Μελαγχολικό φθινόπωρο για τον Μπους

Μελαγχολικό φθινόπωρο για τον Μπους

5' 50" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Οταν ο Τζορτζ Μπους ο νεώτερος, ετοιμαζόταν να μετακομίσει στον Λευκό Οίκο, πήρε μια καλή συμβουλή: «Αν θέλεις να έχεις ένα φίλο στην Ουάσιγκτον, αγόρασε ένα σκύλο».

Βεβαίως, ο κυβερνήτης του Τέξας μοιραζόταν ήδη στο ράντσο του, στο μακρινό Κρόφορντ, τη συντροφιά δύο συμπαθών τετραπόδων, αλλά η συμβουλή είχε μεταφορικό χαρακτήρα: Ενας επαρχιώτης πολιτικός με απλοϊκή σκέψη, εκλεγμένος χάρη στα «ψηφοδέλτια – πεταλούδα» και την οριακή πλειοψηφία του Ανωτάτου Δικαστηρίου που έκλεψε τη νίκη από τον Αλ Γκορ, βρίσκεται ξαφνικά αντιμέτωπος με τη «γραφειοκρατία της Ουάσιγκτον», τις απαιτήσεις της υψηλής πολιτικής και τον εσμό των λόμπι που έχει αποικίσει τον λόφο του Καπιτωλίου. Με μόνη αποσκευή το βαρύ όνομα του πατέρα του, ξένος στην κοσμοπολίτικη και διανοουμενίστικη Ανατολική Ακτή, αναζήτησε στήριγμα στον σκληρό πυρήνα των νεοσυντηρητικών (Τσένι, Ράμσφελντ, Γούλφοβιτς κ.ά.) που ανέλαβαν την εξουσία σαν στρατός σε αλωθείσα, πολιορκημένη πόλη.

Η τραγωδία της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 άλλαξε τα πάντα – ή τουλάχιστον έτσι φάνηκε. Η τραγική ανεπάρκεια των κρατικών μηχανισμών στην πρόληψη και τη διαχείριση της κρίσης απωθήθηκε γρήγορα στο περιθώριο. Το πληγωμένο έθνος, που δεν είχε γνωρίσει επίθεση στην εδαφική του επικράτεια από το 1812, προστατευμένο από δύο ωκεανούς και πυρηνικές ασπίδες, ανακάλυπτε ξαφνικά πόσο ευάλωτο είναι και αναζητούσε το σιδερένιο χέρι που θα εξορκίσει το «Κακό» για να αποκαταστήσει την κλονισμένη Ασφάλεια. Ο αμφισβητούμενος Μπους έγινε από τη μια στιγμή στην άλλη εθνικός ηγέτης, αρχιστράτηγος σε καιρό πολέμου.

Κάτω από το καινούργιο φως, ό,τι ήταν χθες ελάττωμα έλαμπε τώρα σαν προσόν: Η απλοϊκότητα έγινε λαϊκότητα, η ωμότητα δείγμα ισχυρής βούλησης, η άγνοια της διεθνούς πολιτικής ένδειξη ικανότητας ενός ηγέτη «να συγκεντρώνεται στα βασικά, παραμερίζοντας τις λεπτομέρειες», ο αυτοκρατορικός μεσσιανισμός για «εξαγωγή της Δημοκρατίας στην ευρύτερη Μέση Ανατολή», επαναστατικός ιδεαλισμός.

Ο «πρόεδρος κατά λάθος» ένιωσε ότι κάποια υπερφυσική δύναμη του προσέφερε την ανέλπιστη ευκαιρία να γράψει Ιστορία. Το κακοτράχηλο Αφγανιστάν των Ταλιμπάν και των φυλάρχων ήταν πολύ μικρό για να φιλοξενήσει κάτι περισσότερο από το πρελούδιο μιας τέτοιας εποποιίας.

Η αποφασιστική μάχη θα δινόταν αλλού, στην «Εύφορη Ημισέληνο» της Μεσοποταμίας, στη Μέση Ανατολή, τον ομφαλό του Παλιού Κόσμου, το λίκνο τριών μεγάλων, μονοθεϊστικών θρησκειών, τον Αρμαγεδδώνα των Γραφών, το κέντρο της παγκόσμιας γεωπολιτικής αναμέτρησης – και, παρεμπιπτόντως, των πετρελαίων.

