Την περασμένη εβδομάδα, ο στρατηγός Ντέιβιντ Πετρέους και ο Αμερικανός πρέσβης στο Ιράκ, Ράιαν Κρόκερ, βρέθηκαν στο Λονδίνο για να πείσουν τη Βρετανία να μην αποσύρει όλα τα στρατεύματά της από το Ιράκ. Νωρίτερα, είχαν βρεθεί στην Ουάσιγκτον προσπαθώντας να πείσουν, για το ίδιο πράγμα, το Κογκρέσο και την αμερικανική κοινή γνώμη. Αν καλοεξετάσετε τις δηλώσεις τους, θα διαπιστώσετε ότι τόσο δεν υποστηρίζουν πως τα πράγματα στο Ιράκ θα βελτιωθούν, αν τα στρατεύματά μας παραμείνουν εκεί. Ομως λένε ότι τα πράγματα θα είναι ακόμη χειρότερα, αν οι δυνάμεις κατοχής αποχωρήσουν ξαφνικά. Υποστηρίζω ότι το Ιράκ είναι το μεγαλύτερο σφάλμα της εξωτερικής πολιτικής της Βρετανίας από την κρίση του Σουέζ και το μεγαλύτερο της Αμερικής από τον πόλεμο του Βιετνάμ. Αυτό συμβαίνει όταν διαπράττει κανείς μεγάλα σφάλματα: καταλήγεις να έχεις άθλιες επιλογές.
Γνωρίζουμε όλοι τα αντεπιχειρήματα. Από ηθικής απόψεως, δεν έχουμε το δικαίωμα να κατέχουμε μια ξένη χώρα. Από στρατιωτικής άποψεως, ο στρατός μας έχει γίνει μέρος του προβλήματος και όχι της λύσης. Από πολιτικής απόψεως, η καλύτερη λύση είναι να αφήσουμε τους Ιρακινούς να βρουν μόνοι τους τη λύση. Αυτά λένε και ορισμένοι πολιτικοί στην Ουάσιγκτον που προσπαθούν να βρουν μια δικαιολογία για να υπερασπιστούν πολιτικές θέσεις τις οποίες αν υιοθετήσουν το πιθανότερο είναι ότι θα επανεκλεγούν.
Οι υποστηρικτές
Είναι όμως αυτή η αλήθεια; Απορρίψτε αν θέλετε τους ισχυρισμούς των Πετρέους και Κρόκερ, επειδή «λένε τα αναμενόμενα». Ακούστε όμως το τι γραφει ο Τζορτζ Πάκερ, από τους καλύτερους δημοσιογράφους και, απεσταλμένος του περιοδικού New Yorker στο Ιράκ. Τα αμερικανικά στρατεύματα στο Ιράκ, καταλήγει ο Πάκερ, έχουν γίνει ένα είδος αναχώματος για τις δυνάμεις βίας, τις οποίες οι ίδιοι οι Αμερικανοί απελευθέρωσαν κατά την εισβολή στο Ιράκ και τη διάρκεια της κατοχής. «Η διπλωματική ισχύς της Αμερικής θα αποδυναμωθεί με την αποχώρηση των στρατευμάτων, και οι απειλητικοί γείτονες του Ιράκ, θα αδράξουν την ευκαιρία να εκμεταλλευτούν το κενό εξουσίας για να εξυπηρετήσουν τα δικά τους συμφέροντα.
Ακόμη και αν η παρέμβαση των γειτονικών χωρών δεν σημαίνει ότι σαουδαραβικά στρατεύματα θα περάσουν τα σύνορα για να υπερασπιστούν τους σουνίτες αδελφούς τους στο Ιράκ, ή ότι οι Ιρανοί φρουροί της Επανάστασης, θα παρεισφρήσουν στο Ιράκ για να διασφαλίσουν την εξουσία των σιιτών ή ότι τουρκικά στρατεύματα εισβάλλουν στο Κουρδιστάν για να αποτρέψουν την ανεξαρτησία του, ο συνδυασμός των «συγκρούσεων διά αντιπροσώπων, περιστασιακών επιθέσεων και αύξησης του κύματος των προσφύγων, θα έχει ως αποτέλεσμα αναταραχή στη Μέση Ανατολή για πολλά χρόνια». Ο Πάκερ επικαλείται επίσης το Βρετανό ακαδημαϊκό Τόμπι Ντοτζ, επικριτή της εισβολής στο Ιράκ. Αν τα αμερικανικά στρατεύματα αποχωρήσουν, λέει ο Ντοτζ, θα αφήσουν πίσω τους έναν εμφύλιο πόλεμο που κανένας δεν θα μπορεί να κερδίσει.
