Οσοι φοβούνται τον μουσουλμανικό εξτρεμισμό αποκαλούν το Λονδίνο, Λονδονιστάν. Τώρα, όμως, μετά τη μυστηριώδη δηλητηρίαση και τον θάνατο του Αλεξάντερ Λιτβινένκο, του Ρώσου πρώην πρακτορα της KGB, άλλες ονομασίες ηχούν πιο ταιριαστές: Λόντονγκραντ, Μόσχα επί του Τάμεση. Αυτές οι νέες ονομασίες αντανακλούν τις αλλαγές που επέφερε η «εισβολή» των Ρώσων στο Λονδίνο μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου. Σύμφωνα με υπολογισμούς, στο Λονδίνο ζουν σήμερα 300.000 άτομα που προέρχονται από τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες. Το ένα τρίτο εξ αυτών εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο την τελευταία διετία. Ανάμεσά τους υπάρχουν κατάσκοποι με σκοτεινές διασυνδέσεις αλλά και πρώην κατάσκοποι, συνωμότες, πρώην αντιφρονούντες, πλούσιοι επιχειρηματίες, καθώς και ορισμένοι που προέρχονται από συγκεκριμένη τάξη στη Ρωσία γνωστοί ως ολιγάρχες.
Πλούσιοι και λέσχες
Στο Λονδίνο παραδοσιακά συγκεντρώνονταν πλούσιοι ξένοι, οι οποίοι επεδείκνυαν τον πλούτο τους σε εστιατόρια, νάιτ κλαμπ και χαρτοπαικτικές λέσχες: Οι ξένοι αυτοί, τη δεκαετία του 1970, ήταν Αραβες, τη δεκαετία του 1980 ήταν η σειρά των Ιαπώνων, ενώ πλούσιοι Αμερικανοί εμφανίζονταν σποραδικά, ανά δεκαετία. Ωστόσο, μετά την «απελευθέρωση» της Ρωσίας, με την κατάρρευση του κομμουνισμού, την οποία επακολούθησε η δημιουργία μιας τάξης βαθύπλουτων αλλά και η ανάδειξη μεγάλων δικτύων οργανωμένου εγκλήματος -τα οποία κατέστειλε ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν-, οι πλούσιοι Ρώσοι είναι πλέον οι διαβόητοι ξένοι του Λονδίνου.
Είναι αυτοί που ενώ στη Ρωσία είναι αναγκασμένοι να κινούνται διακριτικά για να μην επισύρουν τη μήνιν του προέδρου Πούτιν, στο Λονδίνο ξοδεύουν ελεύθερα και απεριόριστα. Ορισμένοι εξ αυτών αγοράζουν έργα τέχνης, άλλοι οργανώνουν εντυπωσιακά πάρτι. Αλλοι πάλι αγοράζουν σπίτια για τις οικογένειές τους και μετακινούνται από το Λονδίνο στη Ρωσία καθημερινά για τις δουλειές τους. Η Μόσχα, εξάλλου, απέχει μολις τρεισήμισι ώρες με το αεροπλάνο.
«Η Γερμανία είναι καλή για όσους αποταμιεύουν, ενώ το Λονδίνο είναι καλό για όσους ξοδεύουν», λέει ο 48χρονος Αντρέι Νεκράσοφ, κινηματογραφιστής και φίλος του Λιντβινένκο, ο οποίος πέρασε πολλά χρόνια στο Λονδίνο και σήμερα ζει στο Βερολίνο. «Οι Ρώσοι που εργάζονται ως στελέχη επιχειρήσεων στο Λονδίνο, προτιμούν ώς ένα βαθμό τη βρετανική πρωτεύουσα για την ευελιξία που προσφέρει στον τραπεζικό τομέα. Πολλοί εξ αυτών των στελεχών ανήκουν, με βάση τα δυτικά πρότυπα, στη μέση και την ανώτερη τάξη» τονίζει. «Μπορεί να αγοράσουν ένα διαμέρισμα πληρώνοντας δύο εκατομμύρια δολάρια σε μετρητά. Αυτό σημαίνει μέση τάξη στη Ρωσία σήμερα – ένας Ρώσος που φέρνει χρήματα σε μια πλαστική σακούλα» καταλήγει.
«Το ένα τέταρτο των κατοικιών αξίας άνω των 15 εκατομμυρίων δολαρίων που πωλήθηκαν τον τελευταίο χρόνο στο Λονδίνο, αγοράστηκαν από Ρώσους», λέει ο μεσίτης Λίαμ Μπέιλι. Αλλοι μεσίτες τοποθετούν τα ποσοστά αυτά ακόμη υψηλότερα: Η Γκιούλναρα Λονγκ, σύμβουλος για αγορές ακινήτων, υποστηρίζει ότι οι Ρώσοι αγοράζουν το 60% των κατοικιών που αξίζουν πάνω από 20 εκατομμύρια δολάρια.
