Συναλλαγματική κρίση με απρόβλεπτες συνέπειες πλήττει την Τουρκία, καθώς εκδηλώνεται κύμα φυγής των ξένων επενδυτών, ενώ και η εγχώρια αγορά προσφεύγει στο δολάριο προκειμένου να καλυφθεί από ενδεχόμενη υποτίμηση του νομίσματος. Πάντως, η τουρκική λίρα, τις τελευταίες μέρες, από τις 8 Μαΐου, έχει υποτιμηθεί κατά 16% έναντι του δολαρίου και σχεδόν 20% έναντι του ευρώ. Παράλληλα ο γενικός δείκτης Χρηματιστηρίου της Κωνσταντινούπολης έχει πέσει κατά 25% από τις 10 Φεβρουαρίου, σε τιμές δολαρίου. Η μόνη σχεδόν μετοχή που παραμένει σταθερή στο ύψος της είναι η μετοχή της Finans Bank, την οποία αγοράζει η Εθνική Τράπεζα.
Η τιμή της Finans Βank
Η Εθνική δεν έχει καταβάλει ακόμα το αντίτιμο, αλλά έχει δεσμευθεί σε δολαριακή τιμή. Σύμφωνα με πληροφορίες, η ελληνική τράπεζα έχει «κλειδώσει» την ισοτιμία δολαρίου / λίρας. Αν η πληροφορία αυτή -που μεταδίδεται από στελέχη της Τράπεζας- είναι ακριβής, το πραγματικό κόστος της εξαγοράς εξαρτάται πλέον από την εξέλιξη της ισοτιμίας δολαρίου με το ευρώ.
Πάντως, η φυγή από την τουρκική λίρα έχει πάρει έκταση στη γειτονική χώρα και υπολογίζεται ότι μόνον προχθές, Δευτέρα, τα συναλλαγματικά διαθέσιμα μειώθηκαν κατά 1,5 δισ. δολάρια. Σύμφωνα με πληροφορίες από τις 5 Μαΐου, έχουν φύγει από τη χώρα περίπου 5,5 δισ. δολάρια.
Η κρίση προφανώς ανησυχεί την τουρκική κυβέρνηση και χθες ο πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, χαρακτήρισε έγκλημα να γίνεται ακόμα και λόγος για υποτίμηση του νομίσματος. Σε ομιλία του στην κοινοβουλευτική ομάδα του κυβερνώντος κόμματος, είπε ότι βρισκόμαστε σε καθεστώς κυμαινόμενων ισοτιμιών και κατήγγειλε όσους «ψαρεύουν σε θολά νερά», υποστηρίζοντας την υποτίμηση του νομίσματος. «Οι αρμόδιοι της Κεντρικής Τράπεζας και του υπουργείου Οικονομικών παρακολουθούν στενά την εξέλιξη και θα κάνουν ό,τι είναι αναγκαίο», είπε ο Τούρκος πρωθυπουργός, αλλά δεν είναι βέβαιον ότι διασκέδασε τις ανησυχίες. Υποστήριξε μάλιστα ότι η κυβέρνησή του δεν έχει στόχο για την ισοτιμία της λίρας, που διαμορφώνεται πλέον ελεύθερα και ότι δεν πρόκειται να παρέμβει η Κεντρική Τράπεζα εκτός από το ενδεχόμενο «ακραίων διακυμάνσεων». Ο κ. Ερντογάν, με την ευκαιρία, επιτέθηκε χωρίς να κατονομάσει, σε εκείνους στους κερδοσκόπους, οι οποίοι λένε «να αυξηθεί η περιουσία μου και ας πάει η χώρα οπουδήποτε» ή «ας αυξηθούν οι ψήφοι μου και ας πληρώσει ο λαός τον λογαριασμό».
