Ενα είναι σίγουρο: ο Αζούζ Μπεγκάγκ δεν μοιάζει με κανέναν από τους άλλους υποψηφίους. Εγινε ευρύτατα γνωστός στα μέσα της δεκαετίας του 1980, χάρη στην αυτοβιογραφία του με τίτλο «Ο Γκον από τη Σααμπά». Εκεί εξιστορεί τα παιδικά του χρόνια μέσα στα λασπόνερα μιας παραγκούπολης έξω από τη Λυών, όπου μεγάλωσε με τους γονείς του που ήταν Αλγερινοί μετανάστες («γκον» σημαίνει πιτσιρικάς στη διάλεκτο της Λυών, ενώ Σααμπά είναι το όνομα της παραγκούπολης όπου μεγάλωσε). Τα χρόνια πέρασαν και ο Μπεγκάγκ έγινε συγγραφέας. Εχει υπογράψει περί τα σαράντα βιβλία, έγινε υπουργός Ισων Ευκαιριών στην κυβέρνηση Ντε Βιλπέν, ενώ σήμερα κατεβαίνει στην προεκλογική αρένα ως υποψήφιος με το MODEM, το νεοσύστατο κόμμα του κεντρώου Φρανσουά Μπαϊρού, δηλώνοντας πως «βρήκε επιτέλους την πολιτική του οικογένεια».
1949. Ο πατέρας του, Μπουντίζ Μπεγκάγκ, φτάνει στη Λυών με την ελπίδα να βρει μια οποιαδήποτε δουλειά ώστε να μπορέσει να ταΐσει την ταλαιπωρημένη του οικογένεια που είχε μείνει πίσω: μία σύζυγο και εφτά παιδιά. Τον προσλαμβάνουν εργάτη σε μια εταιρεία κατασκευής δημοσίων έργων και ένα χρόνο αργότερα όλη η οικογένεια έρχεται να εγκατασταθεί μαζί του, σε μια παράγκα από σανίδες καρφωμένες όπως-όπως στις όχθες του Ροδανού, στις παρυφές της πόλης. Σε λίγο καιρό, ξαδέλφια, θείες, θείοι και λοιποί συγχωριανοί καταφθάνουν ο ένας μετά τον άλλο και οι παράγκες ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια.
Μπορεί οι συνθήκες ζωής να μην έδιναν καμία ελπίδα, εκείνος όμως ήταν βέβαιος: με μια εικόνα του Νάσερ στα χέρια και καθισμένος στα χώματα έξω από το παράπηγμα της οικογένειας, ονειρευόταν να γίνει πρόεδρος της δημοκρατίας. Σήμερα δηλώνει πως την αυτοπεποίθησή του την απέκτησε όταν στο σχολείο ανακάλυψε πως η Γη είναι στρογγυλή, τη στιγμή που ο πατέρας του έλεγε πως είναι επίπεδη. Με απολυτήριο από τεχνικό λύκειο, μπήκε στο πανεπιστήμιο και κατάφερε να αποκτήσει διδακτορικό στις οικονομικές επιστήμες. Ως ερευνητής στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Ερευνας (CNRS) αφιέρωσε όλη του την ενέργεια στην κοινωνική μελέτη της αστικής οικονομίας και στα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι νεαροί μετανάστες από τη Βόρεια Αφρική.
«Η Γαλλία που δεν εκπροσωπείται»…
Τον συναντούμε σ’ ένα καφέ στο Παρίσι, κοντά στα στούντιο μεγάλου τηλεοπτικού καναλιού όπου τον περιμένουν για συνέντευξη. Ο Μπεγκάγκ δεν ενδιαφέρεται για τις τυπικότητες και μπαίνει στο καφέ αναφωνώντας βροντερά: «Καλημέρα!». Δεν μιλάει ελληνικά, είχε όμως πάντοτε Ελληνες φίλους στη Λυών και του αρέσει το τραγουδιστό άκουσμα της λέξης «καλημέρα».
– Κατ’ αρχήν, ποια είναι η γνώμη σας γι’ αυτό το δεξιό τσουνάμι, που έρχεται να σαρώσει τη νέα Βουλή;
– Περισσότερο από το 18% των Γάλλων, δηλαδή 7 εκατομμύρια ψηφοφόροι, ψήφισαν τον Μπαϊρού στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών. Και παρόλ’ αυτά, το εκλογικό σύστημα των βουλευτικών εκλογών δεν θα μας επιτρέψει να τους αντιπροσωπεύσουμε στη Βουλή. Ενα σωρό απλός κόσμος με σταματά στον δρόμο και μου λέει πόσο πολύ πιστεύει στις ειλικρινείς ανθρωπιστικές αξίες του Μπαϊρού. Ποιο είναι, λοιπόν, αυτό το κόμμα και ποιοι είναι αυτοί οι ηγεμόνες του, που θέλουν να ισοπεδώσουν τα πάντα, και που δεν θέλουν να τους αμφισβητεί κανείς στην προέλασή τους; Ετσι αντιλαμβάνονται τον δημοκρατικό διάλογο στο Κοινοβούλιο;
– Πιστεύετε πως πέσατε θύμα διακρίσεων;
– Προφανώς. Στον δρόμο κάποιοι με αποκαλούν μαύρο και κ…αράπη. Η Γαλλία του μετρό, του σούπερ μάρκετ, της αγοράς, που το δέρμα της δεν είναι λευκό, δεν εκπροσωπείται από κανέναν στο Κοινοβούλιο. Οταν όμως σε λίγους μήνες όλοι αυτοί θα βγουν στους δρόμους και θα αρχίσουν τα επεισόδια, τότε θα βγαίνουν όλοι και θα λένε στην αστυνομία να επέμβει. Αυτός που πρέπει να επέμβει και να κάνει κάτι δεν είναι η αστυνομία, αλλά οι βουλευτές. Τους μετανάστες δεν τους έχουμε μόνο για να βάζουν γκολ όπως ο Ζιντάν και μετά να τους λέμε «καθίστε στ’ αυγά σας, για τα υπόλοιπα δεν σας πέφτει λόγος».
– Κάνετε όμως κριτική σ’ ένα δεξιό κόμμα, στο οποίο ανήκατε μέχρι πρότινος. Δεν πάει ούτε ένας χρόνος.
– Οχι. Εγώ δεν ανήκα σε κόμμα αλλά σε μια ομάδα, όπου αρχηγός ήταν ο Ντομινίκ Ντε Βιλπέν, ο οποίος μάλιστα πιστεύω πως θα γινόταν ο καλύτερος πρόεδρος της Δημοκρατίας για τη Γαλλία. Από πλευράς μου έδωσα αγώνα για να γίνει αυτό, μάλλον όμως δεν είχε τα μέσα για να γίνει το τρίτο πρόσωπο σε αυτή τη διαδικασία. Οι νέοι που έρχονται στο MODEM έχουν κουραστεί πια από το δίδυμο UMP και Σοσιαλιστικού Κόμματος και θέλουν έναν εναλλακτικό δρόμο, ελεύθερο από ιδεολογικές αγκυλώσεις. Οι προεδρικές και οι βουλευτικές εκλογές μας απέδειξαν για άλλη μια φορά την κυριαρχία του διπολισμού. Αυτό το «Σαρκοσύστημα» μοιάζει με την απόλυτη μοναρχία.
– Σε πολλές από τις δηλώσεις σας αφήνετε απροκάλυπτα να φανεί ο ανταγωνισμός που νιώθετε προς τον Νικολά Σαρκοζί. Γιατί τόση αντιπάθεια;
– Βρισκόμουν δίπλα του κάθε Τετάρτη επί δύο χρόνια. Ενα πράγμα που δεν αντέχει είναι η αμφισβήτηση. Προσπάθησε να εκφοβίσει τον λαό, τα ΜΜΕ, τους πάντες. Θέλει όλες τις εξουσίες στα χέρια του. Τον είδα μπροστά στα μάτια μου, να προσπαθεί να δελεάσει τους οπαδούς του Λεπέν με ένα ξεροκόμματο, ένα υπουργείο Μετανάστευσης, λέγοντάς τους παράλληλα «δεν χρειάζεται να ψηφίσετε Λεπέν. Ιδιος είμαι κι εγώ». Το δόλιο παιχνίδι του δεν ήταν απλώς να αποσπάσει τις ψήφους των οπαδών του Λεπέν και να μην έχει το Εθνικό Μέτωπο λόγο ύπαρξης, αλλά να αποδομήσει την ίδια την ιδεολογία του Λεπέν.