Δυσβάσταχτο κόστος χωρίς προοπτική νίκης

Εξι χρόνια αργότερα, ο άνθρωπος που θα έγραφε Ιστορία μπαίνει στην τελευταία χρονιά της προεδρίας του σε ατμόσφαιρα αποτυχίας και μοναξιάς, τόσο πυκνή που μόνο ένας Μάρκες στο «Φθινόπωρο του Πατριάρχη» θα μπορούσε να περιγράψει. Αυτός που συγκέντρωνε, μετά την 11η Σεπτεμβρίου, τα υψηλότερα ποσοστά δημοτικότητας από κάθε προκάτοχό του, καταβαραθρώνεται στα επίπεδα ενός Νίξον μετά το Γουότεργκεϊτ. Σχεδόν όλοι οι άνθρωποί του, από τον Ράμσφελντ και τον Γούλφοβιτς μέχρι τον αρχηγό του πολιτικού του επιτελείου, Καρλ Ρόουβ, έχουν εξοστρακιστεί από την κυβέρνηση.

Ακόμη και οι υποψήφιοι του κόμματός του για τις προεδρικές εκλογές του 2008 πασχίζουν να αποστασιοποιηθούν από την κακόφημη κληρονομιά του. Στον διεθνή στίβο, οι πιο πιστοί σύμμαχοί του (Μπλερ, Αθνάρ, Μπερλουσκόνι) πλήρωσαν βαρύ τίμημα για τη συστράτευσή τους, για το «Σοκ και Δέος», τη Φαλούτζα, τη Χαντίθα, το Αμπού Γράιμπ, το Γκουαντάναμο και όλα αυτά που θα συνοδεύουν σε όλα τα εγκυκλοπαιδικά λήμματα του μέλλοντος, σαν λέξεις – κλειδιά, την προεδρία του.

«Εχει βαρεθεί»

Η ισπανική «Ελ Παΐς» έγραψε ότι ο 43ος πρόεδρος έχει πια «βαρεθεί» και την εξουσία και τον Λευκό Οίκο και τον πόλεμο και ότι το μόνο που τον ξεκουράζει πια είναι να πάρει το τζιπ και να περάσει ένα ήσυχο Σαββατοκύριακο στο Κρόφορντ (εννοείται χωρίς τον Πούτιν ή τον Σαρκοζί). Αλλά πρέπει να παίξει τον ρόλο του μέχρι το τέλος -the show must go on!- καθώς η προεδρία τον τραβάει από το μανίκι, τον βάζει στο αεροπλάνο και τον πετάει ξαφνικά στην αμερικανική βάση του Αλ Ασαντ, κάτω από τον ανελέητο, καλοκαιρινό ήλιο της ιρακινής ερήμου, να φωτογραφηθεί χαμογελαστός με τους έκπληκτους στρατιώτες του, να βεβαιώσει τους ομοεθνείς του ότι η αμερικανική αντεπίθεση «αποδίδει», ότι στο Ιράκ συντελείται «πρόοδος», ότι η νίκη είναι ακόμα δυνατή και ότι το Κογκρέσο οφείλει να του διαθέσει άλλα 50 δισ. δολάρια για τον πόλεμο, με την πεποίθηση ότι αυτή τη φορά θα πιάσουν τόπο.

Η φιλότιμη προσπάθεια δεν εκτιμήθηκε δεόντως. Στο κύριο άρθρο τους, οι New York Times σημείωσαν ότι «ο μόνος προορισμός του Μπους ήταν μια απομονωμένη, θωρακισμένη βάση» στη μέση της ερήμου και όχι η Βαγδάτη, όπου υποτίθεται ότι έχει συγκεντρωθεί η αμερικανική «αντεπίθεση». Ο Τζόναθαν Φρίντλαντ, στον Guardian, σημείωνε σαρκαστικά ότι ο Μπους «εμφανίζει σαν θρίαμβο το γεγονός ότι κατάφερε να εξαγοράσει μια χούφτα πολέμαρχους στην επαρχία Ανμπάρ, ωσάν αυτό να ισοσταθμίζει το πένθος και την καταστροφή που απλώνεται σε όλο το Ιράκ».

