ΒΑΓΔΑΤΗ. Ακόμη και για το Ιράκ, όπου οι δολοφονίες και οι σκοτωμοί είναι καθημερινό φαινόμενο, η δράση της 16ης Ταξιαρχίας αποτέλεσε πρόκληση. Η ταξιαρχία αυτή, που ελέγχεται από το υπουργείο Αμυνας, δημιουργήθηκε στις αρχές του 2005 και ανέλαβε να προστατεύει το τμήμα ενός πετρελαιαγωγού στο νότιο τμήμα της Βαγδάτης. Ιρακινοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι κάποιοι από τους άντρες της ταξιαρχίας, σουνίτες οι περισσότεροι, βαριά οπλισμένοι και με ελλιπή επιτήρηση, τελικά μετατράπηκαν σε τάγμα θανάτου. Συνεργάζονταν στενά με τους αντάρτες και εκτελούσαν όσους συνεργάζονταν με την ιρακινή κυβέρνηση. Σύμφωνα με την αστυνομία, 42 στρατιώτες της ταξιαρχίας που συνελήφθησαν τον περασμένο Ιανουάριο ομολόγησαν ότι διέπραξαν δεκάδες δολοφονίες, μεταξύ των οποίων και του διοικητή τους.
Γαλαξίας ενόπλων
Αυτή είναι η κατάσταση που θα πρέπει να αντιμετωπίσει η νέα ιρακινή κυβέρνηση, η οποία έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης την περασμένη εβδομάδα. Η συνεχιζόμενη προσπάθεια να εκπαιδευτούν και να οπλιστούν χιλιάδες Ιρακινοί στρατιώτες και αξιωματικοί, σε συνδυασμό με την αποτυχία αφοπλισμού των χιλιάδων ανδρών των παραστρατιωτικών οργανώσεων, έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός γαλαξία ένοπλων ομάδων. Κάθε μία από αυτές υπακούει σε διαφορετικό «κύριο» και έχει διαφορετικούς στόχους. Το αποτέλεσμα όμως είναι ότι βυθίζουν στο χάος το Ιράκ. Πράγματι, η 16η Ταξιαρχία αποτελεί παράδειγμα για το πώς δρουν κυβερνητικές δυνάμεις που δεν υπάγονται στην ελεγχόμενη από τους σιίτες αστυνομία ή μονάδες του υπουργείου Εσωτερικών, αλλά ανήκουν και σε άλλα υπουργεία, σε παραστρατιωτικές οργανώσεις ή σε ανώτερους κυβερνητικούς αξιωματούχους.
Μερικές φορές είναι δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς μία κυβερνητική μονάδα από μια άλλη ή μια μονάδα της αστυνομίας από άνδρες των παραστρατιωτικών οργανώσεων, οπότε είναι αδύνατο να αποφανθεί κανείς και ποιοι είναι οι δολοφόνοι. «Κανείς δεν γνωρίζει ποιος είναι με ποιον», δηλώνει ο κ. Αντελαμπντούλ Μαχντί, αντιπρόεδρος του Ιράκ, προερχόμενος από το σιιτικό θρησκευτικό κόμμα Ανώτατο Συμβούλιο για την Ισλαμική Επανάσταση στο Ιράκ (SCΙRΙ).
Σιίτες και σουνίτες
Στις ένοπλες ομάδες που δρουν στο Ιράκ δεν περιλαμβάνονται μόνο οι 140 χιλιάδες αστυνομικοί που συχνά κατηγορούνται για κατάφωρες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Περιλαμβάνονται και οι ένοπλοι φρουροί εγκαταστάσεων, αλλά και οι άνδρες των παραστρατιωτικών οργανώσεων: ορισμένοι από αυτούς είναι σιίτες, ορισμένοι σουνίτες· κάποιοι, όπως οι 145 χιλιάδες άνδρες της Υπηρεσίας Προστασίας Εγκαταστάσεων, δρουν με επίσημη κάλυψη και άλλοι, όπως οι άνδρες της σιιτικής οργάνωσης Ταξιαρχίες Μπαντρ, που ανήκουν στο SCIRI, δρουν με την ανοχή της κυβέρνησης, μερικές φορές φορώντας και επίσημες στολές. Ορισμένες από τις μονάδες της αστυνομίας και του στρατού δρουν νομίμως πολεμώντας εγκληματίες και αντάρτες. Τα μέλη, όμως, του Στρατού του Μαχντί, που ελέγχονται από τον ριζοσπάστη κληρικό Μοκτάντα Σαντρ, ειδικεύονται σε δολοφονίες, βασανιστήρια, απαγωγές και στην «επίλυση» πολιτικών διαφορών.
