Μα πού κρύφτηκαν 3,5 εκατομμύρια άνθρωποι; Το ερώτημα γεννιέται αυθόρμητα καθώς αντικρίζουμε μια ήσυχη, σχεδόν «άδεια», σε πρώτη ματιά, πόλη, στην καρδιά της πρώην Ανατολικής Γερμανίας. Ακόμη και στο ιστορικό κέντρο, με τα πλατιά βουλεβάρτα και τα βαριά, πρωσικά κτίρια, τα κανάλια του ποταμού Σπρέε και τα μεγάλα πάρκα, όπου ασχολούνταν με το κυνήγι οι παλιοί ηγεμόνες, τίποτα δεν θυμίζει τον συνωστισμό και τη βουή μιας ευρωπαϊκής μεγαλούπολης.
Ολα αλλάζουν, όμως, όταν πέφτει ο ήλιος πίσω από την Πύλη του Βραδεμβούργου. Οι Βερολινέζοι κατηφορίζουν την περίφημη λεωφόρο «Ούντερ ντεν Λίντεν» (Υπό τας Φιλύρας), κατακλύζουν τη γραφική Ζεντάρμενμαρκτ με την ανοιχτή αγορά και τη χριστουγεννιάτικη διακόσμηση ή παίρνουν στα όρθια ένα «γκλούβεν», το ζεστό κρασί με τα μυρωδικά που θωρακίζει απέναντι στο διαπεραστικό κρύο. Η πραγματική καρδιά του Βερολίνου χτυπάει τη νύχτα ρομαντικά στην Οπερα με τον «Δρ Φάουστ», ανατρεπτικά στο Μπερλίνερ Ανσάμπλ με τον Μπρεχτ, σε ρυθμούς λάτιν στα κουβανέζικα μπαρ, ή και άγρια στα στέκια του σκληρού ροκ και της πανκ, όπου καταναλώνονται ποτάμια μπίρας μέσα σε πυκνά σύννεφα καπνού, σ’ αυτή την τόσο οργανωμένη αλλά και τόσο «αναρχική» μητρόπολη, που αποτελεί έναν από τους τελευταίους παραδείσους των Ευρωπαίων καπνιστών.
Τολμηρή συνύπαρξη
Από την Πρωτοχρονιά του 2007 και για έξι μήνες, το Βερολίνο θα είναι η πρωτεύουσα της Ευρώπης, καθώς η Γερμανία αναλαμβάνει την προεδρία της Ενωσης. Προσκεκλημένοι από το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών με αυτή την ευκαιρία, είχαμε τη δυνατότητα να διαπιστώσουμε την εντυπωσιακή μεταμόρφωση της πόλης στα 17 χρόνια που πέρασαν από την πτώση του Τείχους.
Σήμερα, το Βερολίνο αποτελεί ένα τεράστιο εργοτάξιο, όπου τα πιο σύγχρονα ρεύματα της αρχιτεκτονικής συνυπάρχουν με τα υπό ανακαίνιση μνημεία, τη ζωντανή Ιστορία μιας πόλης που συμπυκνώνει από μόνη της τα έπη και τις τραγωδίες της νεότερης ευρωπαϊκής ιστορίας. Εμβληματικό σύμβολο αυτής της τολμηρής συνύπαρξης, το Ράιχσταγκ, με τον γυάλινο, διαφανή τρούλο του Νόρμαν Φόστερ να στεφανώνει το ιστορικό κτίριο που κάηκε από τους προβοκάτορες του Χίτλερ, είδε την κόκκινη σημαία να αναγγέλλει πάνω από την καμένη γη το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, έμεινε κλειστό, ένα στοιχειωμένο κάστρο, σε όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, για να ξαναγίνει έδρα της Μπούντεσταγκ, του Κοινοβουλίου της ενιαίας, δημοκρατικής Γερμανίας.
Σε μικρή απόσταση από το Ράιχσταγκ και την Πύλη του Βραδεμβούργου, το Μνημείο του Ολοκαυτώματος, έργο του Αμερικανού Πίτερ Αϊζενμαν, που εγκαινιάσθηκε πριν από λίγους μήνες. Πρόκειται, εξ όσων γνωρίζουμε, για το μοναδικό μνημείο εθνικής ντροπής στην πρωτεύουσα ενός μεγάλου και ισχυρού κράτους. Σκέφτεται κανείς ότι μόνο ένα έθνος με ισχυρή αυτοπεποίθηση μπορεί να διαθέτει αυτή την πολυτέλεια.
Το 1989, οι Γερμανοί γύρισαν σελίδα, αλλά δεν ένιωσαν την ανάγκη να σβήσουν σελίδες της Ιστορίας τους. Αυτό βεβαιώνει η κεντρική λεωφόρος Καρλ Λίμπνκνεχτ, προς τιμήν του ηγέτη της σοσιαλιστικής επανάστασης του 1918, τα πανταχού παρόντα (από τα κτίρια μέχρι τα T shirts, τις αφίσες και τα μπρελόκ) εμβλήματα της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας (DDR), τα αγάλματα του Μαρξ και του Ενγκελς απέναντι από το Δημαρχείο.
Οι σημερινοί Βερολινέζοι, «Οσις» και «Βέσις» (Ανατολικοί και Δυτικοί) ζουν μαζί με τα φαντάσματά τους συνειδητοποιώντας ότι μαθαίνει κανείς από την Ιστορία κοιτάζοντας προς τα πίσω και γράφει Ιστορία κοιτάζοντας προς τα εμπρός.