Ξαναγράψιμο ή παραποίηση της Ιστορίας;

Ξαναγράψιμο ή παραποίηση της Ιστορίας;

4' 30" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η απόσυρση του βιβλίου Ιστορίας της ΣΤ΄ ενόχλησε πολλούς, που έσπευσαν να επισημάνουν ότι δεν μπορεί ένα σχολικό εγχειρίδιο να αποτελεί εργαλείο άσκησης πολιτικής και εξευμενισμού εκλογικής πελατείας. Ωστόσο, τα διεθνή παραδείγματα αποδεικνύουν ότι παρόμοια διλήμματα έχουν ανακύψει σε δεκάδες χώρες του κόσμου, ενίοτε με παρόμοια κατάληξη.

Ισως το συγγενέστερο παράδειγμα θέσπισης ενός αμφιλεγόμενου βιβλίου, που πυροδότησε οξείες αντιδράσεις εκ μέρους της ντόπιας Ακροδεξιάς, είναι αυτό του Ισραήλ. Εκεί την οργή των υπερεθνικιστών έχει προκαλέσει ένα βιβλίο Ιστορίας της τρίτης δημοτικού, που απευθύνεται σε Αραβες μαθητές ισραηλινών σχολείων και στο οποίο αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι οι Αραβες θεωρούσαν την ίδρυση του Ισραήλ το 1948 «καταστροφή». «Συμβίωση στο Ισραήλ» είναι ο τίτλος του και το περιεχόμενό του έχει ενοχλήσει τα μάλα τους υπερεθνικιστές Ισραηλινούς. «Είναι λες και απολογούμαστε για την ύπαρξή μας· η συγγραφή αυτού του βιβλίου είναι αποτέλεσμα των πολιτικών μαζοχιστικών αντανακλαστικών της ισραηλινής Αριστεράς», διαμαρτύρονται τα μέλη του Εθνικού Θρησκευτικού Κόμματος, που διεκδικούν μάλιστα την παραίτηση της υπουργού Παιδείας, Γιούλι Ταμίρ. Η ίδια υπουργός είχε επιτρέψει πέρυσι την έκδοση βιβλίου, που παρουσίαζε τα σύνορα του Ισραήλ πριν από τον πόλεμο των έξι ημερών το 1967. Εκτοτε η τύχη του «τολμηρού» εγχειριδίου αγνοείται. Παραδόξως η συντηρητική εφημερίδα «Τζερούσαλεμ Ποστ» υπερασπίστηκε την Ταμίρ, επισημαίνοντας ότι το εγχειρίδιο «ανοίγει τα μάτια για μια νέα ισραηλινή προσέγγιση της Ιστορίας». Εξόχως οικεία δεν ακούγονται όλα αυτά;

Σύγκριση Στάλιν – Πούτιν

Στη Ρωσία αναμένεται να λάβει έγκριση από το υπουργείο Παιδείας βιβλίο Ιστορίας με τον τίτλο «Ιστορία της σύγχρονης Ρωσίας 1945-2006», που συγκρίνει τον Ιωσήφ Στάλιν με τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Εμφανίζει τον «πατερούλη» ως σημαντικό ηγέτη, που προώθησε τον εκσυγχρονισμό της Ρωσίας και η κριτική που του ασκεί είναι μάλλον ανώδυνη. Μελανά σημεία κατά τον συγγραφέα του εγχειριδίου, Αλεξάντερ Φιλιπόφ, είναι οι δίκες της Μόσχας το 1937 και η έλλειψη πολιτικής ελευθερίας, σφάλμα στο οποίο δεν υπέπεσε ο σημερινός πρόεδρος της χώρας! Υποστηρίζει παράλληλα ότι ο Στάλιν έκανε την ΕΣΣΔ παγκόσμια υπερδύναμη και πραγματοποίησε μια μεγάλη κοινωνική επανάσταση, ενώ το διεθνές κύρος της Ρωσίας εμφανίζεται ότι ανύψωσε δεκαετίες αργότερα ο Βλαντιμίρ Πούτιν. «Η Ρωσία είναι η μόνη μη δυτική χώρα του κόσμου που δεν υπήρξε ποτέ αποικία ή μισοαποικία της Δύσης», διακηρύσσεται στο πλέον σοβινιστικό απόσπασμα του βιβλίου. Αποδοκιμάζοντας ταυτόχρονα τις φιλοδυτικές κυβερνήσεις των πρώην σοβιετικών χωρών, το βιβλίο γράφει χαρακτηριστικά: «Αποτέλεσμα της πολιτικής των ΗΠΑ ήταν οι χρωματιστές επαναστάσεις στην Κοινότητα Ανεξάρτητων Κρατών. Η πορτοκαλί στην Ουκρανία, η ροζ στη Γεωργία και η επανάσταση της τουλίπας στο Κιργιζιστάν. Μετά τα πραξικοπήματα στη Γεωργία και στην Ουκρανία αναδείχθηκαν φιλοαμερικανικές κυβερνήσεις», είναι η επίσημη εκδοχή που θα διδάσκονται τα παιδιά στο μάθημα της Ιστορίας. Στη Γαλλία χρειάστηκε να παρέλθουν πάνω από σαράντα χρόνια για να ψηφίσει η Εθνοσυνέλευση νόμο, που εισήγαγε στη διδακτέα ύλη τον πόλεμο της Αλγερίας, συμπεριλαμβανομένης της σφαγής των Αλγερινών στο Παρίσι, το 1961. Η προσπάθεια αυτοκριτικής του 1999 ανατράπηκε το 2005, όταν με πρωτοβουλία του σημερινού προέδρου, Νικολά Σαρκοζί, πέρασε νόμος που αποτιμούσε ως θετικό τον ρόλο της γαλλικής αποικιοκρατίας. Μόνο μετά τις αντιδράσεις του Αλγερίου και των μεταναστών στη Γαλλία, ανέκρουσε πρύμναν ο τότε πρόεδρος, Ζακ Σιράκ, και ακύρωσε τον αμφιλεγόμενο νόμο.

