Τον ισχυρότερο και πιστότερο σύμμαχο στις θέσεις του αναφορικά με την Αρμενική Γενοκτονία βρήκε το τουρκικό κράτος στο Ισραήλ και το εβραϊκό λόμπι των ΗΠΑ. Το Ισραήλ και -ακόμη περισσότερο- οι οργανώσεις των Αμερικανοεβραίων επιδίδονται, επί δεκαετίες, σε επίμονη διεθνή εκστρατεία στήριξης της τουρκικής άρνησης της γενοκτονίας για την οποία ο τουρκικός Τύπος έχει επανειλημμένα εκφράσει την ευγνωμοσύνη του. Στα μέσα Αυγούστου, ωστόσο, η κορυφαία αμερικανοεβραϊκή οργάνωση «Συνασπισμός κατά της Δυσφήμησης» (Anti-Defamation League – ADL) παραδέχθηκε ότι οι μαζικές σφαγές των Αρμενίων το 1915 αποτελούν γενοκτονία. Η δήλωση έπεσε ως κεραυνός εν αιθρία και προκάλεσε δυσφορία στην Αγκυρα, ενώ φαίνεται να σηματοδοτεί μια αλλαγή πορείας για την οποία αγωνίζεται θαρραλέα σημαντικό μέρος της φιλελεύθερης διανόησης στην Τουρκία όσο και το Ισραήλ.
«Χρέος ευγνωμοσύνης»
Ο τουρκικός Τύπος, συμπεριλαμβανομένης της εθνικιστικής πτέρυγάς του, αποδίδει την «εβραϊκή στήριξη» σε ποικίλα αίτια. Ο αρθρογράφος της «Μιλιέτ» Ταχά Ακγιόλ, άλλοτε στέλεχος του ακροδεξιού Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης, σημειώνει πως η ανεκτικότητα που το οθωμανικό κράτος έδειξε στους Εβραίους και η προστασία που τους παρείχε επηρεάζουν τους απανταχού Εβραίους θετικά υπέρ της Τουρκίας. Πράγματι, ο Σουλτάνος Βαγιαζήτ Β΄ κάλεσε τους Εβραίους της Ισπανίας (Σεφαρδείμ), εκδιωχθέντες το 1492 από τους «Καθολικούς βασιλείς» Φερδινάνδο και Ισαβέλλα, να εγκατασταθούν στα οθωμανικά εδάφη. Σε μια περίοδο που οι Εβραίοι διώκονταν σε όλη την Ευρώπη, βρήκαν καταφύγιο στο οθωμανικό κράτος, όπου έζησαν για αιώνες ειρηνικά έως τα πογκρόμ του 1934. Αυτό που υπονοεί ο Ακγιόλ, με τον οποίο ομοφωνούν αναλυτές όλων των αποχρώσεων, είναι πως οι Εβραίοι συναισθάνονται έναντι των Τούρκων ένα «χρέος ευγνωμοσύνης» για τη σωτηρία τους. Τη διάσωση αυτή, το τουρκικό υπ. Εξωτερικών αλλά και οι οργανώσεις των Τουρκοεβραίων, φροντίζουν να υπενθυμίζουν σε όλα τα διεθνή φόρουμ, αποσιωπώντας παράλληλα τους διωγμούς που οι Τουρκοεβραίοι υπέστησαν τη δεκαετία του 1930 και, μαζί με τις άλλες μειονότητες, τα έτη 1940-55 (στρατολογία «των είκοσι ηλικιών», «Φόρος περιουσίας», Σεπτεμβριανά). Η ηγεσία της Τουρκοεβραϊκής κοινότητας ίδρυσε το 1992, 500ή επέτειο της άφιξης των Σεφαρδείμ στα Οθωμανικά εδάφη, το «Ιδρυμα των 500 χρόνων», με στόχο την προώθηση της τουρκο-εβραϊκής αλληλεγγύης και των τουρκικών συμφερόντων διεθνώς.
