Πρωθυπουργός του Πακιστάν από τον Αύγουστο του 2004, ο Σαουκάτ Αζίζ γνωρίζει άριστα την Ελλάδα, όπου είχε εργασθεί στο παρελθόν ως ανώτατο στέλεχος της Citibank. Ως υπουργός Οικονομικών από το 1999, ο κ. Αζίζ πιστώθηκε σε μεγάλο βαθμό τη σαφή βελτίωση της πακιστανικής οικονομίας κατά τα τελευταία χρόνια. Στη συνέντευξη που παραχώρησε στην «Κ», ο κ. Αζίζ τονίζει τις μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης εμπορικών σχέσεων και επενδυτικών πρωτοβουλιών από ελληνικής πλευράς στο Πακιστάν, ιδίως στους τομείς της αγροτικής οικονομίας και της ναυτιλίας. Παράλληλα, η κρίση γύρω από το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και η συνεχιζόμενη αστάθεια στο Αφγανιστάν προσέδωσαν πρόσθετο ενδιαφέρον στις θέσεις του πρωθυπουργού του Πακιστάν, μιας χώρας μεγάλης γεωστρατηγικής σημασίας για την ασφάλεια και τη σταθερότητα στο τόξο Περσικού Κόλπου – Κεντρικής Ασίας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η επιβεβαίωση, από την πλευρά του Πακιστανού πρωθυπουργού, της πληροφορίας ότι η χώρα του, ιστορικά μια εκ των πλέον σταθερών στρατιωτικών συμμάχων των ΗΠΑ, επιθυμεί να ενταχθεί ως πλήρες μέλος στο «Σύμφωνο της Σαγκάης», που ιδρύθηκε το 1996 με πρωτοβουλία Ρωσίας και Κίνας και στο οποίο επιθυμεί να ενταχθεί και το Ιράν.
Στόχος επίθεσης αυτοκτονίας που αποδόθηκε στην Αλ Κάιντα, το 2004, ο κ. Αζίζ υποστηρίζει ότι ουδείς μπορεί να γνωρίζει πού βρίσκεται ο Οσάμα Μπιν Λάντεν και απαντά στις κριτικές για τη συμμετοχή της χώρας του στον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας».
Αναφορικά με το μείζον θέμα των τελευταίων ημερών γύρω από τις απαγωγές 28 Πακιστανών μεταναστών, ο Πακιστανός πρωθυπουργός σημειώνει ότι η πακιστανική πρεσβεία στην Αθήνα «ήταν διαρκώς σε επαφή με την ελληνική κυβέρνηση» και εκφράζει την πεποίθηση ότι η διερεύνηση της υπόθεσης από την ελληνική δικαιοσύνη θα φέρει στην επιφάνεια τα πραγματικά γεγονότα.
Στενότερη η συνεργασία με την Ελλάδα
– Ποια ήταν τα κυριότερα θέματα των συζητήσεών σας με τον Ελληνα πρωθυπουργό κατά την επίσκεψή σας στην Αθήνα;
– Πρέπει πρώτα απ’ όλα να σημειώσω ότι ήταν η πρώτη επίσημη επίσκεψη Πακιστανού πρωθυπουργού στην Ελλάδα στα 59 χρόνια της ύπαρξής μας ως ανεξάρτητο κράτος. Είμαι ευτυχής που είχα τη δυνατότητα να επικοινωνήσω με την πολιτική ηγεσία της Ελλάδας, μιας σημαντικής χώρας-μέλους της Ευρωπαϊκής Ενωσης, με την οποία μοιραζόμαστε κοινή κληρονομιά από τα χρόνια του Μεγάλου Αλεξάνδρου ή και ακόμη νωρίτερα. Υπάρχουν περιοχές στο Πακιστάν όπου είναι εμφανής και σήμερα η επίδραση της ελληνικής παρουσίας. Το Πακιστάν είναι μια χώρα 160 εκατομμυρίων, σταυροδρόμι μεταξύ Μέσης Ανατολής, Κεντρικής Ασίας και Νότιας Ασίας, σημαντική δύναμη σταθεροποίησης στην περιοχή. Το γεγονός ότι συνορεύουμε με το Ιράν, το Αφγανιστάν, την Κίνα και την Ινδία, ενώ η Μέση Ανατολή είναι δίπλα μας, δείχνει από μόνο του τη γεωπολιτική σημασία της χώρας.
