Εννιακόσια μόλις χιλιόμετρα από τον Βόρειο Πόλο, καλυμμένο από το παγωμένο σκοτάδι πολλούς μήνες κάθε χρόνο, το νορβηγικό νησί Σβάλμπαρντ αποτελεί απροσδόκητο τουριστικό προορισμό. Το μικρό χωριό Νου Αλεσουντ, όμως, βιώνει επ’ εσχάτων πραγματική έκρηξη διεθνούς ενδιαφέροντος.
Κινέζοι επιστήμονες, που μετακόμισαν εκεί τοποθέτησαν δύο μαρμάρινα λιοντάρια στην είσοδο του ερευνητικού τους σταθμού, ενώ σταθμούς εγκαινίασαν και Κορεάτες και Ιάπωνες επιστήμονες. Τον Ιούνιο, αντιπροσωπεία της αμερικανικής κυβέρνησης υποσχέθηκε να ενισχύσει την αμερικανική παρουσία στο Νου Αλεσουντ, ενώ την ίδια ώρα οι Ρώσοι βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις με τη Νορβηγία, με τον ίδιο στόχο. Νορβηγία, Ολλανδία, Γαλλία, Γερμανία και Βρετανία, διαθέτουν ήδη προηγμένους επιστημονικούς σταθμούς στην περιοχή, η οποία θεωρείται ιδανική για τη μελέτη της ατμόσφαιρας, των παγετώνων και της μοναδικής πανίδας του Αρκτικού Κύκλου.
Η επιστημονική έρευνα, όμως, δεν αποτελεί πια παρά πρόσχημα για την παρουσία των μεγάλων δυνάμεων του πλανήτη στο Νου Αλεσουντ. Το νέο διακύβευμα δεν είναι τίποτα άλλο από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.
«Οι περισσότερες χώρες που βρέθηκαν εδώ ενδιαφέρονται μόνο για τις εδαφικές διεκδικήσεις. Η Αρκτική έχει καταστεί πολύ σημαντική πολιτικά», λέει ο βετεράνος Βρετανός εξερευνητής του Βόρειου Πόλου και επικεφαλής του βρετανικού επιστημονικού σταθμού, Νικ Κοξ. Η Νορβηγία απέκτησε την κυριότητα του συμπλέγματος των νήσων Σβάλμπαρντ το 1925, ενώ διατηρούσε εκεί προσοδοφόρο ανθρακωρυχείο μέχρι το 1962. Τη χρονιά εκείνη, έκρηξη μεθανίου προκάλεσε τον θάνατο 21 ανθρώπων και το κλείσιμο του ανθρακωρυχείου.
Το ενδιαφέρον των Νορβηγών στράφηκε τότε στην επιστημονική έρευνα, ενώ το παράδειγμά τους ακολούθησαν και η Βρετανία με τη Γαλλία, που ίδρυσαν τη δεκαετία του 1970 επιστημονικούς σταθμούς στα νησιά. Οι επικριτές τους, υποστηρίζουν όμως, ότι η έρευνα στην περιοχή είναι ιδιαίτερα δαπανηρή και ότι αποτελεί απλό πρόσχημα, που αποκρύπτει γεωπολιτικές φιλοδοξίες, κατηγορία που εξαπέλυσαν και για τις έρευνες στην Ανταρκτική.
Η κατάσταση στην Ανταρκτική άλλαξε ριζικά, όμως, τη δεκαετία του 1980, όταν Βρετανοί επιστήμονες διαπίστωσαν την ύπαρξη τρύπας στο στρώμα του όζοντος, προκαλώντας το ενδιαφέρον της παγκόσμιας κοινής γνώμης και τη λήψη άμεσων μέτρων, όπως την απαγόρευση των χλωροφθορανθράκων.
Δικαίωση
Σήμερα, οι επιστήμονες στο Νου Αλεσουντ θεωρούν ότι η παρουσία τους στην περιοχή της Αρκτικής δικαιώθηκε από τον εντοπισμό της νέας παγκόσμιας περιβαλλοντικής κρίσης: της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
«Η Αρκτική θερμαίνεται πρώτη και θερμαίνεται πιο γρήγορα από κάθε άλλη γεωγραφική περιοχή. Αν δεν θέλουμε να βρεθούμε προ εκπλήξεων, πρέπει να μελετήσουμε την Αρκτική», λέει ο δρ Κιμ Χόλμεν, επικεφαλής του νορβηγικού αρκτικού ινστιτούτου.
Η υπερθέρμαση του πλανήτη κρύβει, όμως, και εκπλήξεις για τους επιστήμονες του Νου Αλεσουντ. Οι βιολόγοι Νία Ουάτλι και Σαμ Ράστρικ διηγούνται πως κατά τη διάρκεια εκδρομής τους για τη συλλογή δειγμάτων, είδαν Νορβηγούς παραθεριστές, που εκμεταλλεύονταν το φαινόμενο της υπερθέρμανσης, κάνοντας βουτιές και κολυμπώντας στα νερά του Αρκτικού Κύκλου. «Εμφανισθήκαμε ντυμένοι με τις αρκτικές μας στολές και είδαμε οικογένειες με μαγιό να κάνουν μπάρμπεκιου και να κολυμπούν», διηγείται η δρ Ουάτλι.
