Ποντγκοριτσα. Εν μέσω κλίματος έντασης, μιας άκρως επιθετικής προεκλογικής εκστρατείας, εν μέσω λιθοβολισμών μεταξύ των οπαδών των διαφορετικών πολιτικών ομάδων, αλλά και με αμετακίνητες τις θέσεις των «ενωτικών» και των οπαδών της «εθνικής κυριαρχίας» του Μαυροβουνίου διεξάγεται στις 21 Μαΐου το δημοψήφισμα για το καθεστώς της μικρής αυτής βαλκανικής χώρας, η οποία σήμερα αποτελεί το ένα εκ των δύο τμημάτων της σερβικής συνομοσπονδίας. Ενδεικτικές του εμπρηστικού κλίματος που επικρατεί και ενδεχομένως προοινωνίζονται όσα θα επακολουθήσουν, είναι οι δηλώσεις του πρωθυπουργού Μίλο Τζουγκάνοβιτς, σύμφωνα με τις οποίες κανείς δεν μπορεί να σταματήσει τον χωρισμό (απόσχιση) του Μαυροβουνίου από τη Σερβία.
Επί εννέα συνολικά χρόνια, ο μακροβιότερος πρωθυπουργός των Βαλκανίων, Μίλο Τζουγκάνοβιτς, υποσχόταν την αποχώρηση του Μαυροβουνίου από την ομοσπονδιακή ένωση με τη Σερβία, αφήνοντας το Βελιγράδι δίχως εταίρο στο μόρφωμα που απέμεινε μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας.
Την Κυριακή, 440 χιλιάδες ψηφοφόροι θα προσέλθουν στις κάλπες και τα ώς τώρα προγνωστικά, δίδουν ελαφρύ προβάδισμα στους υποστηρικτές της αποσκίρτησης από την ομοσπονδία. Σύμφωνα με τα συμπεφωνημένα με την Ευρωπαϊκή Ενωση, θα χρειαστεί πλειοψηφία τουλάχιστον του 55% για να επέλθει ο χωρισμός. Ο κ. Τζουγκάνοβιτς δήλωσε ότι οι σχέσεις του Μαυροβουνίου με τη Σερβία θα υποβαθμιστούν ούτως άλλως, κι αν ακόμη δεν επιτευχθεί η ενισχυμένη πλειοψηφία του 55%. Από τις δηλώσεις του Μαυροβούνιου πρωθυπουργού συνάγεται ότι όχι μόνον θα υποβαθμιστεί η σημερινή ομοσπονδία, αλλά και θα αμφισβητηθεί. Ωστόσο, από το επίπεδο των σχέσεων μεταξύ των δύο μελών της ομοσπονδίας θα εξαρτηθεί η σταθερότητα στην περιοχή και εμμέσως το καθεστώς του Κοσσυφοπεδίου, παρότι ο Κοσοβάρος διαπραγματευτής στις συνομιλίες της Βιέννης δήλωσε ότι δεν θα υπάρξει επηρεασμός. Παράλληλα ενδέχεται να πυροδοτηθούν τα πάθη στη σερβική μειονότητα του Μαυροβουνίου, που αποτελεί το 30% του συνολικού πληθυσμού της χώρας.
Σημειωτέον ότι η ομοσπονδία μεταξύ Σερβίας και Μαυροβουνίου είναι περιορισμένη. Εχουν από κοινού τον έλεγχο του στρατού και της διπλωματικής υπηρεσίας. Διαθέτουν όμως χωριστά τελωνεία και συνοριακές υπηρεσίες, όπως άλλωστε και χωριστές κυβερνήσεις.
Επί σειρά ετών η Ευρωπαϊκή Ενωση αντιστεκόταν στις αποσχιστικές κινήσεις του Μαυροβουνίου, φοβούμενη ότι τυχόν απόσχιση θα συνέβαλε στην αποσταθεροποίηση της ευρύτερης περιοχής των Βαλκανίων, κυρίως όμως του Κοσσυφοπεδίου.
Πάντως, ο Σέρβος πρόεδρος Μπόρις Τάντιτς δήλωσε χθες ότι είναι έτοιμος να δεχτεί οποιοδήποτε αποτέλεσμα προκύψει μέσα από τις κάλπες της 21ης Μαΐου. Η δήλωση του Σέρβου προέδρου είναι ίσως ενδεικτική των πιέσεων που ασκούνται στη Σερβία, η οποία καλείται να αντιμετωπίσει την επιδείνωση των σχέσεών της με την Ε.Ε. με αφορμή τη μη παράδοση του στρατηγού Μλάντιτς.