήσουμε να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους, ή αυτό που ισχυρίζονται ότι ανταποκρίνεται στις ανάγκες τους, δηλαδή την πρόσβαση στην πυρηνική ενέργεια».
Μέχρι χθες βράδυ δεν είχαν γίνει γνωστές λεπτομέρειες του ευρωπαϊκού «πακέτου». Ωστόσο, την Κυριακή ο Ιρανός πρόεδρος Αχμεντινετζάντ είχε δηλώσει ότι η κυβέρνησή του δεν επρόκειτο να αποδεχθεί την ευρωπαϊκή πρόταση εφ’ όσον θα περιείχε ως όρο να σταματήσει το Ιράν τις «ειρηνικές, πυρηνικές δραστηριότητες».
Πάντως, η ιρανική κυβέρνηση διά του εκπροσώπου Τύπου Γκολάν Χοσεΐν Ελάμ εμφανίστηκε χθες έτοιμη για απ’ ευθείας διάλογο με τις Ηνωμένες Πολιτείες, με την προϋπόθεση ότι θα διεξαχθεί «στο έδαφος της ισοτιμίας», υπό συνθήκες «δικαιοσύνης και όχι ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας». Υπέρ του απ’ ευθείας διαλόγου Ουάσιγκτον και Τεχεράνης έχει ταχθεί η Γερμανία. Ωστόσο, η κυβέρνηση Μπους απέκλεισε προχθές το ενδεχόμενο αυτό, παρά την επιστολή που απηύθυνε πρόσφατα στον Αμερικανό πρόεδρο ο Ιρανός ομόλογός του Μαχμούντ Αχμεντινετζάντ, την πρώτη ανάλογη χειρονομία μετά την ιρανική επανάσταση του 1979.
Θα καθυστερήσει
Στο μεταξύ, η ρωσική υπηρεσία ατομικής ενέργειας «Ροσατόμ» ανακοίνωσε ότι η κατασκευή του ιρανικού πυρηνικού εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην πόλη Μπουσέρ, την οποία έχει αναλάβει η Ρωσία, θα καθυστερήσει «για τεχνικούς λόγους» και δεν πρόκειται να ολοκληρωθεί προ του 2007. Η Ουάσιγκτον έχει ζητήσει από τη Μόσχα να αναστείλει τις εργασίες στην Μπουσέρ λόγω των αιτιάσεων για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα.
Ενοπλη σύγκρουση με σουνίτες
Ιρανικές δυνάμεις ασφαλείας εξόντωσαν δέκα μέλη της σουνιτικής οργάνωσης Τζουντουλάχ (Στρατός του Θεού) στη νοτιοανατολική επαρχία Σιστάν- Βελουχιστάν, όπως ανακοίνωσε χθες η κρατική τηλεόραση. Η οργάνωση, που πιστεύεται ότι έχει τις βάσεις της στα σύνορα με το Αφγανιστάν, φέρεται να ευθύνεται για την εν ψυχρώ εκτέλεση 12 αόπλων πολιτών, το βράδυ του Σαββάτου, στη λεωφόρο που συνδέει στις πόλεις Μπαμ και Κερμάν. Οι σουνίτες αντιπροσωπεύουν την πλειονότητα στην επαρχία Σιστάν- Βελουχιστάν, ενώ η μεγάλη πλειοψηφία των Ιρανών είναι σιίτες. Ιρανοί αξιωματούχοι έχουν κατ’ επανάληψη κατηγορήσει τις ΗΠΑ και τη Βρετανία ότι υποδαυλίζουν ένοπλες, μειονοτικές οργανώσεις για την αποσταθεροποίηση του καθεστώτος.