Χωρίς Βρετανούς

Την ίδια ημέρα που ο Αμερικανός πρόεδρος έφτανε στη βάση Αλ Ασαντ, οι τελευταίοι 500 Βρετανοί στρατιώτες εγκατέλειπαν την τελευταία βάση τους στη Βασόρα, δεύτερη σε πληθυσμό πόλη του Ιράκ, σηκώνοντας ουσιαστικά λευκή σημαία απέναντι στη σιιτική πολιτοφυλακή του Μοκτάντα αλ Σαντρ, που τους πολιορκούσε επί μήνες με ρουκέτες και όλμους. Από τις 45.000 άνδρες που αριθμούσαν τα βρετανικά στρατεύματα στον πόλεμο και τις 18.000 που ήταν τον Μάιο του 2003, έχουν μείνει τώρα μόλις 5.500 και όλα δείχνουν ότι ο νέος πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν θα τους μειώσει ακόμη περισσότερο, αφήνοντας μόνο μια συμβολική παρουσία για να ζαχαρώσει το πικρό χάπι: Σύντομα, η Αμερική θα επωμίζεται ουσιαστικά μόνη της το δυσβάσταχτο ανθρώπινο, πολιτικό και οικονομικό κόστος ενός πολέμου χωρίς ορατή προοπτική νίκης.

Φυγή προς τα εμπρός

Αρκεί ένας ανόητος για να ρίξει μια πέτρα στο πηγάδι, αλλά χρειάζονται πολλοί γνωστικοί για να τη βγάλουν. Τα διλήμματα για το ελεγχόμενο από τους Δημοκρατικούς Κογκρέσο και για τους υποψήφιους διαδόχους του Μπους είναι οδυνηρά. Αν αποσυρθούν, ομολογώντας την ήττα, το πολιτικό κόστος για το διεθνές κύρος της Αμερικής θα είναι πολύ μεγαλύτερο από εκείνο του Βιετνάμ – μιας χώρας στις εσχατιές της ΝΑ Ασίας, μακριά από τους δρόμους των πετρελαίων, όπου οι Βιετκόγκ είχαν, επιτέλους, την υποστήριξη δύο γειτονικών μεγαθηρίων, της ΕΣΣΔ και της Κίνας. Αν αρκεστούν στο ιρακινό Κουρδιστάν, επιτρέποντας την τριχοτόμηση του Ιράκ, θα αναδείξουν το Ιράν σε ηγεμονική περιφερειακή δύναμη, μιας και το νότιο, σιιτικό Ιράκ θα πέσει μοιραία στην αγκαλιά των αγιατολάχ. Αν επιδιώξουν πολιτική λύση, θα πρέπει να προσφέρουν γη και… πετρέλαιο στη Γαλλία, τη Ρωσία και τους άλλους ανταγωνιστές τους, που όχι μόνο δεν μοιράστηκαν με την Αμερική το κόστος του πολέμου, αλλά επωφελήθηκαν από τη δοκιμασία της.

Καθώς ουδείς από τους πολιτικούς αντιπάλους του μπορεί να απαντήσει σε αυτά τα πιεστικά διλήμματα, ο Τζορτζ Μπους κερδίζει προς το παρόν λίγο χρόνο, συνεχίζοντας την τυχοδιωκτική «φυγή προς τα εμπρός». Οτι κατάφερε να εξασφαλίσει σημαντική θέση στην αμερικανική Ιστορία είναι πλέον δεδομένο. Μόνο που ο Μπους δεν έχει την πολυτέλεια ενός Τσόρτσιλ, ο οποίος με τη χαρακτηριστικά κυνική αλαζονεία του έλεγε: «Η Ιστορία θα είναι ευγενική μαζί μου γιατί σκοπεύω να τη γράψω ο ίδιος». Στην περίπτωση του 43ου προέδρου της Αμερικής, ο ιστορικός του μέλλοντος απλώς θα επιβεβαιώσει ότι οι ιδεοληπτικοί, όταν βρεθούν στην εξουσία, πετυχαίνουν το ακριβώς αντίθετο από εκείνο που υποσχέθηκαν. Και ότι για να γελοιοποιήσεις έναν άνθρωπο δεν έχεις παρά να τον υποχρεώσεις να φορέσει πολύ μεγαλύτερο κοστούμι από το νούμερό του.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή