Κανείς δεν γνωρίζει πραγματικά πόσο θα κοστίσουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Λονδίνου, ούτε ο σερ Ρόι Μακνάλτι, ο επικεφαλής της επιτροπής για τα έργα των Ολυμπιακών Αγώνων, ούτε η Τέσα Τζάουελ, Βρετανή υπουργός Πολιτισμού, Μέσων επικοινωνίας και Αθλητισμού. Η κοινή λογική μας λέει ότι θα πρέπει να υπολογίσουμε αρκετά δισεκατομμύρια περισσότερα από το προβλεπόμενο κόστος.
Υπό τη σκιά της εθνικής δυσαρέσκειας, η οποία όμως εκφράζεται με χαμηλούς τόνους, αυτό το πρόχειρο, απειλητικό πανηγύρι που έχει λάβει έντονη πολιτική χροιά, θα ολοκληρωθεί μεν, αλλά με δυσκολίες. Θα χρειαστεί ένα δυνατό τελικό σπριντ, που θα κοστίσει όμως πολύ ακριβά και το οποίο θα φέρουν εις πέρας φτηνά εργατικά χέρια που θα εισαχθούν από το εξωτερικό. Οι Αγώνες ασφαλώς και δεν θα διαρκέσουν πολύ, θα αποτελέσουν όμως ένα γεγονός που αν όχι όλοι, οι περισσότεροι από μας θα σπεύσουμε να παρακολουθήσουμε σε τεράστιες οθόνες μέσα σε παμπ όπου θα έχει απαγορευτεί το κάπνισμα ή τρώγοντας έτοιμο φαγητό στην ασφάλεια των σπιτιών μας.
Το «όραμα» και οι εργολάβοι
Ο Ρόι Μακνάλτι λέει ότι ο αρχικός προϋπολογισμός των Ολυμπιακών του Λονδίνου υπολογίστηκε χωρίς να γίνει εκτίμηση του συνολικού κόστους για τις υπάρχουσες εγκαταστάσεις και για τις νέες που πρόκειται να κατασκευαστούν. Γιατί για όσους απασχολούνται στον σημερινό κόσμο των χρηματοπιστωτκών επιχειρήσεων, αυτού του τύπου οι παραλείψεις θα διορθωθούν στην πορεία. Υπάρχει ωστόσο ένα θεμελιώδες πρόβλημα, με μεγάλες οικονομικές συνέπειες και αφορά τον τρόπο που η Βρετανία θα πειθαναγκάζεται στην πορεία της μέχρι το 2012. Το πρόβλημα είναι διπλό: από τη μια είναι η πραγματοποιηση, η τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων και από την άλλη η «ανάπλαση της πόλης» που οι Αγώνες θα προκαλέσουν. Ενώ το κόστος της τελεσης μπορεί να υπολογιστεί με ακρίβεια, το κόστος της «ανάπλασης» μπορεί να είναι ανυπολόγιστο.
Παρότι οι Αγώνες θα διεξαχθούν σε συγκεκριμένες εγκαταστάσεις, η «ανάπλαση» της πόλης που θα επιφέρουν δεν έχει όρια και συνεπώς δεν έχει τελικό κόστος. «Ανάπλαση» της πόλης είναι λέξεις και έννοιες τις οποίες οι πολιτικοί, ως άλλοι προφήτες, διασύρουν, εντάσσοντάς τες σε αυτό που αποκαλούν «όραμα». Το «όραμα» που μοιράζονται με ευσεβείς εργολάβους είναι το όραμα μιας «ζωηρής» και «βιώσιμης ανάπτυξης» νέων κοινοτήτων οι οποίες θα εκτείνονται ανάμεσα στους υπερσύγχρονους δρόμους μιας νέας Ιερουσαλήμ. Πόσο μακριά όμως θα απλωθεί αυτός ο θαυμαστός καινούργιος ολυμπιακός κόσμος με τα οικοδομικά τετράγωνα των γραφείων που θα μοιάζουν με ανάλογα στη Σαγκάη και τα εμπορικά κεντρα αμερικανικής εμπνέυσεως; Μέχρι το Ντάγκεναμ; Μέχρι τον αυτοκινητόδρομο Α11 που οδηγεί στο Κέιμπριτζ; Κανείς δεν ξέρει.
Η κοιλάδα του Λι
Αυτό που ξέρουμε όμως είναι ότι ο ποταμός Λι, ο οποίος θα διασχίζει το Ολυμπιακό Πάρκο, θα βρεθεί στο επίκεντρο του «οράματος» για την ανάπλαση του Λονδίνου για το 2012. Σύμφωνα με το σχετικό έγγραφο που περιγράφει το πλαίσιο ανάπτυξης και το σχεδιασμό για την αναμόρφωση της κοιλάδας του Λι, το οποίο έδωσε στη δημοσιότητα ο δήμαρχος του Λονδίνου, το όραμα αυτό συνίσταται στο εξής: στο «να μεταμορφωθεί η κοιλάδα του Λι και να εξελιχθεί σε περιοχή που θα σφύζει απο ζωή, μια περιοχή πολλαπλών χρήσεων, με υψηλό βιοτικό επιπεδο και βιώσιμη ανάπτυξη η οποία θα ενταχθεί πλήρως στον αστικό ιστό του Λονδίνου». Μια περιοχή, τέλος, η οποία θα δημιουργηθεί σε μια ειδικά διαμορφωμένη έκταση, όπου επιπλέον θα σχεδιαστούν σημαντικοί χώροι πρασίνου και λίμνες.
Αυτού του τύπου τα σχέδια ανάπλασης προκαλούν αηδία ολυμπιακών διαστάσεων. Η συγκεκριμένη έκθεση του δημάρχου δεν αναφέρει, εκτός απο τις λίμνες και τις εκτάσεις όπου θα χτιστούν κτίρια γραφείων, καταστήματα προς ενοικίαση και κατοικίες που θα πωλούνται και θα ενοικιάζονται σε προσιτές τιμές, τι είδους βιομηχανίες και θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν στην περιοχή χάρη στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Και όμως, αν πράγματι σκοπεύουν να κεφαλαιοποιήσουν την ολυμπιακή κληρονομιά και να διατηρήσουν το κόστος των Αγωναν σε ελεγχόμενα επιπεδα και επιπλέον να το δικαιολογήσουν, όλοι αυτοί που εργάζονται για την πραγμάτωση του οράματος των Ολυμπιακών Αγώνων θα πρέπει να είναι σε θέση να μας πουν και να μας εξηγήσουν τι ακριβώς έχουν σχεδιάσει για αυτήν τη Γη της Επαγγελίας.
Θα ήταν προτιμότερο όλοι αυτοί να επενδύσουν σε ένα λαμπρό και εμνευσμένο σχέδιο ανάπλασης ακόμη και «ταπεινό», παρά να προσπαθήσουν να θεραπεύσουν όλα τα δεινά του Λονδίνου δίνοντας χρήματα δεξιά και αριστερά σαν να πρόκειται για βαριά μεθυσμένους που επιδίδονται σε ασύστολη γενναιοδωρία. Φανταστείτε, για παράδειγμα, αν αυτοί που εργάζονται στην ολυμπιακή ομάδα ήταν ικανοί να χτίσουν μια περιορισμένη μεν, καινούρια όμως περιφέρεια του Λονδίνου. Με καλοσχεδιασμένα, στέρεα, σπίτια, προστατευμένα απο τις πλημμύρες και τους ανέμους που φυσούν στην κοικλάδα του Λι. Σπιτια που θα συνδέονταν με καταστήματα και χρήσιμες υπηρεσίες και τα οποία θα εξυπηρετούνταν από δημόσια μέσα μαζικής μεταφοράς. Σπίτια σε πολύ κοντινή απόσταση -η οποία θα καλύπτεται περπατώντας- από τα σχολεία των παιδιών και τις δουλειές των γονιών τους.
Πράσινο, αντί υποδομών
Το Ολυμπιακό Παρκο βρίσκεται κοντά στην παλιά έδρα των σιδηροδρόμων της Great Eastern Railway. Οι όχθες του Λι έσφυζαν κάποτε από ζωή και επιχειρήσεις που στην εποχή τους θεωρούνταν υψηλής τεχνολογίας. Το πνεύμα αυτής της περιοχής θα έπρεπε να ενθαρρύνει την ανάπτυξη υποδομών που θα διασφαλίσουν τη δημιουργία νέων βιομηχανιών. Αντ’ αυτού ενθαρρύνει την κατασκευή κτιρίων εκατοντάδων χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων τα οποία θα φιλοξενούν γραφεία και αλυσίδες πολυκαταστημάτων και εντείνει τη φιλολογία περί «δημιουργίας χώρων πρασίνου και λιμνών».
Φανταστείτε, για παράδειγμα, το Λονδίνο να σχεδίαζε και να κατασκεύαζε σε αυτήν την περιοχή το δικό του στόλο λεωφορείων με χαμηλή κατανάλωση καυσίμων. Φανταστείτε στην ίδια περιοχή, στις όχθες του ποταμού Λι, να δημιουργούνταν νέα εργαστήρια βιοτεχνολογίας και νανοτεχνολογίας. Φανταστείτε να δημιουργούνταν νέες αληθινές δουλειές, για αληθινούς ανθρώπους. Τέτοιες καινοτομίες θα ενεθάρρυναν επίσης και τους εκπροσώπους της καλύτερης και της πιο δημιουργικής ευρωπαϊκής βιομηχνίας και θα άξιζαν ακόμη και την επιθετική πολιτική που εφαρμόζεται αναφορικά με τους Ολυμπιακόυς του Λονδίνου.