Τον Ιανουάριο του 2005 η βολίδα Huygens της ESA (Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας) προσέγγισε τον Τιτάνα με ταχύτητα 8 χλμ./δευτερόλεπτο. Εισερχόμενη στη θολή και ομιχλώδη ατμόσφαιρα του Τιτάνα ανέπτυξε ακόμη μεγαλύτερη ταχύτητα, κάτι που δημιούργησε μια θερμική ασπίδα γύρω του, ώστε να μην καταστραφεί. Μόλις πέρασε από τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας τα αλεξίπτωτα άνοιξαν, η βολίδα επιβράδυνε απότομα και ενεργοποιήθηκαν οι τρεις κάμερές του και τα όργανα μέτρησης της σύστασης της ατμόσφαιρας. Λίγο καιρό αργότερα οι επιστήμονες αποκτούσαν οπτική επαφή με ένα από τα πιο μυστηριώδη και θελκτικά για εξερεύνηση σώματα του ηλιακού μας συστήματος.
Πορτοκαλί αμμόλοφοι, ποτάμια μεθανίου, μια ομίχλη υδρογονανθράκων που καλύπτει την επιφάνειά του ώς το έδαφος, αφήνοντας περιορισμένη ορατότητα, ψιλόβροχο μεθανίου, νερό σε μορφή πάγου και υγρά εδάφη αποκαλύφθηκαν επιβεβαιώνοντας τις θεωρίες που είχαν αναπτυχθεί από τα περάσματα των δορυφόρων Pioneer και Voyager τις προηγούμενες δεκαετίες.
«Αν ζούσατε στον Τιτάνα θα μπορούσατε να ξεγελαστείτε ότι είστε στη γη. Θα αναγνωρίζατε γνώριμα τοπία αν και τα χρώματα θα κινούνταν στις αποχρώσεις του κόκκινου. Ολα θα ήταν πιο πορτοκαλί και λίγο πράσινα, μακριά από το γαλάζιο που κυριαρχεί στον πλανήτη μας», λέει ο Jean Pierre Le Breton, επιστημονικός διευθυντής του Huygens από την Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία (ESA). «Θα μύριζε αφόρητα όπως σε ένα εργοστάσιο πετρελαίου, αφού ο πλανήτης αυτός είναι κανονικό χημικό εργαστήριο, θα κρυώνατε πολύ -αν καταφέρνατε να επιβιώσετε- αφού οι θερμοκρασίες είναι -150 βαθμοί Κελσίου. Εχει σχεδόν μονίμως ομίχλη, ρίχνει ψιλόβροχο μεθανίου, το φως είναι 500 φορές δυνατότερο από εκείνο της πανσελήνου, άρα αρκετό, η πίεση μιάμιση φορά μεγαλύτερη εκείνης της γης. Θα νιώθατε όπως μέσα στη θάλασσα σε πέντε μέτρα βάθος. Ακόμη, η ημέρα διαρκεί οκτώ γήινες μέρες. Παρ’ όλα αυτά είναι ό,τι πιο κοντινό υπάρχει στον πλανήτη μας».
Ο Le Breton και οι επιστήμονες που συμμετείχαν την περασμένη εβδομάδα στην ετήσια επιστημονική συνάντηση της διεθνούς αποστολής Cassini – Huygens στη Γλυφάδα, αισθάνονται δικαιωμένοι. Οπως υπέθεταν, ο δορυφόρος του Κρόνου πράγματι διαθέτει τα βασικά συστατικά της ζωής (άζωτο, νερό, υγρά οργανικά στοιχεία, ενώσεις άνθρακα και πυκνή ατμόσφαιρα) και μοιάζει με την πρώιμη γη.
Οι επιστημονικοί διευθυντές των 21 πειραμάτων της αποστολής, των 9 διεπιστημονικών ομάδων που αναλύουν τα αποτελέσματα και πολλοί ερευνητές ήταν όλοι καλεσμένοι του Σταμάτη Κριμιζή, του διασημότερου Ελληνα διαστημικού φυσικού και υπεύθυνου όλης της αποστολής εκ μέρους της ΝΑΣΑ.
