«Ο έχων δύο χιτώνας μεταδότω τω μη έχοντι και ο έχων βρώματα ομοίως ποιείτω» ορίζει το Ευαγγέλιο και στην Ευρώπη η αρχή αυτή έχει από δεκαετίες λάβει τη μορφή της οικονομικής αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών-μελών και της αντίστοιχης, συχνά άγραφης αλληλεγγύης μεταξύ περιφερειών και περιοχών μέσα σε κάθε χώρα.
Οι δημόσιες δαπάνες σε εθνικό επίπεδο και τα πάσης φύσεως κοινοτικά κονδύλια σε ευρωπαϊκό, αντικαθιστούν χιτώνες και βρώματα όμως σε αυτή τη δύσκολη αυγή του 21ου αιώνα η «μετάδοση» είναι ολοένα και πιο ενοχλητική για τους «έχοντες». Είναι μια κάπως σκληρόκαρδη επανάσταση των πλουσιότερων κρατών και περιφερειών της Ενωσης εναντίων των «επαιτών» που σε μια συγκεκριμένη αλλά ολοένα και πιο διαδεδομένη λαϊκή φαντασία απομυζούν τους καρπούς της οικονομικής επιτυχίας των ολίγων.
«Εργατικοί» και «τεμπέληδες»
Στο Βέλγιο πριν από μια εβδομάδα η φλαμανδική Χριστιανοδημοκρατία ανεδείχθη πρώτη πολιτική δύναμη στη χώρα δίνοντας στους ψηφοφόρους της στη Φλάνδρα, ουσιαστικά μία και μόνο υπόσχεση: ότι θα σφίξει τον κρουνό της μεταφοράς του πλούτου από τους «εργατικούς», «φιλοπρόοδους» και κατόπιν τούτου εύπορους σήμερα Φλαμανδούς στους «τεμπέληδες» της Βαλλονίας.
Το φαινόμενο δεν είναι μοναδικό. Στην Ιταλία η διαβόητη Λέγκα του Βορρά υποσχέθηκε να αποκόψει τον ομφάλιο λώρο που συνδέει τον πανίσχυρο οικονομικά ιταλικό βορρά με τους «αφρικανούς» του νότου, ενώ στην Ισπανία, οι Καταλανοί εξοργίζονται και από τη μεταφορά του «δικού τους» πλούτου στην υπόλοιπη Ισπανία. Στη δε Βρετανία ο αγγλικός νότος αγανακτεί για την επιδότηση της «βαρβαρικής» Σκωτίας, η οποία επιστρέφει την αντιπάθεια υπενθυμίζοντας τα κολοσσιαία έσοδα από πετρέλαια και ουίσκι που ρέουν προς το Νότο και το Λονδίνο.
Τι συμβαίνει; Κατά μια ανάγνωση, οι οικονομικές επιδόσεις της μιας ή της άλλης περιφέρειας της Ενωσης δεν είναι πια απαραίτητο να περνούν από τις εθνικές επιδόσεις του κράτους στο οποίο ανήκει. Ορίζονται σε ευρωπαϊκό και πέραν αυτού σε παγκόσμιο επίπεδο. Ετσι, η άμεση ή έμμεση επιδότηση των λιγότερο επιτυχημένων τμημάτων μιας χώρας ή και της ίδιας της Ευρώπης προσλαμβάνεται ως περιττή σπατάλη πόρων που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν πολύ πιο παραγωγικά.
Και στο κλίμα αυτό η οικονομική αγανάκτηση, που γεννά το ερώτημα γιατί η (κάθε) Φλάνδρα να επιδοτεί την κάθε Βαλλονία, έρχεται να οξύνει αλλά και να οξυνθεί από τις κάποτε σχετικά υπναλέες εθνοτικές διαφορές των Φλαμανδών με τους Βαλλόνους, των Σκωτσέζων με τους Αγγλους ή των Καταλανών με τους Καστιλιάνους και λίγο έως πολύ όλων με όλους στο μωσαϊκό που είναι η Ευρώπη. Υπάρχει, άλλωστε, και ο αντικατοπτρισμός του ιδίου φαινομένου στο ευρωπαϊκό επίπεδο, με πρωταγωνιστές όχι πια περιφέρειες αλλά χώρες, τις «πλούσιες» του Βορρά και τις «φτωχές» του Νότου, με μήλον της Εριδος τον κοινοτικό προϋπολογισμό.
Για δεκαετίες, ο κοινοτικός προϋπολογισμός απετέλεσε ιμάντα μεταφοράς πλούτου από βορρά προς νότο. Ομως ο προϋπολογισμός αυτός δεν καλύπτει πια τις ανάγκες. Η δαπανηρότατη επανένωση της Γερμανίας περιόρισε τις δυνατότητες του Βερολίνου, που παγίως σηκώνει το κύριο βάρος του προϋπολογισμού. Κανένας όμως από τους άλλους κύριους χρηματοδότες δεν φάνηκε πρόθυμος να καλύψει το κενό.
Αποτέλεσμα είναι η ουσιαστική περικοπή των κονδυλίων και μαζί της κοινοτικής αλληλεγγύης, ακριβώς την περίοδο που οι ανάγκες εμφανίζονται μεγαλύτερες από ποτέ λόγω της μαζικής εισόδου στην Ενωση των προβληματικών οικονομικά κρατών της Ανατολικής Ευρώπης που βλέπουν τον θρυλικό πακτωλό των κοινοτικών κονδυλίων να περιορίζεται μάλλον σε ρυάκι. Είναι μια εποχή στην οποία οι χιτώνες δεν αλλάζουν εύκολα χέρια.