«Γιατί να κάνεις σήμερα εκείνο που μπορείς να κάνεις αύριο;»… Απρόσμενα επίκαιρος στις Βρυξέλλες τις ημέρες αυτές, ο παλαιός μαθητικός αστεϊσμός αντανακλά πλήρως σε ό,τι αφορά την τουρκική υποψηφιότητα για ένταξη στην Ενωση, τις μετεκλογικές θέσεις του νεοεκλεγέντος πρόεδρου της Γαλλίας, Νικολά Σαρκοζί.
Αν και ήταν εξ αρχής δεδομένο ότι οι αντιτουρκικές τοποθετήσεις του Σαρκοζί πριν από τις προεδρικές εκλογές στη Γαλλία δεν σηματοδοτούσαν και κάποια απόφασή του να επιδιώξει τον άμεσο τερματισμό των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας, οι ημέρες μετά την εκλογή του είδαν μια ουσιώδη αλλαγή τόνου: τη διαβεβαίωση ότι η υπόθεση Τουρκία «μπορεί να περιμένει», καθώς προέχει η εξεύρεση λύσης στο θέμα του παρ’ ολίγον Συντάγματος της Ενωσης.
Κάνει πίσω ο Γάλλος πρόεδρος; Επίσης δεδομένο εξ αρχής ήταν ότι όπως και άλλοι πριν από αυτόν με αντίστοιχες απόψεις για την Τουρκία, για παράδειγμα η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ, ο Σαρκοζί ξέρει πολύ καλά ότι μια προσπάθεια να θέσει τώρα θέμα Τουρκίας θα προκαλέσει στην καλύτερη περίπτωση μείζονα εμπλοκή στην Ενωση, καθώς είναι δεδομένη και απαρασάλευτη η θέληση της Βρετανίας και των περισσοτέρων άλλων κρατών να δουν την Τουρκία να εντάσσεται.
Στο πλευρό τους βρίσκεται άλλωστε και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Εχοντας κάνει (καθ’ υπόδειξιν των κυβερνήσεων, με πρώτες τη Βρετανία και τη Γαλλία του Ζακ Σιράκ) την αρχική θετική εισήγηση για τη δυνατότητα της Τουρκίας να εισέλθει σε ενταξιακές διαπραγματεύσεις, η Επιτροπή εμμένει στην επίσημη γραμμή ότι εφ’ όσον οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις αποδώσουν η Τουρκία θα πρέπει να ενταχθεί κανονικά. Εμμένει δε όχι απλώς υπερασπιζόμενη το δικό της «τιμάριο», τον δικό της ρόλο στην υπόθεση διεύρυνση (που θα εξαλειφθεί εν μια νυκτί αν διακοπούν οι διαπραγματεύσεις με την Τουρκία), αλλά και επειδή γνωρίζει ότι αυτή είναι η άποψη των περισσοτέρων κρατών-μελών.
Ετσι, στη χειρότερη, για τον ίδιο τον Σαρκοζί, περίπτωση η πρότασή του θα προσκρούσει σε απόλυτο τείχος άρνησης για να απορριφθεί με συνοπτικές διαδικασίες, κάτι που σίγουρα ο ίδιος δεν επιθυμεί. Ομως όπως διαβεβαίωσε, τόσο προ εβδομάδος επισκεπτόμενος την έδρα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Βρυξέλλες όσο και προ ημερών στη συνάντησή του με τον Ιταλό πρωθυπουργό Ρομάνο Πρόντι, απαρασάλευτη είναι και η δική του θέληση να αποτρέψει την ένταξη της Τουρκίας.
Νεφελώδες σχέδιο
Αντ’ αυτής προτείνει τη λεγόμενη «Μεσογειακή Κοινότητα», που θα περιλάβει όλα τα μη ευρωπαϊκά κράτη της μεσογειακής λεκάνης, από το Μαρόκο (που είχε κάποτε κάνει αίτηση ένταξης στην Ε.Ε. η οποία και απερρίφθη με το σκεπτικό ότι δεν είναι ευρωπαϊκή χώρα) μέχρι, φυσικά, την Τουρκία. Μάλιστα στη συνάντηση με τον Πρόντι ανακοινώθηκε η σύγκλιση μεσογειακής διάσκεψης, με συμμετοχή και των μεσογειακών χωρών της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Το συνολικό σχέδιο παραμένει νεφελώδες, όμως διπλωμάτες στις Βρυξέλλες επισημαίνουν τον οικονομικό και πολιτικό χώρο που αναζητούσε και ώς έναν βαθμό βρήκε στην ανατολική Ευρώπη, η Γερμανία, εξηγώντας ότι κάτι ανάλογο έχει κατά νουν ο Σαρκοζί για τη Μεσόγειο και τη Γαλλία.
Από πολλές απόψεις, η προσέγγισή του είναι από τις πλέον ρεαλιστικές, καθώς ουδείς στην Ευρώπη πιστεύει πραγματικά ότι η Τουρκία είναι «ευρωπαϊκή» χώρα, όμως χωλαίνει σε ένα σημείο: μπορεί κανείς να μην τους θεωρεί πραγματικά Ευρωπαίους, όμως αυτό ουδόλως σημαίνει και ότι έχει σήμερα ή στο ορατό μέλλον ελπίδες να γίνει δεκτή από την πλειοψηφία των κρατών μια διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Ως εκ τούτου η αναμονή δεν είναι για το Παρίσι επιλογή αλλά μάλλον αναγκαιότητα και ίσως το μόνο στο οποίο μπορεί να ελπίζει πραγματικά ο Σαρκοζί για να αντιστραφεί το κλίμα είναι να προέλθει ο εκτροχιασμός από την πλευρά της ίδιας της Τουρκίας, με τη μια ή την άλλη μορφή πολιτικής εκτροπής.
Ομως, εν τω μεταξύ οι Βρυξέλλες έχουν τουλάχιστον έναν τρόπο να μετρήσουν το πραγματικό βάθος των προθέσεών του: τις ίδιες τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις.
Το «άνοιγμα» καθενός από τα 35 κεφάλαια που τις συνθέτουν απαιτεί την ομόφωνη έγκριση των «27» κρατών-μελών, άρα και τις Γαλλίας, και το ερώτημα που πλανάται σήμερα στις Βρυξέλλες είναι, ακριβώς, η στάση που θα τηρήσει το Παρίσι όταν έλθει η ώρα να εξετασθεί το άνοιγμα ενός ή περισσοτέρων νέων κεφαλαίων.
Αν η Γαλλία θέσει βέτο, τότε η απειλή Σαρκοζί θα πάρει άλλες διαστάσεις με απρόβλεπτες, σήμερα, συνέπειες. Αν δεν θέσει βέτο η αξιοπιστία του νέου ενοίκου του μεγάρου των Ηλυσίων θα έχει δεχθεί σοβαρότατο πλήγμα, όποιες εξηγήσεις και αν δώσει για το πώς δεν είναι «της σήμερον» η αποπομπή της Τουρκίας.