Από ένστικτο ή και εμπειρία, εμείς οι δημοσιογράφοι αποκτούμε μια ροπή προς υποθέσεις για πολιτικούς αντιφρονούντες. Οι αγώνες τους αποτελούν πρώτη ύλη για τα καλύτερα ρεπορτάζ, αφού οι ιστορίες τους έχουν να κάνουν με φυλακίσεις ή και με θανατικές καταδίκες. Και οι διευθυντές των εφημερίδων οξύνουν το δημοσιογραφικό ένστικτο, προβάλλοντας στην πρώτη σελίδα τις ποικίλες πράξεις διαμαρτυρίας.
Από ένστικτο και εμπειρία, εμείς οι δημοσιογράφοι είμαστε επιφυλακτικοί όταν έχουμε να κάνουμε με θρησκευτικούς ακτιβιστές. Οι επικλήσεις τους αντιμετωπίζονται στις αίθουσες Τύπου σαν ειδικά αιτήματα οργανωμένων ομάδων συμφερόντων. Οι διευθυντές τονώνουν και πάλι το δημοσιογραφικό ένστικτο, ζητώντας τα θέματα θρησκείας να αντιμετωπίζονται με ευγένεια μεν, αλλά και με επιφύλαξη.
Αυτός ο επαγγελματικός διχασμός πέρασε από το μυαλό μου, κατά τη διάρκεια πρόσφατης συνομιλίας μου με τον Γιου Τζι, Κινέζο συγγραφέα, ο οποίος ισχυρίζεται ότι η πολιτική του αντίσταση προς τον απολυταρχισμό του Πεκίνου έχει τις ρίζες της στη χριστιανική πίστη. Ο Γιου επέμεινε ότι ο Χριστιανισμός θα διαδραματίσει αποφασιστικό ρόλο για την έλευση και εδραίωση των διαφόρων μορφών ελευθερίας, υπέρ των οποίων διαδήλωσαν οι νεκροί της πλατείας Τιενανμέν, το 1989.
Ο Γιου υποστήριξε το ίδιο, δύο μέρες αργότερα, σε συνάντησή του με τον πρόεδρο Μπους στον Λευκό Οίκο. Τότε φάνηκε καθαρά ότι ακόμη και ένας θρησκευόμενος πρόεδρος μπορεί να αισθάνεται άβολα, αν του ζητητθεί να άρει το τείχος που διαχωρίζει την πολιτική διαφωνία από τη θρησκευτική λατρεία. Οταν ο Γιου οδήγησε τη συζήτηση προς αυτή την κατεύθυνση, με αναφορά στην Κίνα, ο πρόεδρος άλλαξε θέμα, σύμφωνα με τις σημειώσεις ενός παρισταμένου στη συνάντηση της 11ης Μαΐου.
Επιφυλακτικότητα
Ο κ. Μπους δεν δίστασε να μιλήσει για τη δική του θρησκευτική εμπειρία στη συνάντησή τους, στην οποία παρίστατο και ο αντιπρόεδρος Ντικ Τσένι. Οταν όμως ο Γιου ζήτησε τη δημόσια υποστήριξη του παράνομου χριστιανικού κινήματος και παρότρυνε τον πρόεδρο να αποφύγει «τα σφάλματα που έγιναν στη συνάντηση της Γιάλτας» το 1945, ο κ. Μπους απάντησε, σύμφωνα με λεπτομερείς σημειώσεις: «Είστε παντρεμένος, έχετε παιδιά;».
Δεν υπάρχει αμφιβολία, ο πρόεδρος Μπους συμμορφώθηκε προς το διπλωματικό πρωτόκολλο. Ενδεχομένως, δεν ήθελε να προκαλέσει νέες τριβές στις σχέσεις του με τον πρόεδρο Χου Τζιντάο, ο οποίος προσεβλήθη από το υβρεολόγιο ενός διαδηλωτή Φαλούν Γκονγκ, έξω από τον Λευκό Οίκο, όταν τον επισκέφθηκε τον Απρίλιο. Ετσι, αργότερα μόνον ο πρόεδρος Μπους συμφώνησε με την πρόταση του Γιου να προσκαλούνται οι χριστιανοί αντιφρονούντες συχνότερα στην αμερικανική πρεσβεία του Πεκίνου.