Η εβραϊκή στήριξη είθισται να ερμηνεύεται και στα πλαίσια της στρατηγικής συμμαχίας του Ισραήλ με την Τουρκία. Η Τουρκία δεν αποτελεί απλώς το μόνο κοσμικό κράτος του μουσουλμανικού κόσμου και μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά και το πρώτο που συνήψε σχέσεις με το Ισραήλ, ήδη το 1949. Νησί σε μια εχθρική «Αραβική θάλασσα», το Ισραήλ βλέπει στην Τουρκία το μόνο φίλα διακείμενο κράτος στην ευρύτερη περιοχή. Η στενότατη στρατηγική συμμαχία, που έχει επεκταθεί και στον στρατιωτικό τομέα, υπαγορεύει στο Ισραήλ το χρέος στήριξης των τουρκικών θέσεων, ενώ δημιουργεί αντίστοιχη απαίτηση στην Αγκυρα. Κατά τους Τούρκους αναλυτές, σημαντικό ρόλο στη στάση του Ισραήλ και της Εβραϊκής διασποράς διαδραματίζουν και αίτια ψυχολογικά: η βούληση του εβραϊκού λόμπι να υπερθεματίσει τη μοναδικότητα της γενοκτονίας των Εβραίων από το Τρίτο Ράιχ σπρώχνει τις εβραϊκές οργανώσεις και το κράτος του Ισραήλ σε διεθνή εκστρατεία υπονόμευσης της αναγνώρισης της Αρμενικής Γενοκτονίας.
Πολιτική εκμετάλλευση
Η προοδευτική ισραηλινή διανόηση έχει επανειλημμένα καταδικάσει αυτό που θεωρεί «πολιτική εκμετάλλευση – εμπορία του Ολοκαυτώματος» και έχει καλέσει τόσο την κοινή γνώμη όσο και το Ισραηλινό κοινοβούλιο (Κνέσετ) να κινηθούν προς την κατεύθυνση της αναγνώρισης της Αρμενικής Γενοκτονίας, παρά τις τουρκικές απειλές.
Με αυτά τα δεδομένα η δήλωση της ADL στα μέσα Αυγούστου ότι οι σφαγές των Αρμενίων αποτελούν γενοκτονία προκάλεσε συναγερμό στην Αγκυρα. Ο Τύπος έκανε λόγο για «απώλεια του σημαντικότερου συμμάχου» στον αγώνα κατά των αρμενικών θέσεων και για «τέλος μιας εποχής» στις τουρκο-εβραϊκές θέσεις. Οπως τόνισε ο διευθυντής της φιλελεύθερης «Ραντικάλ», Ισμέτ Μπερκάν, η συστράτευση στην άρνηση των αρμενικών θέσεων αποτέλεσε πυλώνα των τουρκοϊσραηλινών σχέσεων. Χαρακτηριστικά, η Αγκυρα δεν απηύθυνε τις διαμαρτυρίες της κατά της αμερικανοεβραϊκής οργάνωσης, αλλά κατά της ισραηλινής κυβέρνησης.
Η Αγκυρα ανησυχεί ότι μετά την παραδοχή της ADL αυξάνονται οι πιθανότητες να περάσει στο Κογκρέσο ψήφισμα που θα αναγνωρίζει και καταδικάζει τη Γενοκτονία του 1915. Το σχετικό ψήφισμα εκκρεμεί από τις αρχές του έτους. Ο Αμπντουλάχ Γκιουλ, από τη θέση ακόμη του υπουργού Εξωτερικών, είχε δηλώσει προς τον απερχόμενο πρέσβη του Ισραήλ στην Αγκυρα, Πινχάς Αβίβι, «σοκαρισμένος» με τη δήλωση της ADL, ενώ απείλησε πως αυτή θα επηρεάσει τις τουρκοϊσραηλινές σχέσεις. Η ανταποκριτής της «Μιλιέτ» στην Ουάσιγκτον Γιασεμίν Τσονγκάρ, εξάλλου, σημείωσε για πολλοστή φορά πως ακόμη και εκείνα τα μέλη της κυβέρνησης Μπους και των αμερικανοεβραϊκών οργανώσεων που αγωνίζονται να εμποδίσουν ένα ψήφισμα υπέρ των Αρμενίων στο Κογκρέσο πιστεύουν, κατά βάθος, ότι το 1915 έλαβε χώρα γενοκτονία. Η εμμονή τους να αρνούνται μία δημόσια παραδοχή της γενοκτονίας δεν έχει να κάνει με συνειδησιακά, αλλά με καθαρά πολιτικά κριτήρια, τόνισε η Τσονγκάρ. Επεσήμανε δε πως από συνειδησιακής και μόνο απόψεως η Τουρκία θα αναγκαστεί, αργά ή γρήγορα, να επανεξετάσει το θέμα. Διαπρεπείς διανοούμενοι όπως οι συγγραφείς Ορχάν Παμούκ και Ελίφ Σαφάκ έχουν τεθεί στην εμπροσθοφυλακή όσων καλούν για μια τέτοια επανεξέταση.