Το σκηνικό είχε προδιαγραφεί λίγο προτού εκπνεύσει το 2005. Η Ρωσία, δήλωσε ο πρόεδρος Πούτιν απευθυνόμενος στο ρωσικό Συμβούλιο Ασφαλείας τον Δεκέμβριο, πρέπει να διεκδικήσει την παγκόσμια ηγεσία στο «βασίλειο της ενέργειας». Πέρασαν δώδεκα μήνες και το βαθύτερο νόημα της αναγγελίας προβάλλει πλέον ξεκαθάρο: με όπλο την ενέργεια έχουν κερδηθεί μάχες με την Ε.Ε., τις ΗΠΑ και πρώην σοβιετικούς δορυφόρους, μάχες που εγκαινιάστηκαν από την πρωτη ημέρα του 2006 και έχουν καταστήσει τη Ρωσία αν όχι. ..βασίλισσα, τουλάχιστον πριγκίπισσα.
Ο δυτικός προσανατολισμός της Ουκρανίας και η ψυχραιμία των δυτικών κυβερνήσεων ήταν τα πρώτα θύματα της ενεργειακής πολιτικής Πούτιν. Το σκηνικό άρχισε να χτίζεται με την αλλαγή του χρόνου, οπότε ξέσπασε εν μέσω ψύχους η διαμάχη Μόσχας – Κιέβου για την τιμή του φυσικού αερίου· με την ουκρανική ηγεσία -προϊόν της άδοξης πορτοκαλί επανάστασης κατά των φιλορώσων κυβερνώντων- να αρνείται να προσαρμοστεί στις διεθνείς προδιαγραφές. Η κατάργηση της «σοβιετικής αδελφότητας», άλλωστε, όριζε μια νέα εποχή στις διεμερείς σχέσεις. Συνειδητοποιώντας ότι το 80% του ρωσικού αερίου που τροφοδοτεί τη δυτική Ευρώπη διέρχεται από ουκρανικό έδαφος, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις βυθίστηκαν σε έντονο αίσθημα ανασφάλειας. Σαν να μην έφθανε αυτό, η Ρωσία, επικαλούμενη το ψύχος, μείωσε την παροχή φυσικού αεριου προς την Αυστρία, την Τσεχία, τη Φινλανδία, την Ουγγαρία και την Ιταλία και οι πολιτικοί αναλυτές διαπίστωσαν ότι «ο κ. Πούτιν χειρίζεται με μαεστρία τους κανόνες της αγοράς».
Διχασμός της Ε.Ε.
Με την ίδια μαεστρία κινεί τα νήματα των διαπραγματεύσεων για την Ενεργειακή Χάρτα της Ε.Ε., που η Ρωσία «δεν πρόκειται να επικυρώσει», όπως δηλωσε τις προάλλες ο ειδικός απεσταλμένος του Πούτιν στην Ε.Ε. κ. Γιαρστρζέμπσκι. Πριν από λίγα χρόνια, η Ρωσία «ήταν αποφασισμένη» να επικυρώσει τη χάρτα, αλλά ύστερα προέκυψε «εκείνο το μεγάλο άλμα στις τιμές της ενέργειας» εξήγησε, απολογούμενος σχεδόν, Ρώσος αναλυτής, περιγράφοντας με μία φράση το «ρωσικό πλεονέκτημα» που ταλανίζει τους εκάστοτε συνομιλητές του κ. Πούτιν στην Ευρώπη: Στη διάρκεια των τελευταιων διαπραγματεύσεων για την ανανέωση του Συμφώνου Συνεργασίας Ε.Ε.-Ρωσίας, οι 25 απέτυχαν να παρουσιάσουν ενιαία πολιτική, κυρίως λόγω του πολωνικού βέτο που τέθηκε σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη ρωσική απαγόρευση στις εισαγωγές κρέατος. Η ουσία του διχασμού, ωστόσο, πρέπει να αναζητηθεί στην ενεργειακή πολιτική.
