Στα 10 χρόνια της συμβίωσής τους η Πέιτζ και ο Ματ Ρότζερς έχουν ανταλλάξει πολλά δώρα. Ενα ακριβό ελβετικό ρολόι πέρσι τα Χριστούγεννα, ένα μπρασελέ από πλατίνα σε μιαν άλλη γιορτή. Και κάθε χρόνο συμπληρώνουν τις συλλογές τους από πιζάμες και γραβάτες. Οταν η Πέιτζ ένιωσε «μπουκωμένη» φέτος, μια αναζήτηση στο Ιντερνετ της έδωσε την τέλεια λύση: εκπαίδευση σε υπολογιστές για τα παιδιά ενός σχολείου στη Σιέρα Λεόνε.
Ο Ματ Ρότζερς, διευθυντής παραγωγής σε μια επιχείρηση λογισμικού, παραπονιόταν ότι η πολυάσχολη ζωή του δεν του αφήνει χρόνο για εθελοντική δουλειά. Με λίγα πατήματα στο πληκτρολόγιο, χωρίς να χρειαστεί να βγει από τη θαλπωρή του σπιτιού τους στην Κόρτε Μαντέρα της Καλιφόρνιας, η Πέιτζ έκανε μια δωρεά στο όνομα του συζύγου της. «Ενθουσιάστηκα πολύ», λέει, «και του αποκάλυψα το δώρο πριν έρθουν τα Χριστούγεννα».
Η περίοδος των γιορτών ήταν πάντα εποχή αιχμής για τις ανθρωπιστικές οργανώσεις, καθώς οι άνθρωποι σπεύδουν να κάνουν το καλό -και να καταγράψουν φορολογικές απαλλαγές- προτού τελειώσει η χρονιά. Ωστόσο, όπως λένε στελέχη μη κυβερνητικών οργανώσεων, όλο και περισσότεροι άνθρωποι κάνουν δωρεές στο όνομα συγγενών, φίλων, συνεργατών και πελατών, δώρα καλών αισθημάτων για ανθρώπους που δεν τους λείπει τίποτα.
Το έξυπνο μάρκετινγκ από φιλανθρωπικές οργανώσεις, που συνδέουν τις προσφορές με συγκεκριμένες ανάγκες, κάνουν αυτά τα δώρα ακόμα πιο ελκυστικά. Μια δωρεά 18 δολαρίων μπορεί να εφοδιάσει έναν αγρότη στο Εκουαδόρ με ένα εργαλείο απαραίτητο στη δουλειά του. Με 250 δολάρια, μια οικογένεια στην Ταϊλάνδη μπορεί να αποκτήσει ένα νεροβούβαλο, εξαιρετικά χρήσιμο για την καλλιέργεια της γης εκεί. Και 4.000 δολάρια αρκούν για τη χρηματοδότηση της ετήσιας λειτουργίας ενός ολόκληρου σχολείου στην αγροτική Ινδία.
Οχι πάντα ευπρόσδεκτα
Αυτά τα δώρα, ωστόσο, μπορεί να είναι παρακινδυνευμένα. Η Πέιτζ Ρότζερς θέληξε να προκαλέσει ευχάριστη έκπληξη στον σύζυγό της, και τα κατάφερε. «Ηταν κάτι πολύ δημιουργικό και ταιριαστό με τα ενδιαφέροντά μου», λέει ο Ματ Ρότζερς. Για την Τζένιφερ, την αδελφή της Πέιτζ, ένα αντίστοιχο δώρο από τον φίλο της (που τον γνώρισε πριν από τέσσερις μήνες) δεν θα ήταν καθόλου ευπρόσδεκτο. «Θα μου άρεσε μόνο αν ήταν τυλιγμένο σε κάτι ωραίο και λαμπερό», λέει γελώντας. «Εν μέρει θα το σεβόμουν, αλλά ο σεβασμός δεν είναι και τόσο ρομαντικός σε μια καινούργια σχέση».
Κάνοντας μια δωρεά στο όνομα άλλου προσώπου, τοποθετείς τον αποδέκτη στη λίστα της φιλανθρωπικής οργάνωσης και τον υποχρεώνεις να ανταποκρίνεται ή να απορρίπτει τις αιτήσεις για υποστήριξη που θα παίρνει. Επίσης, τα φιλανθρωπικά δώρα μπορεί να είναι δυσάρεστα αν ο αποδέκτης δεν θεωρεί σωστό τον τρόπο που λειτουργεί η οργάνωση ή τους στόχους της. Οπως ισχύει για όλα τα δώρα, πρέπει να προσέξεις ώστε η προσφορά να ταιριάζει με τα ενδιαφέροντα και τις επιθυμίες του προσώπου στο όνομα του οποίου γίνεται. Παρά το ρίσκο, αυξάνονται συνεχώς εκείνοι που επιλέγουν να κάνουν δωρεές στο όνομα αγαπημένου τους προσώπου. «Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε μια πραγματική στροφή» λέει ο Τζορτζ Ροτουόλο, διευθυντής του Giving Institute, το οποίο βοηθάει φιλανθρωπικές οργανώσεις να συγκεντρώνουν χρήματα. «Ολο και περισσότεροι κάνουν δωρεές στο όνομα άλλων αντί για συμβατικά δώρα». Και η Heifer International, που προμηθεύει «παραγωγικά» ζώα (αγελάδες, αρνιά, βούβαλους, καμήλες κ.λπ.) σε φτωχές αγροτικές οικογένειες σε όλο τον κόσμο, συγκέντρωσε πέρυσι τον Δεκέμβρη 1,25 εκατ. δολάρια σε προσφορές υπό μορφή δώρου. Οπως είπαν στελέχη της οργάνωσης, φέτος οι προσφορές αυτές αναμένεται να είναι πολύ υψηλότερες.
