Χωρίς αμφιβολία ο α΄ γύρος των γαλλικών προεδρικών εκλογών του 2007 αποτέλεσε μια από τις σημαντικότερες εκλογικές αναμετρήσεις της περιόδου της 5ης Δημοκρατίας. Το εκλογικό αποτέλεσμα του α΄ γύρου, σηματοδοτεί, πριν απ’ όλα, την κατακόρυφη αύξηση του πολιτικού ενδιαφέροντος και την επανάκαμψη της εμπιστοσύνης στην πολιτική. Τάση, που όπως παρατηρεί ο Gerard Grunberg, ένας σημαντικός Γάλλος πολιτικός επιστήμονας και διευθυντής πολιτικών ερευνών στο CNRS (Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών), παρότι ήταν οφθαλμοφανής (η αυξημένη πρόθεση συμμετοχής που κατέγραφαν όλες ανεξαιρέτως οι δημοσκοπήσεις υπήρξε χαρακτηριστική), το γαλλικό πολιτικό σύστημα δυσκολευόταν να πιστέψει.
Πράγματι, η συμμετοχή των πολιτών υπήρξε πρωτοφανής (84,6%) και επανέφερε τα ποσοστά στα επίπεδα του 1965 και του 1974! (πίνακας 1). Σε σύγκριση με το 2002 σημειώθηκε κυριολεκτικά ένα άλμα στην εκλογική κοινωνική κινητοποίηση (+13%), παράγωγο ώς ένα βαθμό και του δημοψηφίσματος του 2005. Η κοινωνική ευφορία που έχει προκληθεί (με βάση μια μετεκλογική μέτρηση της Tns-Sofres, το 62% των Γάλλων, δηλώνουν ικανοποιημένοι από το εκλογικό αποτέλεσμα), προεξοφλεί την περαιτέρω αύξηση της συμμετοχής κατά τον προσεχή β΄ γύρο, της 6ης Μαΐου.
Ανασύνθεση του σκηνικού
Η ανατροπή των πολιτικών δεδομένων και η διαφοροποίηση από το 2002 είναι πολλαπλή. Η ανασύνθεση του πολιτικού σκηνικού είναι σημαντική και έχει καταλυτικές επιπτώσεις τόσο στη Δεξιά, όσο και στην Αριστερά. Επιπλέον, το εκλογικό αποτέλεσμα αποκαλύπτει σημαντικές αλλαγές, τόσο στα κριτήρια των ψηφοφόρων, όσο και -το κυριότερο- στα κοινωνικά χαρακτηριστικά της εκλογικής βάσης των κομμάτων (στην κοινωνική δομή της ψήφου).
Πρώτα απ’ όλα οι δύο ανθυποψήφιοι (Σαρκοζί και Ρουαγιάλ) συγκέντρωσαν αθροιστικά, σχεδόν 57% των ψήφων, ενώ το αντίστοιχο ζεύγος Σιράκ-Ζοσπέν είχε συγκεντρώσει το 2002 μόλις 36%! Η συρρίκνωση της ψήφου διαμαρτυρίας στους «ακραίους» και αντι-συστημικούς κομματικούς σχηματισμούς, δεν αφορά μόνον την εντυπωσιακή συρρίκνωση της Ακρας Δεξιάς (-7,7%), αλλά και την αντίστοιχη της (κυρίως) νεοτροτσκιστικής άκρας Αριστεράς (-2,8%), που πλήρωσε τον κατακερματισμό της. Επίσης, στον περαιτέρω καταποντισμό του Κομμουνιστικού Κόμματος, που κατέγραψε το χαμηλότερο ποσοστό στην εκλογική του ιστορία. Είναι εντυπωσιακό, ότι μετά τον κλυδωνισμό του «όχι», στο δημοψήφισμα του Μαρτίου 2005, και το βαθύ ρήγμα που αυτό προκάλεσε στο γαλλικό κομματικό σύστημα, οι Γάλλοι ψηφοφόροι φαίνεται να επιστρέφουν στην «ομαλότητα» των μεγάλων κομμάτων (πίνακας 2).
Νέα χαρακτηριστικά
Ωστόσο, η δικομματική πόλωση ανάμεσα στα δύο μεγάλα κόμματα της διακυβέρνησης, κάθε άλλο παρά αποτελεί απλώς μια αναπαραγωγή του «παλιού», αν και η παραδοσιακή διαίρεση Αριστεράς / Δεξιάς δείχνει να ανασημασιοδοτείται. Οι «αξίες» μπορεί να είναι και πάλι στο προσκήνιο, αλλά στην εποχή της μεγάλης διάβρωσης και απορρύθμισης των κομματικών ταυτίσεων παγιώνονται δύο νέα ευδιάκριτα χαρακτηριστικά (και) στο γαλλικό εκλογικό σώμα: 1) Ο πολιτικός και ιδεολογικός του κατακερματισμός και 2) η κοινωνική του ομογενοποίηση.
Οπως επισημαίνεται σε μια μετεκλογική μελέτη του εκλογικού αποτελέσματος, η μεγάλη διαφοροποίηση των κινήτρων που αποτυπώθηκε στην ψήφο της 22ας Απριλίου, συμβαδίζει παράλληλα με μια εντυπωσιακή κοινωνική ομογενοποίηση των επιμέρους εκλογικών ακροατηρίων των υποψηφίων, χωρίς εμφανή πλέον κοινωνική ώσμωση (πίνακας 3).
Φυσικά η αναδιάταξη του κομματικού συστήματος είναι μια διαδικασία μακροπρόθεσμη, που δεν θα κριθεί μόνον από μια αναμέτρηση. Οπωσδήποτε μια περαιτέρω ένδειξη για τις τάσεις του εκλογικού σώματος θα αποτελέσουν οι προσεχείς γαλλικές βουλευτικές εκλογές, που πρόκειται να διεξαχθούν φέτος τον Ιούνιο.
* Ο Γιάννης Μαυρής είναι πολιτικός επιστήμονας Ph.D, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της VPRC και Public Issue.