Ωστόσο, η συναλλαγματική κρίση μπορεί να έχει οδυνηρές συνέπειες στην πραγματική οικονομία δεδομένου ότι οι τουρκικές επιχειρήσεις υπολογίζεται ότι έχουν δανειστεί περίπου 50 δισ. σε δολάρια, ελπίζοντας ότι θα ωφεληθούν από τα σχετικά χαμηλά επιτόκια. Οσες από τις επιχειρήσεις έχουν έσοδα σε τοπικό νόμισμα, θα αντιμετωπίσουν σοβαρές δυσκολίες να εξοφλήσουν τις υποχρεώσεις τους. Προβλήματα επίσης θα αντιμετωπίσουν οι τράπεζες που δανείζονταν σε ξένο νόμισμα για να χρηματοδοτήσουν πελάτες τους, με μεγάλο περιθώριο κέρδους, σε λίρες.
Υψηλός πληθωρισμός
Αφορμή για τη συναλλαγματική και χρηματιστηριακή κρίση εμφανίζεται με την εξαγγελία υψηλότερου από τον αναμενόμενο πληθωρισμό, τον Απρίλιο. Η εξέλιξη αυτή συνδυάστηκε με την αναμενόμενη διεθνώς άνοδο επιτοκίων και τη φημολογία ότι θα αυξηθεί η φορολογία των τραπεζών. Πέραν όμως από τις αφορμές αυτές, τα πραγματικά αίτια φαίνεται να είναι πολιτικά. Η αίσθηση των διεθνών αγορών ότι η Τουρκία απομακρύνεται ή αποκλίνει από την πορεία ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ενωση, αλλάζει και την οπτική με την οποία αξιολογείται η χώρα. Το κλασικό «παιχνίδι σύγκλισης» χώρας που πρόκειται να ενταχθεί στην Ε.Ε. δεν φαίνεται να ισχύει στην περίπτωση της Τουρκίας. Μια χώρα που δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στις αναγκαίες πολιτικές μεταρρυθμίσεις, προκειμένου να ενταχθεί στην Ε.Ε, δεν μπορεί να προσελκύσει για μεγάλο διάστημα διεθνή κεφάλαια, όσο μεγάλη και ελπιδοφόρα αγορά κι αν είναι. Η Τουρκία, οδεύει πλέον στις αναδυόμενες αγορές κι όχι στις υποψήφιες προς ένταξη στην Ε. Ενωση. Γι’ αυτό και οι αγορές όταν βρίσκονται σε φάση προβληματισμού, απαιτούν λιγότερο ρίσκο, το οποίο στην περίπτωση περιφερειακών οικονομιών, σημαίνει και ταχύτερη διολίσθηση του νομίσματος.
Καμιά χαλάρωση
Ο υπουργός Οικονομίας της χώρας Αλί Μπαμπατζάν, είχε χθες τρίωρη συνάντηση με τη διοίκηση της Ενωσης Τουρκικών Τραπεζών, μετά από την οποία δήλωσε ότι η κυβέρνησή του θα επιμένει στην πολιτική περιορισμού του πληθωρισμού χωρίς καμιά υποχώρηση. Καμιά χαλάρωση στη δημοσιονομική πειθαρχία δήλωσε ο υπουργός.
Ασκήσεις ψυχραιμίας έκανε και ο πρόεδρος της Ενωσης Τραπεζών και διευθύνων σύμβουλος της μεγάλης H B, κ. Ερσίν Οζιντσε. Θα καλύψουμε τις καταθέσεις όσων αποχωρούν από τη χώρα είπε, με κάποια δόση υπερβολής, υποστηρίζοντας ότι οι τράπεζες δεν είναι εκτεθειμένες σε πολλούς κινδύνους. Εσείς γιατί ανησυχείτε, ρώτησε με υπεροψία τους δημοσιογράφους, έχετε ανοικτές θέσεις σε συνάλλαγμα; Κι όμως το πιθανότερο είναι ότι από τις εξελίξεις θα ζημιωθούν περισσότερο οι απλοί πολίτες που δεν έχουν επενδύσει σε κερδοσκοπικά επενδυτικά σχήματα σε συνάλλαγμα.