Λάθος ημερομηνίες

Το κοινό γερμανογαλλικό βιβλίο Ιστορίας, το οποίο τόσο διατυμπανίστηκε ως πρότυπο για τη συγγραφή κοινού ελληνοτουρκικού εγχειριδίου, διδάσκεται τελικά σε περιορισμένο αριθμό σχολείων και δεν αγγίζει την ακανθώδη περίοδο της προ του 1945 ευρωπαϊκής ιστορίας, προφανώς από τον φόβο αντιμετώπισης του καθεστώτος του Βισί στη Γαλλία. Στη Γερμανία, από την άλλη, το βασικό πρόβλημα είναι τα λάθη και όχι το αυτομαστίγωμα, καθώς ο εθνικισμός απαγορεύεται διά ροπάλου στα σχολεία. Οπως έγραψε την περασμένη Πέμπτη το περιοδικό Der Spiegel, τα βιβλία Ιστορίας είναι γεμάτα εσφαλμένες ημερομηνίες. «Μπορεί οι σύγχρονοι δάσκαλοι Ιστορίας να μην επιτρέπουν στους μαθητές να αποστηθίζουν χρονολογίες, η υπόθεση όμως καταντά εκνευριστική όταν οι αριθμοί είναι λάθος». Για παράδειγμα, ένα εξ αυτών βάζει τον Ανατολικογερμανό ηγέτη Εριχ Χόνεκερ να παραιτείται ένα μήνα νωρίτερα. «Αν όντως είχε αποχωρήσει στις 18 Σεπτεμβρίου 1989, δεν θα μπορούσε να είχε γιορτάσει στις 7 Οκτωβρίου τη 40ή επέτειο από τη σύσταση του κράτους του», σχολιάζει πικρόχολα ο ιστορικός Χόλγκερ Μπράκεμαν, ο οποίος σημειώνει εξάλλου πως ο διάδοχός του Χόνεκερ, Εγκον Κρεντς, συνταξιοδοτείται -σύμφωνα με το ίδιο βιβλίο- ένα μήνα αργότερα. Συχνά υιοθετείται άκριτα η ανατολικογερμανική προπαγάνδα, για παράδειγμα, στο κεφάλαιο που αφορά την καθημερινή ζωή των γυναικών στη χώρα. Σε συνδυασμό με τις πρόσφατες ταινίες «Οσταλγίας» (νοσταλγίας της ανατολικής Γερμανίας) οι Γερμανοί μαθητές θα πρέπει να αναρωτιούνται γιατί έπεσε το Τείχος και για ποιο λόγο η είδηση προκάλεσε αρχικά τόση ευφορία. Παράλληλα, οι ειδικοί υπογραμμίζουν την απουσία σημαντικών εδαφίων για την ευρωπαϊκή ενοποίηση ή την προς Ανατολάς επέκταση της Ε.Ε.

Η Ιαπωνία είναι η ασιατική χώρα, η οποία παραδοσιακά βιώνει τους σοβαρότερους κραδασμούς κάθε φορά που αποφασίζει να αναθεωρήσει την ιστορία της. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του «Νέου Εγχειριδίου Ιστορίας», γραμμένο το 2000, από μια ομάδα ακροδεξιών ακαδημαϊκών, το οποίο επιχειρούσε να υποβαθμίσει την ιαπωνική επιθετικότητα στον πρώτο σινο-ιαπωνικό πόλεμο, την προσάρτηση της Κορέας το 1910 και τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το περιεχόμενο ήταν τόσο εμπρηστικό ώστε πέντε χρόνια αργότερα κόντεψε να τινάξει στον αέρα ολόκληρη την περιοχή.

Οι μεγαλύτερες πόλεις της Κίνας και της Κορέας συγκλονίστηκαν από βίαιες διαδηλώσεις διαμαρτυρίας και το ζήτημα εξακολουθεί να δηλητηριάζει τις σχέσεις της χώρας με τους γείτονές της.

Στην Ινδία, τέλος, η ινδουιστική κυβέρνηση κατηγορήθηκε το 2002 από την αντιπολίτευση ότι επιχειρεί να ξαναγράψει την ιστορία, αποδίδοντας όλα τα δεινά της χώρας στους Δυτικούς και τους μουσουλμάνους και όλα τα επιτεύγματα στους φανατικούς ινδουιστές.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή