Η κοινωνία των πολιτών είναι πολύ της μόδας. Και δικαίως. Η κρίση της πολιτικής και των πολιτικών απαντάται στην Ελλάδα, στην Ευρώπη, στις Ηνωμένες Πολιτείες, στον δυτικό κόσμο εν γένει – γιατί στον άλλο, τον αναπτυσσόμενο, οι πολίτες καλούνται να λύσουν άλλα, ζωτικότερα, προβλήματα επιβίωσης. Διαβάζουμε λοιπόν κάθε τόσο για κινήματα πολιτών, για τη δύναμη των μπλόγκερ, για τη δημοκρατία στο Διαδίκτυο, για τη μοναδική ευκαιρία να αλλάξουν τα πράγματα διά των πρωτοβουλιών ενεργών πολιτών. Στην Αθήνα ζήσαμε πρόσφατα δύο παραδείγματα έκφρασης της κοινωνίας των πολιτών με τις δύο συγκεντρώσεις στο Σύνταγμα, μετά την πυρκαγιά της Πάρνηθας, στα μέσα του περασμένου Ιουλίου και μετά τις πυρκαγιές στην Πελοπόννησο, στα τέλη του Αυγούστου.
Δεν γνωρίζουμε αν στις αθηναϊκές συγκεντρώσεις που συμμετείχαν Ελληνες κωμικοί η σάτιρα μπορεί να λειτουργήσει ως κινητήριος μοχλός τέτοιων πρωτοβουλιών. Αυτή ακριβώς τη δύναμη της σάτιρας εκμεταλλεύεται και ο Ιταλός κωμικός Μπέπε Γκρίλο. Παλιά καραβάνα στη διακωμώδηση «του συστήματος», ο Γκρίλο που προ εικοσαετίας είχε βρεθεί στο περιθώριο επειδή είχε καυτηριάσει τον τότε πρωθυπουργό, τον σοσιαλιστή Μπετίνο Κράξι, επανακάμπτει δριμύτερος. Στις εμφανίσεις του σε θέατρα της Ιταλίας, ο Γκρίλο βάλλει κατά πάντων, κατά της Αριστεράς και κατά της Δεξιάς, εναντίον του «νάνου» Σίλβιο Μπερλουσκόνι και εναντίον του «Βάλιουμ», Ρομάνο Πρόντι, του νυν πρωθυπουργού. Σε μια Ιταλία που προσπαθεί να ορθοποδήσει μετά τον μπερλουσκονισμό, με μια ετερόκλητη κεντροαριστερή κυβέρνηση που δυσκολεύεται να ξεπεράσει την ασυνεννοησία και την έλλειψη οργάνωσης, ο Γκρίλο κατάφερε, στις αρχές Σεπτεμβρίου, να κατεβάσει στο κέντρο της Μπολόνια περί τους 30.000 Ιταλούς και να συλλέξει 330.000 υπογραφές πολιτών που ζητούν συγκεκριμένα πράγματα για να καθαρίσει η κόπρος του Αυγείου στην ιταλική πολιτική: πρώτον, να απαγορευτεί σε πολιτικούς που έχουν καταδικαστεί από τη δικαιοσύνη να είναι υποψήφιοι, δεύτερον, να περιοριστούν σε δύο, οι θητείες των βουλευτών και τρίτον να καθιερωθεί η άμεση ψηφοφορία – εδώ ο Γκρίλο δεν εξήγησε πώς ακριβώς την εννοεί. Η μεγάλη συγκέντρωση της Μπολόνια, εναντίον των πολιτικών, ονομάστηκε «Vaffanculo Day» – «Ημέρα για να πάτε στον αγύριστο», για να αποδώσουμε κάπως κομψά τη χονδροειδή της ονομασία. Συνέχεια αυτής της ιστορίας δίνει ο Γκρίλο στο μπλογκ του που επισκέπτονται καθημερινά 160.000 άνθρωποι και το οποίο, λένε, συγκαταλέγεται στα 20 πιο δημοφιλή στον κόσμο.
Ο πολιτειολόγος Τζοβάνι Σαρτόρι έγραψε στην ιταλική εφημερίδα Corriere della Sera, ότι πριν από ένα χρόνο, οι θεατές στις παραστάσεις του θα γιουχάιζαν τον Γκρίλο, όμως τώρα τον επευφημούν. Σίγουρα η απήχηση του κωμικού δεν είναι αμελητέα. Παρότι ο ίδιος αρνείται τον ρόλο του ηγέτη προτιμώντας αυτόν του «καταλύτη», φιλοδοξεί στις δημοτικές εκλογές του 2008, να κατεβάσει δικές τους λίστες με «καθαρούς» υποψηφίους. Προτίθεται δηλαδή να μπει στο πολιτικό παιχνίδι – με τους δικούς του έστω, όρους, αλλά να μπει. «Είμαι υπέρ μιας πολιτικής χαρούμενης και ανάλαφρης», είπε στη γαλλική εφημερίδα Le Monde, που επίσης ασχολήθηκε μαζί του. Χαρούμενες όμως και ανάλαφρες είναι συνήθως οι οπερέτες. Οχι η πολιτική, εκτός και ένας κωμικός, που τόσο εύκολα την απορρίπτει, έχει βρει το μυστικό που αναζητούν πολιτικοί ηγέτες και πολίτες. Αν όμως είναι έτσι, γιατί να το κρατάει επτασφράγιστο;