Μερικές φορές, η θεραπεία είναι πιο βασανιστική από την αρρώστια. Μερικές φορές η ίδια η θεραπεία είναι αρρώστια. Το 4% των Αμερικανών υποφέρει καθημερινά από πονοκεφάλους και οι επιστήμονες έχουν υποψιαστεί διάφορες αιτίες, μέχρι μη διαγνωσμένες ανωμαλίες των σιαγόνων, γενετική ευαισθησία και στρες. Αλλά σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, ένας όλο και μεγαλύτερος αριθμός πονοκεφάλων προκαλείται από τα αναλγητικά φάρμακα τα οποία οι πάσχοντες λαμβάνoυν. Οι μισές από τις χρόνιες ημικρανίες και το 25% από όλους τους πονοκεφάλους, είναι στην πραγματικότητα «επανερχόμενα» επεισόδια που δημιουργούνται από την υπερβολική χρήση φαρμάκων για συνηθισμένους πόνους.
Κατάχρηση
Οι ασθενείς πλέον καταπίνουν υπερβολικά πολλά χάπια για την αντιμετώπιση μιας ημικρανίας ή ενός απλού πονοκεφάλου έντασης. (Είναι ο πιο συνηθισμένος τύπος πονοκεφάλου και προκαλείται από το άγχος ή την πίεση. Τα άτομα που τον βιώνουν, νιώθουν έναν ήπιο έως μέτριο πόνο ή μια σταθερή πίεση στις δύο πλευρές του κεφαλιού τους). Οταν σταματήσουν τα φάρμακα, ένας άλλος πονοκέφαλος ακολουθεί. Οι πάσχοντες τρέχουν πάλι στο φαρμακείο, κι ύστερα από σύντομο χρονικό διάστημα παγιδεύονται σε έναν κύκλο πονοκεφάλων και υπερβολικής χρήσης φαρμάκων.
Σήμερα, περισσότεροι από τρία εκατομμύρια Αμερικανών υποφέρουν από πονοκεφάλους, τους οποίους προκαλούν οι ίδιοι στον εαυτό τους, σύμφωνα με τον δρ Silberstein, καθηγητή νευρολογίας και διευθυντή του Κέντρου Πόνου Jefferson στη Φιλαδέλφεια. «Εάν οι πονοκέφαλοι ενός ασθενούς δυναμώνουν σε ένταση ή είναι πολύ πιο συχνοί, το πρόβλημα είναι σχεδόν πάντα η υπερβολική χρήση φαρμάκων», είπε ο δρ Silberstein.
Τα κριτήρια
Η Διεθνής Εταιρεία Πονοκεφάλων δημοσίευσε πέρσι μια σειρά από νέα κριτήρια για να βοηθήσει τους γιατρούς να αναγνωρίσουν και να αντιμετωπίσουν πονοκεφάλους εξαιτίας της υπερβολικής χρήσης φαρμάκων. Ενα σημάδι ότι ο πονοκέφαλος από τον οποίο πάσχετε ανήκει σ’ αυτήν την κατηγορία είναι να σας βασανίζει για 15 ή περισσότερες ημέρες τον μήνα και να κάνετε υπερβολική χρήση φαρμάκων κατά των πονοκεφάλων επί τρεις ή περισσότερους μήνες. Ως υπερβολική χρήση έχει ορισθεί η λήψη φαρμάκων κατά των πονοκεφάλων επί 15 ή περισσότερες ημέρες τον μήνα.
«Η υπερβολική χρήση έχει να κάνει λιγότερο με το πόσα χάπια παίρνετε για την ανακούφιση από ένα μόνο πονοκέφαλο και περισσότερο με το πόσο συχνά παίρνετε τα χάπια», είπε ο δρ Robert Kunkel, ειδικός για τους πονοκεφάλους στο Κέντρο Πονοκεφάλου στην Κλινική του Cleveland. «Εάν έχετε περισσότερους από δύο πονοκεφάλους την εβδομάδα και παίρνετε παυσίπονα χάπια για αυτούς, τότε βρίσκεστε σε κίνδυνο».
Ο μόνος τρόπος να ξέρετε κατά πόσο το φάρμακο συμβάλλει στους πονοκεφάλους σας είναι να σταματήσετε τη λήψη του. Ατυχώς μπορεί να χρειαστούν μέχρι δύο μήνες για ασθενείς εξαρτημένους από φάρμακα για να παρατηρηθεί βελτίωση.
