ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ. Ο Μουράτ Γιετκίν, έγκυρος σχολιαστής της κεντροαριστερής «Ραντικάλ», έγραψε πως το 2007 θα είναι «το έτος των πιο κρίσιμων εκλογών τα τελευταία χρόνια». Των βουλευτικών, προγραμματισμένων για τον Νοέμβριο του 2007, προηγείται η εκλογή του διαδόχου του προέδρου Σέζερ. Ο πρωθυπουργός Ερντογάν έχει ήδη δηλώσει την πρόθεσή του να διεκδικήσει την προεδρία, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις των κεμαλιστών και του στρατεύματος, που δεν επιθυμούν να απολέσουν ένα προπύργιό τους. Οι φήμες για επικείμενη επέμβαση του στρατού οργιάζουν. Ταυτόχρονα, εντείνονται οι προσπάθειες εξεύρεσης πολιτικής λύσης, ώστε οι ετερόκλητες κοινωνικές δυνάμεις που θέλουν να αποτρέψουν τόσο την κατάληψη της προεδρίας από τον Ερντογάν όσο και την επανεκλογή του στην εξουσία να επιτύχουν τον στόχο τους εντός δημοκρατικού πλαισίου.
Πιθανή η συνεργασία των δύο
Στις προσπάθειες αυτές εντάσσεται το φλερτ του ηγέτη του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) με τον ηγέτη του ακροδεξιού Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP) Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Ο Ερντογάν θεωρείται αδιαφιλονίκητος αρχηγός του πολιτικού παιγνιδιού, χωρίς ουσιαστική αντιπολίτευση. Μια συνεργασία CHP – MHP θα αποσκοπούσε στο να σερβίρει στο εκλογικό σώμα ευρείας αποδοχής εναλλακτική λύση χωρίς ισλαμιστικές αποχρώσεις.
Τον εθνικισμό επικαλέσθηκαν οι δύο ηγέτες στα μηνύματα με τα οποία διακήρυσσαν την ιδεολογική τους προσέγγιση. Ο λόγος τους διαφέρει. Το φασιστικών καταβολών MHP μιλάει για τον αρχηγό, τη φυλή, το τουρκικό αίμα, το πεπρωμένο, τον τουρκισμό κ.λπ. Η πολιτοφυλακή της παράταξης, οι «γκρίζοι λύκοι», είχε στο παρελθόν επιδοθεί τόσο στην εμπορία ναρκωτικών, όσο και σε φόνους αριστερών, λιντσαρίσματα και σφαγές Αλεβιτών και δολοφονίες διανοουμένων. Αντιθέτως, ο εθνικισμός του CHP είναι, όπως εξηγεί ο αναλυτής Αχμέτ Ινσέλ, «ο εθνικισμός των μοντέρνα ντυμένων» που δεν φωνασκούν. Ο «εθνικισμός του Ατατούρκ» διαφημίζεται ως «ο πιο δημοκρατικός, πολιτισμένος και μοντέρνος εθνικισμός του κόσμου», ενώ τονίζεται σε κάθε ευκαιρία πως δεν εδράζεται στη φυλή ή τη θρησκεία, αλλά στα ιδεώδη, την κοινότητα πεπρωμένου και την ιδιότητα του πολίτη της Τουρκικής Δημοκρατίας.
Μανιφέστο της πιθανής συμπόρευσης CHP – MHP αποτέλεσαν οι δηλώσεις του Μπαχτσελί στο συνέδριο, που ερμηνεύθηκαν ως εγκατάλειψη του φασιστικού εθνικισμού και αποδοχή του «εθνικισμού του Ατατούρκ» του CHP. Ο Μπαχτσελί έκανε ανοίγματα προς τους Αλεβίτες, αλλά και στους Κούρδους, ανοίγματα για τα οποία τον επέπληξαν οι σκληροπυρηνικοί. Είπε πως το εθνικιστικό συναίσθημα δεν στηρίζεται στο αίμα, αλλά στον νομικό δεσμό με το κράτος. «Το ΜΗΡ εγκατέλειψε τους τραμπουκισμούς και έγινε απλά εθνικόφρον», είπε στέλεχος του CHP. Αμφότεροι Μπαϊκάλ και Μπαχτσελί δήλωσαν πως «τα σημεία που μας ενώνουν έχουν αυξηθεί». Πρόκειται για την αντίθεση στην Ε.Ε., την παγκοσμιοποίηση, την κατοχύρωση των ελευθεριών των μειονοτήτων, τις ιδιωτικοποιήσεις, την κατάργηση του άρθρου 301 του Ποινικού Κώδικα περί προσβολής του τουρκισμού, την αποπομπή του στρατού από την πολιτική. Και η εμμονή πως η Ε.Ε. δεν είναι παρά ένα προδοτικό σχέδιο διαίρεσης της χώρας.
Αν και ο Μπαϊκάλ γρήγορα διέψευσε πως η «ιδεολογική προσέγγιση στα πλαίσια του κεμαλικού εθνικισμού», αποτελεί προάγγελο συνασπισμού, η εξέλιξη θεωρείται πολύ πιθανή. Το μεν MHP, αν και έχει αυξήσει το ποσοστό του λόγω των αντιευρωπαϊκών συναισθημάτων, ενδέχεται να μην ξεπεράσει το όριο του 10% για να εισέλθει στην Εθνοσυνέλευση. Τα δύο κόμματα μαζί δύσκολα θα συγκέντρωναν ποσοστό μεγαλύτερο του 35%. Ωστόσο, η συνεργασία τους φαίνεται το μόνο δυνατό μέτωπο κατά του κυβερνώντος, που παρότι έχει χάσει έδαφος παραμένει πρώτο με διαφορά. H απειλή ενδέχεται να κάμψει την αλαζονεία και το ενίοτε δεσποτικό στυλ του Ερντογάν, ενώ ο πρωθυπουργός ίσως να θυσιάσει τη φιλοδοξία της προεδρίας για τον στόχο της επανεκλογής της παράταξής του. Δεν αποκλείεται δε το κυβερνών κόμμα να αναζητήσει και αυτό εταίρο. Τα σενάρια πληθαίνουν.