Ο σεΐχης Αμπντούλ – Σατάρ Αμπού Ρίσα έμοιαζε με Αραβα πρίγκιπα, βγαλμένο από την ταινία «Λόρενς της Αραβίας», όταν αντάλλασσε χειραψία με τον πρόεδρο Μπους μπροστά από τις φωτογραφικές μηχανές στη βάση Αλ Ασαντ, στη μέση της ερήμου. Με το χρυσοϋφάντινο σιρίτι στη λευκή κελεμπία του να συμβολίζει το κοινωνικό του κύρος, ο 37χρονος αρχηγός μιας από τις μεγαλύτερες φυλές στη σουνιτική επαρχία Ανμπάρ απέκτησε ξαφνικά παγκόσμια φήμη χάρη, ως σύμβολο της πολυδιαφημιζόμενης επιτυχίας των Αμερικανών στο Ιράκ: Της μεταστροφής σουνιτικών φυλών εναντίον της Αλ Κάιντα.
Αυτά έγιναν στις 3 Σεπτεμβρίου, όταν ο Αμερικανός πρόεδρος επισκέφθηκε αιφνιδιαστικά την αμερικανική βάση. Αλλά η χειραψία που έκανε το γύρο του κόσμου επρόκειτο να κοστίσει ακριβά στον Αμπού Ρίσα. Μια βόμβα στην άκρη του δρόμου εξερράγη χθες το απόγευμα τη στιγμή που το αυτοκίνητο του σεΐχη τον μετέφερε στην οικία του κοντά στο Ραμάντι, πρωτεύουσα της επαρχίας Ανμπάρ. Ο Αμπού Ρίσα σκοτώθηκε ακαριαία, όπως και δύο σωματοφύλακές του. Μέχρι χθες το βράδυ καμιά οργάνωση δεν είχε αναλάβει την ευθύνη της δολοφονίας. Σε κάθε περίπτωση, η ζωή και ο θάνατος του σεΐχη συμβολίζουν τη συνθετότητα της πολιτικής κατάστασης στο σουνιτικό Ιράκ, η οποία εμφανίζεται τόσο ευμετάβλητη όσο και οι αμμόλοφοι της ερήμου.
Γόνος οικογένειας που πρωτοστάτησε στην εξέγερση του 1920 εναντίον των Βρετανών αποικιοκρατών, ο Αμπού Ρίσα ανήκε στις ωφελημένες από το καθεστώς του Μπάαθ σουνιτικές ελίτ και βάφτισε ένα από τα τρία παιδιά του Σαντάμ. Εχθρικός έναντι των αμερικανικών στρατευμάτων αρχικά, συμμάχησε μαζί τους εναντίον της Αλ Κάιντα για να σταματήσει τη διαρκή αιματοχυσία, τις εμφύλιες συγκρούσεις, το χάος και την οικονομική αποδιάρθρωση που προκαλούσαν οι φανατικοί. Κατάφερε μάλιστα να συσπειρώσει γύρω του αρχηγούς άλλων φυλών, ως ηγέτης του Συμβουλίου Σωτηρίας της Ανμπάρ. Ενοπλοι του Συμβουλίου συγκρότησαν την τοπική αστυνομία που επέβαλε την τάξη στους δρόμους, ενώ το χρήμα που έρρευσε από τους Αμερικανούς και την ιρακινή κυβέρνηση επέτρεψε μια κάποια αναζωογόνηση της τοπικής οικονομίας.
Ο «ιστορικός συμβιβασμός» με τους Αμερικανούς ήταν εύθραυστος, αν κρίνουμε από αυτά που δήλωσε στο Ασοσιέϊτεντ Πρες, μόλις λίγες ώρες πριν από τη δολοφονία του, ο θείος του, Χαλέμ Αμπού Ρίσα: «Οταν κλείσουμε τους λογαριασμούς μας με την Αλ Κάιντα στην Ανμπάρ, θα ζητήσουμε από τους Αμερικανούς να φύγουν. Αν αποκατασταθεί η ομαλότητα, θα πρέπει να αποχωρήσουν». Ωστόσο η στάση των Αμπού Ρίσα προκάλεσε αγανάκτηση, όχι μόνο στην Αλ Κάιντα. Ο Αλί Χατέμ αλ Σουλεϊμάν, ηγέτης μιας άλλης σουνιτικής φυλής, είχε κάνει στο ίδιο πρακτορείο, τη νύχτα της Τετάρτης μια δήλωση που διαβάζεται εκ των υστέρων ως απειλή: «Οι φατρίες που συνεργάστηκαν με τους Αγγλους πριν από έναν σχεδόν αιώνα, ζουν μέχρι σήμερα μέσα στην ντροπή. Μόνο ένας μισθοφόρος θα πήγαινε να συναντηθεί με τον Μπους»…
Υστερόγραφο… με αίμα
Πριν από τρεις εβδομάδες, η επιστολή επτά Αμερικανών στρατιωτών που υπηρετούσαν στο Ιράκ και κατήγγειλαν, με βάση τις δραματικές εμπειρίες τους, τον παραλογισμό του πολέμου, κέρδισε παγκόσμια δημοσιότητα. Χθες έγινε γνωστό ότι δύο από τους αντιρρησίες συνείδησης σκοτώθηκαν στη δυτική Βαγδάτη την περασμένη Δευτέρα, την ώρα που ο στρατηγός Ντέιβιντ Πετρέους παρουσίαζε στο Κογκρέσο την πολύκροτη έκθεσή του. Σύμφωνα με την αμερικανική διοίκηση, οι δύο άνδρες έχασαν τη ζωή τους σε ατύχημα, όταν ανετράπη το φορτηγό στο οποίο επέβαιναν.
Στο μεταξύ, ο πρόεδρος Μπους αναμενόταν να ανακοινώσει με διάγγελμά του χθες το βράδυ ότι αποδέχεται την πρόταση Πετρέους για απόσυρση των πρόσθετων αμερικανικών δυνάμεων (30.000 άνδρες) μέχρι το καλοκαίρι του 2008, εάν το επιτρέψουν οι συνθήκες από πλευράς ασφαλείας. Από την πλευρά τους, οι Δημοκρατικοί ετοίμαζαν σχέδιο απόφασης της Γερουσίας, που θα θέσει όρια στην αποστολή των αμερικανικών δυνάμεων στο Ιράκ, χωρίς όμως να καθορίζει χρονοδιάγραμμα αποχώρησης, προκειμένου να εξασφαλίσουν την υποστήριξη του απαιτούμενου αριθμού Ρεπουμπλικανών, ώστε η απόφαση να είναι δεσμευτική για τον Λευκό Οίκο.