Ο κύριος στόχος της επίσκεψης ήταν να ενισχύσουμε τη συνεργασία μας με την Ελλάδα, ως μέλος της Ε.Ε., στα πεδία του εμπορίου και των επενδύσεων και να ανταλλάξουμε απόψεις για σημαντικά διεθνή προβλήματα όπως η κατάσταση στο Ιράν, στο Αφγανιστάν, οι σχέσεις μας με την Ινδία. Ενδιαφερόμαστε ιδιαίτερα για τη βοήθεια της Ελλάδας στον τομέα της αγροτικής οικονομίας και για επενδύσεις στη ναυτιλία. Ηδη δραστηριοποιούνται στο Πακιστάν πολλοί Ελληνες εφοπλιστές. Η Ελλάδα διαθέτει μεγάλο αριθμό διεθνούς κλάσεως επιχειρηματιών που δραστηριοποιούνται σε όλο τον κόσμο, αλλά η ανάπτυξη των διμερών μας σχέσεων είναι πολύ κάτω από τις δυνατότητες. Αποφασίσαμε λοιπόν να επανενεργοποιήσουμε σε υπουργικό επίπεδο την κοινή οικονομική επιτροπή ώστε να δημιουργήσουμε υγιές οικονομικό περιβάλλον για την ενίσχυση των εμπορικών μας σχέσεων.
Επιπλέον, συνεργαζόμαστε για την ασφάλεια και τη σταθερότητα στο Αφγανιστάν, όπου η Ελλάδα συμμετέχει στη διεθνή ειρηνευτική δύναμη. Είναι προφανές ότι ως γειτονική χώρα ενδιαφερόμαστε ιδιαίτερα για την ειρήνη στο Αφγανιστάν, αρκεί να σας πω ότι εξακολουθούμε να φιλοξενούμε τρία εκατομμύρια προσφύγων, οι οποίοι περιμένουν να σταθεροποιηθεί η κατάσταση για να επιστρέψουν.
Πολιτικά ανοίγματα
– Η πακιστανική οικονομία εμφανίζει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης τα τελευταία χρόνια. Ποιες ήταν οι μεταρρυθμίσεις που οδήγησαν σ’ αυτήν την κατεύθυνση και τι μέτρα παίρνει η κυβέρνησή σας για την καταπολέμηση της φτώχειας που παραμένει, παρ’ όλα αυτά, υψηλή;
– Η φτώχεια σταδιακά μειώνεται -από το 32% στο 26%- λόγω της ανοδικής τάσης της οικονομίας, αλλά πολλά μένει να γίνουν ακόμη. Σε μεγάλο ποσοστό η φτώχεια συγκεντρώνεται στην ύπαιθρο, επομένως ζήτημα-κλειδί είναι η ανάπτυξη της παραγωγικότητας του αγροτικού τομέα. Εργαζόμαστε επίσης σκληρά για να ενισχύσουμε το δίκτυο κοινωνικής προστασίας, ιδίως στους τομείς της υγείας, της εκπαίδευσης, των δικαιωμάτων των γυναικών και του ελέγχου του πληθυσμού.
Οι μεταρρυθμίσεις που πραγματοποιήσαμε είναι πολύ εκτεταμένες. Οι βασικοί πυλώνες τους είναι: απελευθέρωση των αγορών, ιδιωτικοποιήσεις, τοπικές πρωτοβουλίες, διαφάνεια, χρηστή διακυβέρνηση. Παράλληλα, εργαστήκαμε πολύ σκληρά για να μειώσουμε το χρέος και τον εξωτερικό δανεισμό. Βοήθησαν επίσης σημαντικά οι δομικές αλλαγές που πραγματοποιήσαμε στα πεδία της δικαιοσύνης, της ασφάλειας και του πολιτικού συστήματος. Για πρώτη φορά, προχωρήσαμε στην εκλογή όλων των τοπικών αρχόντων και κατοχυρώσαμε την ελευθερία του Τύπου – ήδη υπάρχουν 22 τηλεοπτικά κανάλια και πληθώρα εφημερίδων, που ασκούν ελεύθερα κριτική στην κυβέρνηση.
