Από τις παραγκουπόλεις της Καζαμπλάνκας, στην ακτή του Ατλαντικού Ωκεανού, μέχρι τα χωριά της Σαχάρας, περίπου 15 εκατομμύρια Μαροκινοί ψηφοφόροι κατευθύνονταν χθες προς τις κάλπες για να εκλέξουν τους 325 βουλευτές της νέας Εθνοσυνέλευσης.
Δημοσκόποι και πολιτικοί αναλυτές συμπίπτουν στην εκτίμηση ότι πρώτη δύναμη θα αναδειχθεί το μετριοπαθές ισλαμικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (PJD), ιδεολογικά συγγενές προς το ομώνυμό του κυβερνών κόμμα της Τουρκίας υπό τον Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν. Με κύρια συνθήματα τις «ισλαμικές αξίες», τη «μάχη κατά της διαφθοράς» και την «κοινωνική δικαιοσύνη», το PJD εκφράζει ένα συνασπισμό μορφωμένων μεσαίων στρωμάτων με σημαντική απήχηση στα λαϊκά στρώματα.
Κυρίαρχος ο βασιλιάς
Αν επαληθευτούν οι εκτιμήσεις, θα είναι η πρώτη φορά που ένα ισλαμικό κόμμα θα αναδειχθεί πρώτη πολιτική δύναμη αραβικής χώρας της Βόρειας Αφρικής μετά τις εκλογές του 1991 στην Αλγερία που ακυρώθηκαν από στρατιωτικό πραξικόπημα, πυροδοτώντας αιματηρό και πολύχρονο εμφύλιο πόλεμο.
Ελάχιστοι είναι εκείνοι που φοβούνται, ωστόσο, την επανάληψη ενός παρόμοιου σεναρίου στο Μαρόκο, παρά τις ανησυχίες για άνοδο του ισλαμικού φονταμενταλισμού που γεννήθηκαν ύστερα από τις επιθέσεις αυτοκτονίας τρομοκρατών, τον Μάιο του 2003, στην Καζαμπλάνκα, με 45 νεκρούς.
Πρώτα απ’ όλα, γιατί όπως και να μοιραστεί η δύναμη των κομμάτων, κυρίαρχος του παιχνιδιού θα παραμείνει ο βασιλιάς Μοχάμεντ: Αρχηγός του κράτους και του στρατού, «Ηγέτης των Πιστών», έχει το δικαίωμα να διορίζει και να απολύει υπουργούς, κυβερνήτες και δικαστές, να ασκεί βέτο σε νόμους και να εκδίδει διατάγματα. Οι εξουσίες του κοινοβουλίου είναι πολύ περιορισμένες, ενώ ο εκλογικός νόμος φτιάχτηκε για να προκαλεί, υπό οποιουσδήποτε συσχετισμούς, κονιορτοποίηση της κατανομής των εδρών, έτσι ώστε κανένα κόμμα να μην ονειρεύεται καν ότι μπορεί να αποκτήσει αυτοδυναμία.
Επειτα, το ριζοσπαστικά ισλαμικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ευημερίας (πιο κοντά στα πρότυπα της παλαιστινιακής Χαμάς και των Αδελφών Μουσουλμάνων) αποκλείσθηκε από τις εκλογές, καθώς αρνείται να αναγνωρίσει τον βασιλιά ως «Ηγέτη των Πιστών». Το νομιμόφρον PJD αποφεύγει να προκαλέσει το καθεστώς της συνταγματικής μοναρχίας και δεν επιδιώκει την εισαγωγή του ισλαμικού νόμου, της σαρίας, ενώ την ίδια νομιμοφροσύνη επιδεικνύουν τα κόμματα της κοσμικής και αριστερής αντιπολίτευσης. Με αυτά τα δεδομένα, δεν είναι περίεργο που το δίλημμα των περισσότερων ψηφοφόρων δεν ήταν ποιο κόμμα θα ψηφίσουν, αλλά αν η ψήφος τους έχει το παραμικρό νόημα.
Παρ’ όλα αυτά, η άνοδος του ισλαμικού παράγοντα μπορεί να αποκτήσει άλλη δυναμική στο μέλλον, αν δεν αντιμετωπισθούν τα οξύτατα κοινωνικά προβλήματα του Μαρόκου. Από τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ, γύρω στο 7%, δεν έχει ωφεληθεί παρά ένα λεπτό στρώμα νεόπλουτων, ενώ ο αναλφαβητισμός ανέρχεται στο 43%, η πραγματική ανεργία γύρω στο 20% και η λαθρομετανάστευση εξελίσσεται σε ακατάσχετη αιμορραγία, που στερεί τη χώρα από τα πιο δυναμικά και νεανικά στοιχεία της.