Κουνουπιέρες και κατσίκες
Σε ανταπόκριση προς την αυξανόμενη ζήτηση, η Oxfam America ξεκίνησε φέτος μια διαδικτυακή καμπάνια με τίτλο Oxfam America Unwrapped. Από τον Οκτώβριο που ξεκίνησε, η καμπάνια έχει δεχτεί πάνω από 400.000 δολάρια σε προσφορές-δώρα.
Το πρόγραμμα Nothing but Nets, που προμηθεύει κουνουπιέρες σε όλη την Αφρική για την πρόληψη της ελονοσίας, έχει συγκεντρώσει πάνω από 56.000 δολάρια από τα μέσα Νοεμβρίου. Το κόστος μιας κουνουπιέρας, περιλαμβανόμενων των εξόδων διανομής και εκπαίδευσης στη χρήση της, είναι 10 δολάρια, και το μέσο ύψος δωρεάς ήταν περίπου 60 δολάρια.
Η Πέιτζ Ρότζερς πήρε το δώρο για τον σύζυγό της μέσω της Universal Giving.org, μιας διαδικτυακής μη κερδοσκοπικής οργάνωσης που συνδέει τους δωρητές με φιλανθρωπικές οργανώσεις. Η κ. Ρότζερς ήταν μεταξύ εκείνων που έλαβαν ηλεκτρονικά μηνύματα από την UniversalGiving, τα οποία προέτρεπαν τους καταναλωτές να αποφύγουν «τον συνωστισμό των γιορτινών ημερών» και αντί για συμβατικά δώρα να προσφέρουν πόσιμο νερό σε χωρικούς του Βιετνάμ ή παιδαγωγικό υλικό σε νηπιαγωγεία της Νικαράγουας.
Πολλές φιλανθρωπικές οργανώσεις στέλνουν στους δωρητές προσωπικές κάρτες με συγκινητικές εξηγήσεις για την αλλαγή στη ζωή των ανθρώπων που δέχονται τη δωρεά. Υπάρχουν ακόμα και λίστες φιλανθρωπικών προσφορών, σαν τις λίστες γάμου, έτσι ώστε να μπορείς να κατευθύνεις φίλους και συγγενείς στους ανθρωπιστικούς στόχους που σε ενδιαφέρουν, αντί να ξοδέψουν τα χρήματα του δώρου σου αγοράζοντας τον συνηθισμένο χειμωνιάτικο σκούφο ή κασκόλ.
Στη Σάντα Μόνικα της Καλιφόρνιας, ο Πολ Νιούμαν (απλή συνωνυμία) και η γυναίκα του, Αντζελα, οργάνωσαν φέτος μια γιορτινή δωρεά σε συνεργασία με την Heifer International. Μέσω e-mail, ζήτησαν από συγγενείς και φίλους να τους βοηθήσουν να αγοράσουν μια «μονάδα γαλακτοπαραγωγής» -μια νεαρή αγελάδα, δύο κατσίκες και ένα νεροβούβαλο- συνολικού κόστους 1.000 δολαρίων. Η ανταπόκριση που είχαν ήταν πολύ ικανοποιητική. «Ξοδεύουμε κάθε χρόνο πολλά χρήματα σε δώρα, για μας τους ίδιους και τα αγαπημένα μας πρόσωπα», λέει ο κ. Νιούμαν. «Αυτό που κάναμε φέτος μας βοήθησε να επαναπροσδιορίσουμε τους στόχους μας».
Τα αναπάντεχα φιλανθρωπικά δώρα μπορεί κάποτε να προκαλέσουν απρόσμενες αντιδράσεις. Οταν ο Τζέισον Κλάμπετ, ο οποίος εργάζεται ως ταξιδιωτικός πράκτορας και μένει στη Φιλαδέλφεια, πήρε πριν από δύο χρόνια μια κάρτα-δώρο από την αδελφή του και είδε την εικόνα ενός αρνιού, συμπεριφέρθηκε ενστικτωδώς σαν τον Ομηρο Σίμπσον, όπως λέει. Δεν πέρασε καθόλου από το μυαλό του ότι το αρνί ήταν δωρεά σε φτωχή οικογένεια. Το σκέφτηκε ψημένο και λαχταριστό στο γιορτινό τραπέζι.
«Το φαντάστηκα μαγειρεμένο με λάδι και σκόρδο», λέει. «Οταν κατάλαβα περί τίνος επρόκειτο, ένιωσα πολύ άσχημα, ιδίως όταν οι δικοί μου με αποκάλεσαν κοιλιόδουλο. Η έκπληξή μου όμως ήταν δικαιολογημένη, γιατί αυτό το δώρο ήταν έξω από την οικογενειακή μας παράδοση».
Οσο για τον Ματ Ρότζερς, αν και του άρεσε πολύ το δώρο της συζύγου του, δεν σκοπεύει να της προσφέρει κάτι ανάλογο. «Θα ήταν μιμητική κίνηση αν έκανα κι εγώ μια φιλανθρωπική δωρεά στο όνομά της», λέει. «Μάλλον θα αρκεστώ σε κάτι πιο παραδοσιακό». Οταν ρωτήσαμε την Πέιτζ Ρότζερς, δεν φάνηκε να διαφωνεί. Δεν θα ήθελε να αισθανθεί πιεσμένος ο σύζυγός της. «Αν μου φέρει καινούργιες πιζάμες δεν θα είναι καθόλου άσχημο δώρο», είπε.