– Στη διάρκεια του Σαββατοκύριακου, οι πρώην πρωθυπουργοί Μπεναζίρ Μπούτο και Ναουάζ Σαρίφ συνυπέγραψαν πολιτική συμφωνία στο Λονδίνο για τον εκδημοκρατισμό του Πακιστάν. Θα τους επιτραπεί να επιστρέψουν στη χώρα και να λάβουν μέρος στις εκλογές του 2007;
– Το γεγονός ότι βρίσκονται στο εξωτερικό σχετίζεται με τις εκκρεμείς υποθέσεις τους στη δικαιοσύνη. Αυτός είναι ο μοναδικός λόγος που δεν βρίσκονται στο Πακιστάν. Αλλά τα κόμματά τους μετέχουν στο κοινοβούλιο, ως τμήμα της αντιπολίτευσης, και είναι ελεύθερα να πάρουν μέρος στις εκλογές. Σε κάθε περίπτωση, το Πακιστάν έχει προχωρήσει πολύ στον δρόμο της δημοκρατίας, έχει εκλεγμένο κοινοβούλιο, ελευθερία γνώμης και σχηματισμού κοινωνικών και πολιτικών οργανώσεων.
«Στις λεπτομέρειες, ο διάβολος»
– Πριν έρθετε στην Ελλάδα βρεθήκατε στο Μπαλί για τη σύνοδο των οκτώ ισχυρών μουσουλμανικών κρατών του κόσμου και συναντηθήκατε με τον Ιρανό πρόεδρο Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ. Τί εντύπωση σχηματίσατε; Βρισκόμαστε κοντά σε συμβιβαστική λύση για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν;
– Η θέση μας είναι ότι το Ιράν δεν πρέπει να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα, ενώ έχει κάθε δικαίωμα να αξιοποιήσει την πυρηνική ενέργεια για ειρηνικούς σκοπούς υπό τον έλεγχο της ΙΑΕΑ. Επίσης, πιστεύουμε ότι η χρήση βίας για την αντιμετώπιση του προβλήματος θα περιπλέξει ιδιαίτερα τα πράγματα και θα δημιουργήσει πολύ δύσκολη κατάσταση. Θεωρούμε ότι ο διάλογος μπορεί να ρίξει τις θερμοκρασίες και να βοηθήσει στην εξεύρεση λύσης βάσει διαπραγματεύσεων. Αυτά τόνισα στη συνάντησή μου με τον Ιρανό πρόεδρο και ελπίζω ότι η διπλωματία θα επικρατήσει. Πιστεύω ότι η πρόσφατη πρόταση της Ευρωπαϊκής Ενωσης μπορεί να αποτελέσει βάση της διαπραγμάτευσης, αλλά όπως λένε «ο διάβολος βρίσκεται στις λεπτομέρειες» και, λόγω των υποχρεώσεών μου στην Αθήνα, δεν γνωρίζω ακόμη τις λεπτομέρειες της ευρωπαϊκής πρότασης.
– Η χώρα σας είναι πυρηνική δύναμη. Συζητάτε τις προτάσεις για τη μετατροπή της ευρύτερης περιοχής σε αποπυρηνικοποιημένη ζώνη;
– Εχουμε συζητήσεις γι’ αυτό το θέμα στο πλαίσιο των χωρών της Νότιας Ασίας. Είμαστε πρόθυμοι να προχωρήσουμε σε αμοιβαία περιοριστικά μέτρα για να μειωθούν οι εντάσεις στην περιοχή, αλλά μέχρι στιγμής η Ινδία δεν έχει ανταποκριθεί στις σχετικές προτάσεις.
Σε επαφή για απαγωγές
– Συζητήσατε με τον κ. Καραμανλή το θέμα των απαγωγών 28 Πακιστανών σε Αθήνα και Ιωάννινα; Ζητήσατε εξηγήσεις από την ελληνική κυβέρνηση;
– Οχι, στην πραγματικότητα δεν μπήκαμε σε λεπτομέρειες γιατί ο πρεσβευτής μας είναι σε επαφή με την ελληνική κυβέρνηση. Εχουμε ενημερωθεί επαρκώς για τις εν εξελίξει διαδικασίες και γνωρίζουμε ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει αναθέσει σε εισαγγελέα την πλήρη διερεύνηση της υπόθεσης. Υποστηρίζουμε αυτήν την απόφαση και έχουμε την πεποίθηση ότι η δικαιοσύνη θα κάνει τη δουλειά της και τα πραγματικά γεγονότα θα γίνουν πλήρως γνωστά.