Ωστόσο, η επιφυλακτικότητα του προέδρου μοιάζει, εκτός των άλλων, να αντανακλά τις δυσκολίες, που οι πολιτικοί, οι δημοσιογράφοι και γενικώς οι πολίτες αντιμετωπίζουν σε μια εποχή κατά την οποία η θρησκεία αναδεικνύεται και πάλι η κινητήρια δύναμη της διεθνούς πολιτικής.
Δικαιοσύνη του Θεού
Ενας συλλογικός αγώνας υπέρ της ψυχής του Ισλάμ έδωσε το έναυσμα ενός πολέμου στη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία. Η Ευρώπη και μεγάλο μέρος της Ασίας θεωρούν ότι η σημερινή αμερικανική πολιτική κυριαρχείται από δεξιές αρχές. Και σύμφωνα με τον Γιου και άλλους, η πιο σημαντική πολιτική πρόκληση, με την οποία βρίσκεται αντιμέτωπη η κομμουνιστική ηγεσία της Κίνας από την εποχή των διαδηλώσεων στην Τιενανμέν, προέρχεται από δύο ταχέως αναπτυσσόμενα, αλλά ανταγωνιστικά θρησκευτικά κινήματα – τους χριστιανούς αντιφρονούντες και τους οπαδούς του Φαλούν Γκονγκ.
«Εκατομμύρια Κινέζοι γίνονται χριστιανοί», λέει ο 33χρονος Γιου, ο οποίος συνελήφθη πριν από δύο χρόνια, επειδή μίλησε ανοιχτά υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τα βιβλία του και άλλα γραπτά του είναι απαγορευμένα στην ηπειρωτική Κίνα, αλλά δημοσιεύονται στο Χονγκ Κονγκ.
«Είμαστε εντελώς διαφορετικοί από τους δημοκρατικούς μαχητές του παρελθόντος, επειδή έχουμε την καθοδήγηση του Θεού. Θέλουμε να φέρουμε αλλαγές στην Κίνα με την αγάπη και τη δικαιοσύνη του Θεού, αλλά με ειρηνικά μέσα», είπε, χρησιμοποιώντας μια γλώσσα που κανείς από τους αντιφρονούντες της Τιενανμέν δεν χρησιμοποίησε ποτέ.
Ο ακτιβισμός του Γιου άρχισε το 1989 σε ηλικία 16 ετών. Στην αρχή παρακολούθησε με δέος τα εκατομμύρια των φοιτητών και εργατών που γέμισαν τους δρόμους για να απαιτήσουν πολιτική αλλαγή. Επειτα με τρόμο, όταν πολλοί από τους διαδηλωτές συνετρίβησαν από τον κινεζικό στρατό που παρενέβη και έδωσε τέλος στις διαμαρτυρίες.
Από την Ουάσιγκτον ευρισκόμενος, δύσκολα μπορεί κανείς να εξαγάγει ορθά συμπεράσματα για το κατά πόσο ευσταθούν οι ισχυρισμοί του Γιου για τον δυναμισμό ή τον προσανατολισμό του παράνομου θρησκευτικού του κινήματος στην Κίνα. Η προσπάθεια μοιάζει άπελπις, διότι περιπλέκεται από τη συνήθεια των δημοσιογράφων να στεγανοποιούν, δηλαδή να διαχωρίζουν την πολιτική από τη θρησκευτική διάσταση της υπόθεσης, όπως ανέφερα στην αρχή. Ωστόσο, η σοβαρότητα, η πειθαρχία και οι καθαροί στόχοι αυτού του αντιφρονούντος ήταν πασιφανείς στη συζήτησή μας. Ορθώς έπραξε ο κ. Μπους και τον προσκάλεσε στον Λευκό Οίκο και θα έπρεπε να σκεφθεί σοβαρά την πρόσκληση του Γιου να προσευχηθεί με τους «κρυπτοχριστιανούς» κατά το επόμενο ταξίδι του στην Κίνα.