«Συναντηθήκαμε στην Αθήνα για να εκτιμήσουμε τα αποτελέσματα των μέχρι σήμερα ανακαλύψεών μας και να ορίσουμε την ατζέντα για τα επόμενα χρόνια και κυρίως το τέλος της αποστολής κατά τα έτη 2012 ή 2013», λέει ο ίδιος στο περιθώριο της συνάντησης. «Μια σειρά από θεωρίες, όπως η ύπαρξη τεράστιων λιμνών μεθανίου, παγωμένου νερού στους πόλους του πλανήτη και η ύπαρξη υδρογονανθράκων, έχουν επιβεβαιωθεί. Πρέπει τώρα να εκτιμηθούν τα εξωτικά και αναπάντεχα φαινόμενα που συναντήσαμε, όπως οι διαταραχές στο μαγνητικό πεδίο του Κρόνου λόγω της εκτόξευσης ιονισμένου αερίου από ένα πολύ μικρό δορυφόρο του, τον Εγκέλαδο, και η διάρκεια της ημέρας στον Κρόνο» λέει ο ίδιος.
Η ημέρα στον Κρόνο
Μετά τη διέλευση του δορυφόρου Voyager από τον Κρόνο, οι επιστήμονες υπολόγισαν ότι η ημέρα του διαρκεί 10 ώρες και 39 λεπτά. Η έλευση του Cassini, όμως, έδωσε τη δυνατότητα για ακριβέστερες μετρήσεις. Αυτήν τη στιγμή πιστεύουν ότι διαρκεί 10 ώρες και 48 λεπτά. «Φαίνεται πως η ατμόσφαιρα γλιστράει πάνω στην επιφάνεια του πλανήτη με αποτέλεσμα στο τέλος του έτους να υπάρχει απόκλιση ανάμεσα στην περιστροφή του άξονα του πλανήτη και της μαγνητόσφαιράς του. Ισως αυτό συμβαίνει επειδή οι δύο άξονες είναι περισσότερο συμμετρικοί από ό,τι εδώ στη γη. Ο συγχρονισμός των αξόνων του δικού μας πλανήτη οφείλεται σε μια απαραίτητη απόκλιση μεταξύ των δύο», λέει ο Σταμάτης Κριμιζής.
Καθώς μελετούσαν τη δομή του μαγνητικού πεδίου του Κρόνου, οι επιστήμονες του Cassini μέτρησαν μια περίεργη τρύπα στην περιοχή του Εγκέλαδου. Τα οπτικά όργανα του διαστημοπλοίου κατάφεραν να φωτογραφήσουν ένα εξωτικό φαινόμενο. Από τον νότιο πόλο του μικρού δορυφόρου (έχει διάμετρο μόλις 500 χιλιόμετρα – είναι δηλαδή λίγο μεγαλύτερος απο την Πελοπόννησο) ξεπηδάνε τεράστιοι πίδακες ατμού και νερού δημιουργώντας μια ουρά στον πλανήτη. Οταν φεύγει στο διάστημα το νερό αυτό, ιονίζεται (ηλεκτρίζεται και υπερθερμαίνεται) και αναστέλλει τοπικά τη μαγνητική ασπίδα του Κρόνου.
«Είναι ένα πολύ μικρό ουράνιο σώμα που περιμέναμε ότι θα είναι παγωμένο και ξερό. Καταλάβαμε πως δεν είναι, όταν στα περάσματα των δορυφόρων είδαμε ότι δεν έχει πολλούς κρατήρες από συγκρούσεις με αστεροειδείς, όπως η δική μας σελήνη, κάτι που σημαίνει ότι ο Εγκέλαδος είναι ένα νεαρό ουράνιο σώμα με γεωλογική δραστηριότητα, όπως σεισμούς που του δίνουν τη δυνατότητα να σβήνει αυτά τα ίχνη», λέει η Michelle Dougherty, καθηγήτρια στο Imperial College του Λονδίνου.
«Τα νέφη του Εγκέλαδου μπαίνουν στις μαγνητικές διόδους του Κρόνου και δημιουργούν το φαινόμενο που εδώ αποκαλούμε βόρειο σέλας. Κατά πάσα πιθανότητα αυτό οφείλεται στην παλλιρροϊκή (βαρυτική) δύναμη που ασκεί ο Κρόνος στο μικρό δορυφόρο. Για μας όλα αυτά ήταν μια πολύ μεγάλη έκπληξη. Μας μαθαίνει πώς σχηματίστηκαν τα σώματα στο ηλιακό μας σύστημα», λέει ο Khrishan Khurana, από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια.
Τις επόμενες μέρες αναμένεται να δημοσιευθούν στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό Planetary and Space Science μια σειρά από μελέτες για τις ανακαλύψεις που έκανε το Ευρωπαϊκό Διαστημόπλοιο Huygens στην επιφάνεια του Τιτάνα.