…και οι πολέμιοι
Αυτές είναι οι απόψεις δύο ανεξάρτητων αναλυτών που γνωρίζουν τα πράγματα στο Ιράκ. Αλλοι διαφωνούν μαζί τους. Ο ηγέτης των Ελεύθερων Δημοκρατών σερ Μένζις Κάμπελ υποστηρίζει ότι «η Βρετανία έχει εκπληρώσει την ηθική υποχρέωσή της στο Ιράκ» και πρέπει να αποχωρήσει. Βρίσκω παράδοξο αυτό το επιχείρημα. Θεωρώ ότι δεν εκπληρώσαμε την ηθική υποχρέωσή μας έναντι των Ιρακινών, επειδή δεν προειδοποιήσαμε τις ΗΠΑ για τις ενδεχόμενες συνέπειες της εισβολής. Από τη στιγμή που συνταχθήκαμε στον πόλεμο με τους Αμερικανούς, η ηθική μας υποχρέωση ήταν να περιορίσουμε στο ελάχιστο, τις συνέπειες του πολέμου για τους αθώους Ιρακινούς.
Αν αληθεύει ότι η απότομη αποχώρηση των στρατευμάτων μας από το Ιράκ θα κλιμακώσει τον εμφύλιο πόλεμο, θα αυξήσει τον κίνδυνο να σκοτωθούν οι Ιρακινοί που συνεργάτηκαν με τις αρχές κατοχής και θα διογκώσει τον αριθμό των προσφύγων πέραν των τεσσάρων εκατομμυρίων που είναι σήμερα, τότε είναι ηθική μας υποχρέωση να αποτρέψουμε την περαιτέρω επιδείνωση αυτής της κατάστασης. Στα τέλη του ερχόμενου μήνα, στην Κωνσταντινούπολη, θα διοργανωθεί μια σύνοδος στη οποία θα μετέχουν όλες οι μεγάλες περιφερειακές δυνάμεις.
Είναι πιθανόν ότι η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία και το Ιράν, να συμπεράνουν ότι τα αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντά τους θα εξυπηρετηθούν καλύτερα από ένα Ιράκ που θα παραμείνει ενιαίο με τεχνητό τρόπο υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, ένα αδύναμο κράτος στο οποίο θα ανακατεύονται όλες οι γειτονικές του χώρες, χωρίς όμως καμία εξ αυτών να έχει το πάνω χέρι. Δεδομένου ότι οι χώρες αυτές δυσπιστούν η μια έναντι της άλλης πολύ περισσότερο από ό,τι έναντι των ΗΠΑ, ίσως αποδεχτούν μια μακροπρόθεσμη στρατιωτική και πολιτική παρουσία των Αμερικανών ως ελάχιστη εγγύηση ότι κανένα εμπλεκόμενο μέρος δεν θα κατορθώσει να κυριαρχήσει ή στην περίπτωση του ιρακινού Κουρδιστάν, να ανεξαρτητοποιηθεί.
Μπους και Σαρκοζί
Ο γείτονας του Ιράκ με τις λιγότερες πιθανότητες να συνεργαστεί είναι το Ιράν. Η διαπραγμάτευση για το Ιράκ περιπλέκεται κατά πολύ, από τις προσπάθειες να αποτραπεί η Τεχεράνη από το να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Στην Ουάσιγκτον, καλά πληροφορημένες πηγές μου ανέφεραν ότι παρά τις αντίθετες συμβουλές που λαμβάνει, ο πρόεδρος Μπους ενδέχεται να αποφασίσει να βομβαρδίσει το Ιράν προτού ολοκληρώσει τη θητεία του. Αυτός είναι ένας κίνδυνος που ο Γάλλος πρόεδρος Σαρκοζί προσπαθεί να αποσοβήσει με τις σκληρές εκφράσεις και την πρόταση για επιβολή αυστηρότερων κυρώσεων, από πλευράς της Ευρώπης στο Ιράν. Η πρόκληση συνεπώς του Ιράκ συνδέεται άμεσα με το Ιράν. Μετά τους Δίδυμους Πύργους, αυτές οι δύο προκλήσεις είναι οι δίδυμοι εφιάλτες. Ο εφιάλτης του Ιράκ πόρρω απέχει από το να τελειώσει, ενώ ο εφιάλτης του Ιράν έχει μόλις αρχίσει. Αμφότεροι οι εφιάλτες θα ταράζουν τον ύπνο μας για πολλά χρόνια ακόμη.