«Η σύγχυση των Ευρωπαίων βολεύει τον κ. Πούτιν» έγραψε η Herald Tribune, «καθώς προτιμά να διαπραγματεύεται συμφωνίες με μεμονωμένες χώρες και όχι με το σύνολο της Ε.Ε.». Στόχος είναι να καταστεί «αδύνατη η υιοθέτηση κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής σε θέματα ενεργειακής ασφάλειας». Στόχος της Ενεργειακής Χάρτας, από την άλλη πλευρά, είναι η σταθερή ροή του ρωσικού φυσικού αερίου προς τους 25, αλλά η Ρωσία προτιμά να διατηρήσει το πλεονέκτημα της ενεργειακής υπεροχής, ως «χαρτί» σε οικονομικές και πολιτικές διαπραγματεύσεις:
Με φόντο τη διχασμένη Ε.Ε. και το θρίλερ Λιτβινένκο, Ευρωπαίοι διπλωμάτες σημείωναν στις αρχές του μηνός ότι «η εποικοδομητική συνεργασία της Ρωσίας είναι απαραίτητη σε κρίσιμα διεθνή ζητήματα όπως το Ιράν, η στρατηγική συνεργασία με την Ευρώπη, το μέλλον της Γεωργίας ή του Κοσσυφοπεδίου».
Εκνευρισμός στις ΗΠΑ
Ο εκνευρισμός ήταν προφανής και στις ΗΠΑ. Η αμερικανική κυβέρνηση πρόδωσε τα αισθήματά της με το ξέσπασμα του αντιπροέδρου Τσένι στη Λιθουανία, τον περασμένο Μάιο, όταν κατηγόρησε τη Ρωσία ότι χρησιμοποιεί τους ενεργειακούς της πόρους ως εργαλείο εκφοβισμού και έδωσε ευκαιρία στον ρωσικό Τύπο να παραλληλίσει την ομιλία του με την ομιλία Τσόρτσιλ του 1946 για το Σιδηρούν Παραπέτασμα. Λίγες ημέρες μετά, το Κρεμλίνο προειδοποίησε διά του εκπροσώπου του Ντιμίτρι Πέσκοφ ότι η άρνηση της Ουάσιγκτον να υποστηρίξει την ένταξη της Ρωσίας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου απειλεί να υπονομεύσει τις προοπτικές επιλογής αμερικανικών εταιρειών για την εκμετάλλευση των πολυπόθητων αποθεμάτων φυσικού αερίου του Στόκμαν, στη Θάλασσα Μπάρεντς. Στα τέλη του Νοεμβρίου, ωστόσο, λίγες εβδομάδες μετά την εμπορική συμφωνία Ρωσίας – ΗΠΑ, που άνοιξε τον δρόμο για την ένταξη στον ΠΟΕ, ο Ρώσος υπουργός Ενέργειας και Βιομηχανίας, Βίκτορ Κριστένκο, δήλωσε ότι «υπάρχει ακόμη μια πιθανότητα να περιληφθούν ξένες εταιρείες» στο σχέδιο Στόκμαν. Ενδεικτική των όρων του νέου παιχνιδιού ήταν η δήλωση του Σεργκέι Γκλάζερ, στελέχους της εταιρείας επενδυτικών κεφαλαίων, Vostok Nafta, ο οποίος αναφέρθηκε στην απειλή διακοπής του συμβολαίου με τη Shell για τα πετρελαϊκά αποθέματα της Σαχαλίνης: «Η περίπτωση της Shell καταδεικνύει», όπως είπε, «ότι τα μεγάλα σχεδια στη Ρωσία είναι πλέον εφικτά μόνο εάν μετέχει σε αυτά το κράτος», δηλαδή οι κολοσσοί φυσικού αερίου και πετρελαίου Gazprom και Rosneft.