Οταν το 1915 ο Αλμπερτ Αϊνστάιν με τη θεωρία της Γενικής Σχετικότητας προέβλεπε την ύπαρξη μαύρων τρυπών, δηλαδή ουρανίων σωμάτων με τεράστια μάζα και βαρύτητα τόσο ισχυρή (άπειρη στην πραγματικότητα) ώστε ακόμη και το φως να μην μπορεί να ξεφύγει από την έλξη τους, πολλοί επιστήμονες αντιμετώπισαν με σκεπτικισμό την πρόβλεψη. Καθώς τα χρόνια περνούσαν τη δεκαετία του ’60 και του ’70 οι αστρονόμοι άρχισαν να βρίσκουν τις πρώτες ενδείξεις για την ύπαρξη μαύρων τρυπών και πλέον στη δεκαετία του ’90 με την εκτόξευση του διαστημικού τηλεσκοπίου Χαμπλ αποκτήσαμε και τις πρώτες ατράνταχτες αποδείξεις.
Πρόσφατα, όμως, για πρώτη φορά στην ιστορία, αστρονόμοι του Caltech με τη βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου Galaxy Evolution Explorer (GALEX) παρατήρησαν μια μαύρη τρύπα να «καταβροχθίζει» ένα αστέρι από την αρχή μέχρι το τέλος. Η παρατήρηση διήρκεσε περίπου δύο χρόνια και η μελέτη που συνέγραψαν οι αστρονόμοι του Caltech θα δημοσιευτεί στις 10 Δεκεμβρίου στην επιστημονική επιθεώρηση Astrophysical Journal Letters. «Αυτό το γεγονός είναι πάρα πολύ σπάνιο, οπότε είμαστε τυχεροί που μελετήσαμε ολόκληρη τη διαδικασία από την αρχή μέχρι το τέλος», εξηγεί η καθηγήτρια του Caltech κ. Σούβι Γκεζαρί, η οποία είναι από τους βασικούς συντάκτες της μελέτης. Η ιστορία έχει ως εξής.
Για χιλιάδες ίσως χρόνια η μαύρη τρύπα αναπαυόταν στο κέντρο ενός ελλειπτικού γαλαξία. Στην ουσία βρισκόταν «εν υπνώσει» μέχρι που ένα αστέρι πλησίασε λίγο πιο πολύ απ’ ό,τι έπρεπε. Η «κοιμισμένη» μαύρη τρύπα βγήκε από τον λήθαργό της και η τεράστια βαρύτητά της άρχισε να κομματιάζει το αστέρι. Υλη από το αστέρι άρχισε να περιστρέφεται γύρω από τη μαύρη τρύπα και στη συνέχεια άρχισε να πέφτει προς το εσωτερικό της, εκλύοντας μια μεγάλη ποσότητα υπεριώδους φωτός, την οποία και εντόπισε ο GALEX. Σήμερα οι επιστήμονες περιοδικά παρακολουθούν την υπεριώδη ακτινοβολία που εκλύεται από τη μαύρη τρύπα, η οποία έχει ελαττωθεί σημαντικά, σημάδι ότι το μεγαλύτερο μέρος του αστεριού έχει χαθεί για πάντα στο εσωτερικό της μαύρης τρύπας. Η ανακάλυψη αυτή ελπίζουμε ότι θα βοηθήσει τους αστροφυσικούς να κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίο οι μαύρες τρύπες εξελίσσονται μέσα στους γαλαξίες που τους φιλοξενούν. «Αυτή η παρατήρηση θα μας βοηθήσει να αξιολογήσουμε τον ρόλο των μαύρων τρυπών στο Διάστημα και να καταλάβουμε πώς «τρέφονται» και μεγαλώνουν μέσα στους γαλαξίες καθώς το σύμπαν εξελίσσεται», δηλώνει ο καθηγητής του Caltech κ. Κρίστοφερ Μάρτιν, ο οποίος συμμετείχε στην έρευνα και τη συγγραφή της μελέτης. Η νεοανακαλυφθείσα μαύρη τρύπα εκτιμάται ότι έχει δεκάδες εκατομμύρια φορές τη μάζα του Ηλιου μας και απέχει από τη Γη 4 δισ. έτη φωτός.
Σύμφωνα με την επικρατούσα σήμερα θεωρία, κάθε γαλαξίας φιλοξενεί στο κέντρο του μια μικρότερη ή μεγαλύτερη μαύρη τρύπα, ωστόσο μερικές εμφανίζουν εντονότερη δραστηριότητα από άλλες. Οι ενεργές μαύρες τρύπες έλκουν την ύλη προς το εσωτερικό τους και λόγω της ταχύτητας αναπτύσσεται θερμότητα και εκλύεται υπεριώδης ακτινοβολία και ακτίνες Χ. Αντιθέτως, οι μαύρες τρύπες που βρίσκονται εν υπνώσει εντοπίζονται πολύ δυσκολότερα.
Αυτός είναι ο λόγος που οι επιστήμονες ενθουσιάζονται όταν ένα ανυποψίαστο άστρο πλησιάσει πολύ μια κρυμμένη μαύρη τρύπα, ένα γεγονός που υπολογίζεται ότι συμβαίνει μια φορά στα 10 χιλιάδες χρόνια σ’ ένα συνηθισμένο γαλαξία. Οταν, λοιπόν, η βαρυτική έλξη της μαύρης τρύπας υπερβεί τη βαρύτητα του ίδιου του άστρου, τότε αυτό αρχίζει να επιμηκύνεται και στη συνέχεια να διαλύεται. «Το αστέρι απλά δεν μπορούσε να αντισταθεί», λέει η κ. Γκεζαρί, «τώρα που γνωρίζουμε ότι μπορούμε να παρατηρήσουμε αυτό το φαινόμενο στο υπεριώδες φως έχουμε στη διάθεσή μας ένα καινούργιο εργαλείο που θα μας βοηθήσει να ανακαλύψουμε και νέες μαύρες τρύπες». Το ίδιο φαινόμενο, σε πολύ μικρότερη κλίμακα βεβαίως, παρατηρείται στη Γη κάθε ημέρα, όταν η βαρύτητα της Σελήνης έλκει τον πλανήτη μας προκαλώντας την παλίρροια και την άμπωτη.