– Δεν είχατε ενημέρωση για την υπόθεση προτού επιβεβαιωθούν οι απαγωγές από τη δικαιοσύνη;
– Ο πρεσβευτής μας ήταν διαρκώς σε επαφή με την ελληνική κυβέρνηση για το εν λόγω θέμα.
Επιθυμούμε να ενταχθούμε στο Σύμφωνο της Σαγκάης
– Τα διεθνή πρακτορεία ανέφεραν πρόσφατα ότι η χώρα σας, όπως και άλλες γειτονικές χώρες, προσανατολίζεται να συμμετάσχει στο Σύμφωνο Ασφαλείας της Σαγκάης (σ.σ. που δημιουργήθηκε το 1996 με πρωτοβουλία Ρωσίας και Κίνας). Είναι αληθές;
– Η χώρα μας συμμετέχει ήδη ως παρατηρητής στο Σύμφωνο και ενδιαφέρεται ζωηρά να καταστεί πλήρες μέλος. Εχω λάβει μέρος σε δύο συνόδους κορυφής και τον ερχόμενο μήνα, τον Ιούνιο, ο πρόεδρος Μουσάραφ θα λάβει μέρος στην επόμενη σύνοδο, στην Κίνα.
– Συμφωνείτε να ενταχθεί και το Ιράν;
– Το Ιράν συμμετέχει ήδη ως παρατηρητής.
Ουδείς γνωρίζει πού βρίσκεται ο Λάντεν
– Διαβάζουμε στον δυτικό Τύπο ότι ο Οσάμα μπιν Λάντεν κρύβεται στο Βαζιριστάν, στο βορειοδυτικό Πακιστάν, και ακούμε τον Αφγανό υπουργό Εξωτερικών να υποστηρίζει ότι η κυβέρνησή σας καταδιώκει μόνο «με μισή καρδιά» την Αλ Κάιντα και τους Ταλιμπάν. Ποια είναι η απάντησή σας;
– Η αλήθεια είναι ότι το Πακιστάν βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του αγώνα εναντίον της τρομοκρατίας. Καμία χώρα δεν μπορεί να επιτρέψει την τρομοκρατία στο έδαφός της. Σήμερα, η τρομοκρατία έχει εξελιχθεί σε παγκόσμιο πρόβλημα και υπάρχει μια διεθνής συμμαχία που δίνει τη μάχη εναντίον της για χάρη της ειρήνης και των μελλοντικών γενιών. Σε ό,τι αφορά τον Οσάμα μπιν Λάντεν, ουδείς διαθέτει σοβαρές ενδείξεις για το πού μπορεί να βρίσκεται. Αν ξέραμε, όλος ο κόσμος θα έσπευδε για να τον καταδιώξει. Το Πακιστάν έχει κάθε συμφέρον να κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του για να εξαλειφθεί η τρομοκρατία, για να σταθεροποιηθεί η κατάσταση στο γειτονικό της Αφγανιστάν. Αντίθετα, η αποσταθεροποίηση του Αφγανιστάν θα επηρεάσει αρνητικά ολόκληρη την περιοχή. Κι αυτό είναι κάτι που το ζήσαμε όταν έφυγαν οι Σοβιετικοί και ήρθε το χάος στο Αφγανιστάν.
– Η υποστήριξη της κυβέρνησής σας στον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» που κήρυξε ο Τζορτζ Μπους συνέβαλε στη διάβρωση της λαϊκής της βάσης;
– Η συμβολή μας στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας εξυπηρετεί τα δικά μας εθνικά συμφέροντα. Δεν γίνεται για να ευχαριστήσουμε τον οποιονδήποτε. Στόχος μας είναι μόνον η διασφάλιση της ειρήνης και της σταθερότητας στο Πακιστάν και σε ολόκληρη την περιοχή.