Αυτοί που υποφέρουν από ημικρανίες φαίνεται ότι είναι ιδιαιτέρως ευαίσθητοι στην επάνοδο επεισοδίων. Πολλοί γιατροί αρχίζουν να ελαττώνουν τη λήψη παυσίπονων. Χορηγούν με συνταγή φάρμακα για να βοηθήσουν την πρόληψη κρίσεων πονοκεφάλου και κατόπιν περιορίζουν βαθμηδόν τις δόσεις των παυσίπονων που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση οξέων επεισοδίων.
Stop στα φάρμακα
Τώρα που η έρευνα έχει αρχίσει να αποκαλύπτει την έκταση του προβλήματος των πονοκεφάλων εξαιτίας της υπερβολικής χρήσης φαρμάκων, όλο και περισσότεροι γιατροί διερευνούν αυτό το ενδεχόμενο. «Πιστέψτε με, πολλοί ασθενείς δεν θέλουν να ακούσουν ότι πρέπει να διακόψουν τη λήψη των παυσίπονων χαπιών τους για να ανακουφιστούν, είπε ο δρ Κunkel. «Αλλά γι’ αυτούς τους τύπους πονοκεφάλων, αυτή είναι στην πραγματικότητα η μόνη λύση».
Οι περισσότεροι ασθενείς βλέπουν αισθητή βελτίωση τρεις μήνες μετά τη διακοπή του φαρμάκου. Επίσης, μαθαίνουν το μάθημά τους και αποφεύγουν την υπερβολική χρήση παυσίπονων, δείχνει η έρευνα. Το εντυπωσιακό είναι ότι το 87% αυτών που συμμετείχαν στην έρευνα συνέχισαν να ανακοινώνουν σημαντική βελτίωση δύο χρόνια ύστερα από τη διακοπή της υπερβολικής χρήσης παυσίπονων. Πολλοί που υποφέρουν από πονοκεφάλους προσεύχονται για μια θαυματουργή θεραπεία. Τώρα αυτή είναι εδώ, αν και δεν είναι αυτή που προσδοκούσαν.
Τεχνικές πρόληψης
Διάφορα φάρμακα έχουν εγκριθεί για την πρόληψη ημικρανιών. Το πιο πρόσφατο είναι το topiramate (Topamax), οι μελέτες για το οποίο δείχνουν ότι μπορεί να μειώσει τη συχνότητα των κρίσεων για χρονικό διάστημα έως και 14 μηνών. Αλλες δοκιμές έδειξαν ότι με ένεση Botox στο κρανίο είναι δυνατόν να προληφθεί ή να περιοριστεί η συχνότητα των ημικρανιών και των πονοκεφάλων.
Οι πονοκέφαλοι έντασης μπορούν να προλαμβάνονται με τεχνικές περιορισμού του στρες. Με ιδιαίτερη προσοχή στην πρόληψη, οι πάσχοντες δεν πρέπει να καταφεύγουν σε παυσίπονα, τα οποία μπορούν να επαναφέρουν τον πονοκέφαλο.
Ωστόσο, κάθε είδος παυσίπονου μπορεί να επαναφέρει τον πονοκέφαλο, εάν χρησιμοποιηθεί σε υπερβολικές ποσότητες. Μεταξύ των φαρμάκων που χορηγούνται χωρίς συνταγή γιατρού, αυτά με καφεΐνη, όπως η Excedrin, είναι πιθανώς χειρότερα, δείχνουν οι μελέτες.
Μεταξύ των φαρμάκων που χορηγούνται με συνταγή γιατρού, τα triptans είναι τα συνηθέστερα που οδηγούν σε επάνοδο πονοκεφάλων είπε ο δρ Silberstein.
Αλλά αναφορικά με την τάση για επάνοδο του πονοκεφάλου και εξάρτηση από το φάρμακο, τα περισσότερο προβληματικά φάρμακα είναι αυτά που περιέχουν butalbital, ένα βαρβιτουρικό παράγωγο. Δύο τέτοια φάρμακα, το Fioricet και το Fiorinal, έχουν απαγορευθεί στη Γερμανία, επειδή οδηγούσαν πολύ συχνά σε πονοκεφάλους που είχαν σχέση με τη λήψη φαρμάκων. Αμφότερα συνταγογραφούνται στις ΗΠΑ.