Μπορείτε να φανταστείτε 150 μαθητές να κοιμούνται με σκηνές μέσα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο; Σίγουρα όχι. Αλλωστε δεν πρόκειται να γίνει και ποτέ. Σε αντίθεση με την Tate Modern που αποτόλμησε το εγχείρημα πριν από μερικές ημέρες, τα ελληνικά μουσεία δεν έχουν ούτε την υποδομή, ούτε την παρρησία να εφαρμόζουν καινοτόμες ιδέες. Είναι κρίμα. Κάποτε η μακροβιότητα ενός μουσειακού οργανισμού σχετιζόταν απόλυτα με την ποιότητα των μόνιμων και περιοδικών του εκθέσεων. Σήμερα όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά και χρειάζεται μακρόπνοη και οραματική πολιτική για να φέρουν τη νέα γενιά κοντά στην τέχνη.
Το φιλόδοξο πρότζεκτ της Tate έγινε στο αχανές Τurbine Ηall, όπου οι μαθητές έστησαν σκηνές που τις είχαν ζωγραφίσει οι ίδιοι, εμπνευσμένοι από κάποια έργα που είδαν στο μουσείο. Ηταν το πρώτο βήμα για ένα πρόγραμμα που θα έχει τίτλο «My space to your space» από τη γνωστή ιστοσελίδα, με απώτερο στόχο να αποφασίσουν νέοι άνθρωποι τι τους αρέσει και τι όχι από τους χώρους, τα εκθέματα και τη νοοτροπία του «ναού του πνεύματος» στη Νότια Οχθη του Τάμεση. Η έγνοια για βαθύτερη κατανόηση των αναγκών της νεολαίας δεν είναι καθόλου ασύνδετη με τη νέα πτέρυγα που ετοιμάζει το μουσείο για το 2012. Οπως έχει δηλώσει άλλωστε και ο διευθυντής του, Νίκολας Σερότα, πρόκειται για ένα γιγαντιαίο έργο που αφορά κυρίως τους νέους: «Για τους ανθρώπους αυτούς κτίζουμε την επέκταση, άρα πρέπει να μάθουμε πώς σκέφτονται και τι θέλουν από εμάς», γράφει η εφημερίδα Financial Τimes.
Η αλήθεια είναι ότι το κοινό που πλημμυρίζει τις αίθουσες είναι έτσι και αλλιώς νεανικό, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν χρειάζεται στρατηγική για το μέλλον. Το μουσείο έχει 4 εκατομμύρια επισκέπτες τον χρόνο και η πλειονότητά τους είναι κάτω των 35 ετών. Σίγουρα θεωρούν ότι έχουν πολλά να μάθουν από τα έργα τέχνης, αλλά δεν είναι το μόνο κίνητρό τους για να διαβούν το κατώφλι. Θέλουν να περάσουν καλά. Ειδικά το Τurbine Ηall έχει φιλοξενήσει έργα που άφησαν εποχή. Ο Ολαφούρ Ελίασον έφτιαξε πριν από μερικά χρόνια μια μοναδική εγκατάσταση, όπου οι επισκέπτες έβλεπαν μαγεμένοι έναν τεράστιο κατακόκκινο ήλιο να δύει. Ο Κάρστεν Χέλερ κατασκεύασε μια σειρά από τσουλήθρες. Ο Μπρους Νάουμαν έβαλε μηχανήματα που ενεργοποιούσαν ήχους και φωνές όταν περνούσες από μπροστά. Η επίσκεψη γίνεται μια εμπειρία ευχάριστη και εποικοδομητική.
Σε αντίθεση με τα αμερικανικά θεματικά πάρκα που η παιχνιδιάρικη διάθεση εξαντλείται στην κατανάλωση και πολλά από τα αμερικανικά μουσεία που έχουν απλώς λίγο απ’ όλα, η Ευρώπη μπορεί να χαράξει ένα διαφορετικό μέλλον για τα μουσεία της. Να μη γίνουν κάτι ανάμεσα σε Eurodisney και παλιομοδίτικο λούνα παρκ, αλλά χώροι όπου μπορεί κανείς να νιώσει ότι η τέχνη είναι προσιτή και οικεία. Αλλωστε, στην εποχή του Διαδικτύου που οι πιτσιρικάδες μπορούν να κατεβάσουν στην οθόνη του υπολογιστή τους τα πιο γνωστά έργα ενός μουσείου και να πλοηγηθούν στις αίθουσες, πρέπει να βρεθούν πιο δελεαστικά δολώματα από τον ψυχαναγκασμό της επιμόρφωσης. Είναι ένα ερώτημα που θα έπρεπε να απασχολήσει και εμάς, όπου το βάρος πέφτει σχεδόν πάντα στην αρχαιολογία. Χωρίς δράσεις τέτοιου τύπου οι μελλοντικοι επισκέπτες μας θα είναι σχεδόν πάντα συνταξιούχοι Σκανδιναβοί με γυμνασμένες γάμπες και πέδιλα.