Αγορά ακινήτων
Η «επιδρομή» των Ρώσων «έχει επιφέρει αλλαγές στις τιμές των ακινήτων, έχει αλλάξει τα ήθη των εστιατορίων – ακούς πλέον άλλες γλώσσες στα εστιατόρια του Λονδίνου», λέει ο Τζόρντι Γκρέιγκ, διευθυντής του κοσμικού περιοδικού Tatler. Το περασμένο καλοκαίρι, ο Γκρέιγκ συνέβαλε στη διοργάνωση ενός πάρτι με επίσημο ένδυμα, το οποίο παρέθεσε ο Ρώσος επιχειρηματίας Αλεξάντερ Λεμπέντεφ, ο οποίος μάχεται κατά της διαφθοράς, στο Ολθορπ, την έπαυλη της οικογένειας της πριγκίπισσας Νταϊάνα. Στο πάρτι παρέστησαν πολλοί διάσημοι όπως το μανεκέν Ελ Μακ Φέρσον και ο ηθοποιός Ορλάντο Μπλουμ. Το δείπνο ήταν βασιλικό, και τη διασκέδαση των παρευρισκομένων είχαν αναλάβει ένας κλασικός πιανίστας, το ποπ συγκρότημα Black Eyed Peas και ένα ιρλανδικό χορευτικό συγκρότημα.
Οι πλούσιοι Ρώσοι εξυμνούν την ελευθερία του Λονδίνου στις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και τις ευνοϊκές φορολογικές ρυθμίσεις για όσους περνούν αρκετό διάστημα εκτός Βρετανίας. Από την πλευρά τους, οι αντιφρονούντες και οι εξόριστοι καλλιτέχνες εξυμνούν το Λονδίνο, γιατί σέβεται τους νόμους και τις πολιτικές ελευθερίες.
Ο Αχμέντ Ζακάγεφ, τον οποίο το Κρεμλίνο αποκαλεί τρομοκράτη, είναι πρώην σαιξπηρικός ηθοποιός ο οποίος εκπροσωπεί την ανατραπείσα κυβέρνηση της Τσετσενίας. Πριν από τρία χρονια, «χάρη στους νόμους αυτής της χώρας», όπως λέει ο ίδιος, «του χορηγήθηκε άσυλο«. Ο Ολεγκ Γκορντιέφσκι, υψηλόβαθμος αξιωματούχος της ΚGΒ, που αυτομόλησε στη Δύση πριν από 21 χρόνια και ο οποίος κατηγορεί τις ρωσικές Αρχές για τον θάνατο του Λιντβινένκο, υποστηρίζει ότι «το Λονδίνο είναι ελκυστικό γιατί η Βρετανία είναι η πιο ελεύθερη χώρα στον κόσμο».
Η πιανίστα Εκατερίνα Λεμπέντεβα, 37 ετών σήμερα, που εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο πριν από 12 χρόνια, συμφωνεί. «Αυτό που με εντυπωσιάζει στο Λονδίνο είναι ότι νιώθεις ελεύθερος, νιώθεις ότι έχεις ευκαιρίες για να πετύχεις ό,τι θέλεις, είναι ένα αίσθημα καλλιτεχνικής ελευθερίας».
Κραυγαλέες εξαιρέσεις
Οπως σε όλες τις αστικές κοινότητες, έτσι και στη ρωσική κοινότητα μπορεί να υπάρχουν εξαιρέσεις. Και αυτές στο Λόντονγκραντ μπορεί να είναι πιο κραυγαλέες. Το 2003, ο Ρόμαν Αμπράμοβιτς, ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους στη Ρωσία και στη Βρετανία, του οποίου η περιουσία υπολογίζεται σε 19 δισεκατομμύρια δολάρια, αγόρασε την ποδοσφαιρική ομάδα της Τσέλσι προς 233 εκατομμύρια δολάρια. Ορισμένες εφημερίδες μετονόμασαν τότε στους τίτλους τους την ομάδα σε Τσέλσκι. Εκτοτε έχει ξοδέψει 900 εκατομμύρια δολάρια για να αγοράσει παίκτες και, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πηγές, το μισθολόγιο της Τσέλσι είναι μεγαλύτερο από εκείνο της αμερικανικής ομάδας μπέιζμπολ New York Yankees. Στη δεκαετία του 1990, ο Αμπράμοβιτς συνεργαζόταν επιχειρηματικά με έναν ακόμη Ρώσο δισεκατομμυριούχο, τον Μπόρις Μπερεζόφσκι, ο οποίος απέκτησε την περιουσία του χάρη στο εμπόριο αυτοκινήτων, το εμπόριο πετρελαίου και άλλες επιχειρήσεις. Κάποια στιγμή, όμως, οι δρόμοι των δύο επιχειρηματιών χώρισαν. Και για να διαχωρίσει πλήρως τη θέση του από τον Αμπράμοβιτς, ο Μπερεζόφσκι έχει αγοράσει μια σουίτα στο γήπεδο της Αρσεναλ, αντίπαλης ομάδας της Τσέλσι.
Υπάρχουν Ρώσοι και Ρώσοι», λέει ο Αλεξ Γκόλντφαρμπ, που έχει συνεργαστεί τόσο με τον Λιτβινένκο όσο και τον Μπερεζόφσκι, «και όσοι δεν εμπλέκονται με την πολιτική, δεν θέλουν να έχουν καμιά σχέση με όσους ασχολούνται με αυτή».