ΤΡΙΠΟΛΗ. Θύματα βάναυσου παραλογισμού που θυμίζει Μεσαίωνα και δεν στερείται πολιτικών προεκτάσεων, ήταν και ενδέχεται να παραμείνουν για πολύ ακόμη, σύμφωνα με σχόλια εμπειρογνωμόνων και αναλυτών, οι πέντε Βουλγάρες νοσοκόμες και ο Παλαιστίνιος γιατρός, οι οποίοι καταδικάστηκαν σε θάνατο για δεύτερη φορά μέσα σε μια οκταετία, ως υπεύθυνοι για τη μόλυνση με τον ιό του έιτζ 426 παιδιών σε νοσοκομείο της Λιβύης. Η απόφαση να επιβληθεί στους έξι η εσχάτη των ποινών προκάλεσε σοκ στις δυτικές κυβερνήσεις, αλλά και πανηγυρισμούς στο ακροατήριο του δικαστηρίου της Τρίπολης, όπου οι συγγενείς των παιδιών ξέσπασαν σε ζητωκραυγές υπέρ του Καντάφι, επειδή όπως είπαν «αγνόησε τις υποδείξεις της Δύσης»…
Εάν για πολλές οικογένειες της Λιβύης η οκταετής οδύσσεια των έξι και η προχθεσινή δεύτερη καταδίκη τους συνιστά νίκη κατά των Δυτικών εχθρών – «που έφεραν σκοπίμως τον θανατηφόρο ιό για να υπονομεύσουν τους μουσουλμάνους και τη Λιβύη» – για τον Καντάφι η υπόθεση χρησιμεύει ως διαπραγματευτικό χαρτί. Η Τρίπολη έχει ζητήσει 10 εκατ. ευρώ ως αποζημίωση για κάθε παιδί, αλλά η Βουλγαρία και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις απέρριψαν το αίτημα, αντιπροτείνοντας νοσηλεία σε ευρωπαϊκά νοσοκομεία.
Ωρα για διαπραγματεύσεις
«Τώρα ήλθε η ώρα να αρχίσουν οι πραγματικές διαπραγματεύσεις, προκειμένου να βρεθεί κάποιος τρόπος διευθέτησης των θεμάτων της αποζημίωσης και της απαλλαγής των νοσοκόμων», σχολίασε ο Τζορτζ Χόφε, ειδικός για θέματα Βορείου Αφρικής στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ. Πολλά θα εξαρτηθούν, πρόσθεσε ο ίδιος, από το ποσό που θα διαθέσει η διεθνής κοινότητα… Ωστόσο, και μόνη η προοπτική επιδείνωσης των σχέσεων της Λιβύης με τη Δύση μπορεί να προσφέρει ελπίδες για την απελευθέρωση των έξι, εκτιμούν οι αναλυτές, θυμίζοντας ότι ο Μοαμάρ Καντάφι έχει δηλώσει έτοιμος να συμμορφωθεί από το 2003, όταν αποκήρυξε τα πυρηνικά, χημικά και βιολογικά όπλα.
Η φινλανδική προεδρία της Ε. Ε. καταδίκασε την απόφαση του δικαστηρίου, ενώ ο επίτροπος αρμόδιος για θέματα δικαιοσύνης, Φράνκο Φρατίνι, εξέφρασε την ελπίδα ότι οι αρχές της Λιβύης θα την αναθεωρήσουν. «Η συνεργασία με την Ε. Ε. πρέπει να βασίζεται στα θεμελιώδη δικαιώματα», δήλωσε επίτροπος και αντιπρόεδρος της Κομισιόν για να συμπληρώσει: «Δεν μπορώ να φανταστώ ότι θα γίνουν τελικά οι εκτελέσεις, διότι η λιβυκή ηγεσία έχει τα μέσα για να ανατρέψει την απόφαση».
Αδικη η πρώτη δίκη
Εκκληση στην ηγεσία της Λιβύης να παρέμβει απηύθυνε και το βουλγαρικό υπουργείο Εξωτερικών. Μετά την πρώτη καταδίκη το 2004, το Ανώτατο Δικαστήριο της Λιβύης, σημειωτέον, απέρριψε την ποινή και διέταξε επανεκδίκαση της υπόθεσης. Με οργή αντέδρασε η Διεθνής Αμνηστία, καταγγέλλοντας ότι «η θανατική καταδίκη συνιστά την πλέον ακραία, βάναυση, απάνθρωπη και εξευτελιστική τιμωρία, που στην περίπτωση αυτή έχει επιβληθεί ύστερα από μια κραυγαλέα άδικη δίκη»… «Σε αυτή τη δίκη, όπως και στην προηγούμενη, οι ομολογίες αποσπάστηκαν με βασανιστήρια, ενώ δεν επετράπη η κατάθεση στοιχείων διεθνών εμπειρογνωμόνων που ακυρώνουν όλο το σκεπτικό των Λίβυων ειδικών», διαμαρτυρήθηκε ο Μαλκομ Σμαρτ, διευθυντής της αρμόδιας υπηρεσίας της Διεθνούς Αμνηστίας. Ο ίδιος επικαλέστηκε έκθεση του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, στην οποία υπογραμμίζεται ότι ο υποτύπος του ιού ΗΙV που ευθύνεται για τη μόλυνση των παιδιών -50 από τα οποία νόσησαν και πέθαναν- εμφανίστηκε στο νοσοκομείο Αλ-Φατέχ της Βεγγάζης πολύ πριν από τον Μάιο του ’98, οπότε οι εισαγγελείς υποστηρίζουν ότι άρχισε το μέγα έγκλημα.