– Μήπως όμως η ψήφος προς τον Σαρκοζί εξέφραζε τα αντανακλαστικά μιας μεγάλης μερίδας πολιτών που κι αυτοί αναζητούν επιτέλους λύσεις στα προβλήματα;
– Κάθε άλλο. Εχω μείνει άναυδος με την επίθεση που προσπαθεί να προκαλέσει στον Μπαϊρού, τόσο από τα δεξιά όσο και από τα αριστερά. Ελεγαν τότε πως είναι αδύνατον να γίνει κυβέρνηση με πρόσωπα και των δύο παρατάξεων. Πως με το διπολικό σύστημα που κυριαρχεί στη Γαλλία, είτε θα είσαι αριστερός είτε δεξιός. Πως δεν μπορείς να βρίσκεσαι και στα δύο την ίδια στιγμή. Είναι απίστευτη η επίθεση που είχε γίνει στο Μπαϊρού πάνω σε αυτό το θέμα. Και ξαφνικά, μπαίνει ο Σαρκοζί στο προεδρικό μέγαρο και κάνει ακριβώς αυτά που είχε προτείνει ο Μπαϊρού: σχηματίζει κυβέρνηση με στελέχη και της Αριστεράς και της Δεξιάς.
– Δηλαδή να σας συγχαρούμε που ο Μπαϊρού ενέπνευσε τον Σαρκοζί;
– Εμ βέβαια! Εννοείται! Ενα λεπτό, όμως: δεν διεκδικώ καμία δάφνη για το γεγονός ότι οι Γάλλοι βρέθηκαν παγιδευμένοι μέσα σ’ αυτή τη σύγχυση. Δεν ξέρουν πια ποιος είναι στην Αριστερά, ποιος είναι στη Δεξιά και ποιος είναι στο Κέντρο. Εμείς, απ’ την άλλη, δημιουργήσαμε το Δημοκρατικό Κίνημα (MODEM), με θέσεις ξεκάθαρες και συγκεκριμένες.
Εμπνευση από ΗΠΑ
– Πολλές φορές έχετε δηλώσει πως οι ΗΠΑ αποτελούν έμπνευση για σας. Γιατί αυτό;
– Γιατί οι ΗΠΑ με βοήθησαν να ανοίξω τα μάτια μου. Εγιναν η έμπνευση που με βοήθησε να καλλιεργήσω τις αξίες μου για τις έννοιες της ελευθερίας και της εθνοτικής ποικιλομορφίας. Οι Αμερικανοί υπήρξαν πραγματικά αξιοζήλευτοι. Ηταν οι πρωτοπόροι στα θέματα της ισότητας και μετέτρεψαν τον τόπο τους σε εργαστήριο όπου προσπάθησαν να βρουν τον τρόπο με τον οποίο η ανθρωπότητα θα αντιμετωπίσει τους κινδύνους του ακραίου φιλελευθερισμού. Η κινητήριος δύναμή μου για το «Κίνημα των Μαύρων» ήταν ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Εκτοτε, όμως, οι εξελίξεις ήταν απογοητευτικές. Δεν έγινε τίποτα. Τον Μάρτιο του 2006 που ήμουν στην κυβέρνηση προώθησα ένα νομοσχέδιο που επέβαλε την άρση των διακρίσεων στα ΜΜΕ. Από τότε, και για πρώτη φορά, βλέπουμε ανθρώπους διαφορετικού χρώματος στην τηλεόραση ή στις εφημερίδες. Ηταν μια πολύ θετική εξέλιξη, η οποία, όμως, τώρα βρίσκεται εν κινδύνω, με τον Νικολά Σαρκοζί στην εξουσία. Δεν συμπαθεί τους Αμερικανούς, εκμεταλλεύεται απ’ αυτούς ό,τι του ταιριάζει προσωπικά και τα υπόλοιπα τα πετά στον κάλαθο των αχρήστων.