Μία από τις πλέον θεμελιώδεις λειτουργίες του εγκεφάλου, που καθορίζουν την ταυτότητα του ατόμου, είναι η εμπειρία των συγκινήσεων και των συναισθημάτων, τομέας στον οποίον έχει αφοσιωθεί ο Τομ Γουέιτζερ, από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης.
Ο δρ Γουέιτζερ μελετά τα συναισθήματα -ή καλύτερα μελετά τις μελέτες άλλων ανθρώπων για τα συναισθήματα- και αφού συγκέντρωσε έως και 150 επιστημονικές εκθέσεις για το αντικείμενο (είναι αμφίβολο εάν υπάρχουν περισσότερες) μας προσέφερε τον «συναισθηματικό χάρτη του εγκεφάλου».
Εξι βασικά συναισθήματα
Οι περισσότεροι νευρολόγοι, σήμερα, αναγνωρίζουν έξι βασικά συναισθήματα: την οργή, τη χαρά, την απέχθεια, το φόβο, τη θλίψη και την έκπληξη. Ο χάρτης του κ. Γουέιτζερ καταδεικνύει πώς η μαγνητική τομογραφία μπορεί να χρησιμεύσει για να κατανοήσουμε τους δεσμούς μεταξύ διαφόρων μερών του εγκεφάλου που συνδέονται με μια μόνη διαδικασία.
Συγκεκριμένα, ο χάρτης του κορυφαίου Αμερικανού νευρολόγου δείχνει ότι πολλές συναισθηματικές οδοί συγκλίνουν σε δύο δομές, που αποκαλούνται αμυγδαλές.
Αποτελούν μέρος ενός μεγαλύτερου συστήματος, δηλαδή μιας συλλογής ειδικών δομών στο κέντρο του εγκεφάλου, πολύ σημαντικής, όπως αποδείχθηκε στη διάρκεια σειράς πειραμάτων που έγιναν αρχικά σε ποντικούς.
Ο δρ Γουέιτζερ χρησιμοποίησε διάφορες τεχνικές για να επιβεβαιώσει ότι οι αμυγδαλές είναι το πλέον δραστήριο μέρος του εγκεφάλου, όταν το ζώο κυριεύεται από φόβο.
Παρήγαγε μάλιστα φόβο, δραστηριοποιώντας τους νευρώνες των αμυγδαλών με ηλεκτρισμό. Στη συνέχεια των πειραμάτων διαπίστωσε ότι οι αμυγδαλές έχουν τον ίδιο ρόλο και στους ανθρώπους.
Σε περίπτωση που χαθούν μέρη αυτού του δικτύου, όπως συμβαίνει σε ορισμένες χειρουργικές επεμβάσεις, τότε ο ασθενής μπορεί να απολέσει την ικανότητα να αισθάνεται ή να αναγνωρίζει το φόβο…
Στον υποθάλαμο η χαρά
Οι αμυγδαλές ορίζουν και άλλα συναισθήματα, όπως η οργή, η θλίψη και η απέχθεια. Οι έρευνες αποκάλυψαν επίσης συνδετικούς κρίκους του εν λόγω δικτύου με άλλα μέρη του εγκεφάλου.
Η χαρά, για παράδειγμα, συνδέεται με τον γείτονα της αμυγδαλής, τον υποθάλαμο.
Ανθρώπων αποκλειστικότητα
Η γενετική έχει συμβάλει με τη σειρά της στη μελέτη του συναισθήματος.
Σημείο-σταθμός υπήρξε το 1993, οπότε ανακαλύφθηκε μια οικογένεια στην Ολλανδία, που περιελάμβανε έναν αφύσικα μεγάλο αριθμό εγκληματιών μεταξύ των μελών της.
Ο κοινός παρονομαστής αποδείχθηκε ότι ήταν η απουσία, λόγω γενετικού λάθους, ενός ενζύμου με το όνομα monoamine oxidase Α.
Πέραν των έξι βασικών, οι επιστήμονες μιλούν για ορισμένα ανώτερα συναισθήματα που φαίνεται να αποτελούν αποκλειστικότητα του ανθρώπου και ίσως μερικών άλλων εκλεκτών θηλαστικών.
Αλλά όπως και τα βασικά συναισθήματα, έτσι και τα υψηλότερα φαίνεται ότι βασίζονται σε νευρολογικά κυκλώματα που μπορούν να εντοπιστούν με τη μαγνητική τομογραφία.
Ενοχή και ενόχληση
Η ενοχή και η ενόχληση ήταν δύο συναισθήματα που υποστήριξε ότι «αιχμαλώτισε» ο Ιάπωνας επιστήμονας, Γιοσίρο Οκούμπο, στη διάρκεια μαγνητικής τομογραφίας.