Υπό ενιαία διοίκηση
Ο κ. Μαλικί, ο νέος σιίτης πρωθυπουργός, έκανε το πρώτο μικρό βήμα για τον έλεγχο των παραστρατιωτικών οργανώσεων. Η κυβέρνηση αποφάσισε να υπαγάγει σε μια διοίκηση όλες τις μονάδες των δυνάμεων ασφαλείας της Βαγδάτης, προκειμένου να μπορεί να τις ελέγξει αποτελεσματικότερα και να πατάξει τη θρησκευτική βία. Επιπλέον ο κ. Μαλικί κατάφερε να πείσει τον θρησκευτικό ηγέτη των σιιτών, μεγάλο αγιατολάχ Αλί Σιστανί, να καταδικάσει τις παραστρατιωτικές οργανώσεις. «Μόνο οι κυβερνητικές δυνάμεις πρέπει να φέρουν όπλα», ανακοίνωσε ο Σιστανί. Ωστόσο είναι αμφίβολο ότι οι πολιτοφυλακές θα διαλυθούν έτσι απλά. Η διάλυση των παραστρατιωτικών οργανώσεων ισοδυναμεί με σύγκρουση με τα κόμματα που τις ελέγχουν και αυτά με τη σειρά τους ελέγχουν την ιρακινή κυβέρνηση. Το SCIRI, που ελέγχει τις Ταξιαρχίες Μπαντρ, κατέχει 30 έδρες στο Κοινοβούλιο και ο Σαντρ, που ελέγχει τον Στρατό του Μαχντί, 31 έδρες. Και τα δύο κόμματα είναι απρόθυμα να διαλύσουν τις οργανώσεις τους, επικαλούμενα την αδυναμία της κυβέρνησης να εγγυηθεί την ασφάλειά τους.
Πολιτική βούληση
Η έκβαση της προσπάθειας να ελεγχθούν οι επίσημοι και ανεπίσημοι στρατοί του Ιράκ θα επηρεάσει το μέλλον του. Ιρακινοί και Αμερικανοί αξιωματούχοι προσπαθούν να περιορίσουν τα κρούσματα θρησκευτικής βίας που απειλούν να σπρώξουν το Ιράκ σε γενικευμένο εμφύλιο πόλεμο, χωρίς παράλληλα, να περιορίσουν την ικανότητα της κυβέρνησης να πολεμάει τους αντάρτες. «Νομίζω ότι πλέον διαθέτουν τις αποδείξεις για το ποιος διαπράττει τους περισσότερους φόνους», δηλώνει Αμερικανός αξιωματούχος στη Βαγδάτη, ο οποίος επιθυμεί να παραμείνει ανώνυμος. «Είναι θέμα πολιτικής βούλησης να πράξουν ό,τι είναι αναγκαίο. Ακόμη, όμως, δεν έχω δει σημάδια της», προσθέτει ο Αμερικανός αξιωματούχος.
Το αν η ιρακινή κυβέρνηση και οι Αμερικανοί υποστηρικτές της θα καταφέρουν να ελέγξουν τις δυνάμεις ασφαλείας θα εξαρτηθεί πράγματι από την πολιτική τους βούληση. Εδώ, όμως, φαίνεται ότι οι απόψεις Αμερικανών και Ιρακινών διαφέρουν. Ορισμένοι Αμερικανοί στρατιωτικοί διοικητές υποστηρίζουν ότι η σύγκρουση με τον Σαντρ και την οργάνωσή του είναι αναπόφευκτη. Ελάχιστοι Ιρακινοί πολιτικοί θα συμφωνήσουν, δημοσίως, με αυτήν την άποψη. Οι επιλογές, όμως, είναι σαφείς: εάν δεν αντιμετωπιστεί ο Σαντρ, δεν υπάρχουν πολλές πιθανότητες η αστυνομία να απαλλαγεί από κακοποιά στοιχεία. Πάντως, οι Αμερικανοί, οι οποίοι στο παρελθόν έχουν αντιμετωπίσει δύο ένοπλες εξεγέρσεις του Σαντρ, δεν είναι πρόθυμοι να υποστούν τις συνέπειες του πολιτικού χάους που μια ακόμη εξέγερση θα επιφέρει.