Με τις λέξεις «χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου» θα μπορούσε να συνοψίσει κανείς την έκθεση της Επιτροπής Μπέικερ για το Ιράκ. Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Τζέιμς Μπέικερ και ο πρώην γερουσιαστής Λι Χάμιλτον απέδειξαν τις ικανότητές τους ως διαπραγματευτές, επιτυγχάνοντας ομοφωνία μεταξύ των πέντε Δημοκρατικών και των πέντε Ρεπουμπλικανών, μελών της Επιτροπής. Η ομοφωνία αυτή επετεύχθη, όμως, εις βάρος της τόλμης. Το Ιράκ έχει διαιρεθεί και βρίσκεται σε εμφύλιο πόλεμο, αυτό όμως δεν αναφέρεται πουθενά στην έκθεση. Η Επιτροπή μοιάζει να θεωρεί ακόμη εφικτή τη δημιουργία ενιαίου κράτους, πράγμα που καθιστά τα πορίσματά της απλώς ευχολόγια.
Η Επιτροπή προτείνει η αμερικανική βοήθεια στην κυβέρνηση του Ιράκ να εξαρτάται από συγκεκριμένες παραμέτρους. Οι όροι αυτοί θα περιλαμβάνουν συνταγματική αναθεώρηση, ώστε οι ουσιαστικά ανεξάρτητες περιοχές του Ιράκ να τεθούν υπό τον έλεγχο της Βαγδάτης, τη μεταρρύθμιση των νόμων «απο-μπααθοποίησης» που θα προσφέρουν στους σουνίτες οπαδούς του Σαντάμ Χουσεΐν μεγαλύτερο ρόλο στη δημόσια ζωή. Πολλά σημεία του προγράμματος αυτού είναι αμφιλεγόμενα.
Το νέο σύνταγμα
Το νέο ιρακινό σύνταγμα επιτρέπει σε Κούρδους, σιίτες και σουνίτες να σχηματίσουν ισχυρές αυτόνομες περιοχές, με δικούς τους στρατούς και έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πηγών. Πρόκειται για το καλύτερο αντίδοτο στον φονικό συγκεντρωτισμό του Ιράκ και ενεκρίθη από 80% των ψηφοφόρων. Είναι δύσκολο να καταλάβουμε γιατί πρέπει τώρα να γκρεμιστεί.
Ακόμη χειρότερα, το πρόγραμμα Μπέικερ – Χάμιλτον είναι εντελώς ανεφάρμοστο. Οι ψηφοφόροι στο Κουρδιστάν, για παράδειγμα, θα πρέπει να συμφωνήσουν σε μια τέτοια συνταγματική αναθεώρηση, πράγμα απίθανο μιας και ψήφισαν σε ποσοστό 98,7% υπέρ της ανεξαρτησίας. Το ιρακινό σύνταγμα απαγορεύει τις πολιτοφυλακές, ενώ είναι αμφίβολο ότι ένας τέτοιος νόμος θα έχει αποτελέσματα. Σιίτες και σουνίτες, όμως, θεωρούν τις πολιτοφυλακές και τις άλλες παράνομες ένοπλες ομάδες αναγκαίες για την αυτοπροστασία τους και τη διεξαγωγή του εμφυλίου πολέμου. Η αμνηστία θεωρείται αίτημα των ηττημένων, ενώ οι σουνίτες αντάρτες πιστεύουν ότι κερδίζουν. Εάν οι εξεγερμένοι ήταν έτοιμοι να ανταλλάξουν τα εδαφικά κέρδη τους για μία αμνηστία, δεν θα είχαν πάρει τα όπλα στην αρχή.
Στρατός και αστυνομία
Η πρόταση της επιτροπής για απόσυρση των ΗΠΑ από το Ιράκ μέχρι το 2008, προϋποθέτει ότι η ιρακινή αστυνομία και ο στρατός μπορούν να γίνουν εγγυητές της δημόσιας ασφάλειας. Στην πραγματικότητα, όμως, στρατός και αστυνομία αποτελούνται από σιίτες ή σουνίτες, με άμεση εμπλοκή στον εμφύλιο πόλεμο. Η πρόταση για απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων αποτελεί βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, μιας και ο στρατός των ΗΠΑ αδυνατεί να εμποδίσει τον εμφύλιο και να επανενώσει τη χώρα. Ο πρόεδρος Μπους, όμως, έχει δηλώσει ότι δεν θα αποδεχθεί την πρόταση αυτή, ενώ το νέο Κογκρέσο δεν διαθέτει την πολιτική βούληση και τις αναγκαίες ψήφους για να επιβάλει την απόσυρση αυτή.
Η επιτροπή προτείνει σωστά την εμπλοκή του Ιράκ και της Συρίας στις ειρηνευτικές πρωτοβουλίες. Καμία από τις δύο χώρες, όμως, δεν έχει την ικανότητα να βελτιώσει σημαντικά την κατάσταση στο Ιράκ ούτε και θα θελήσει κάτι τέτοιο, όσο η κυβέρνηση Μπους επιδιώκει καθεστωτική αλλαγή στα κράτη αυτά.
Στις 21 Ιουνίου 1991, ο Τζέιμς Μπέικερ επισκέφθηκε το Βελιγράδι και προειδοποίησε τους ηγέτες της Γιουγκοσλαβίας σχετικά με τους κινδύνους της διάσπασης. Τέσσερις ημέρες αργότερα, Σλοβενία και Κροατία ανεκήρυτταν την ανεξαρτησία τους. Ο Μπέικερ είχε παρανοήσει το πρόβλημα που οδήγησε σε αιματηρό εμφύλιο, κάτι που κινδυνεύει να επαναληφθεί και στην περίπττωση του Ιράκ.